Giải bài tập Giáo dục công dân 7 Bài 7: Ứng phó với tâm lí căng thẳng

I. Mở đầu

Câu hỏi trang 33 GDCD 7: Em hãy cùng các bạn chơi trò chơi “Gương mặt biết nói” theo gợi ý: Thể hiện biểu cảm, hành động phù hợp với tình huống bắt thăm được; đoán tình huống qua biểu cảm, hành động của bạn.

Nếu được hỏi: Những biểu cảm, hành động thể hiện trong trò chơi có phải là biểu hiện của tâm lí căng thẳng hay không, em sẽ trả lời như thế nào?

Trả lời:

- Những biểu cảm, hành động thể hiện trong trò chơi nếu là những biểu hiện như lo lắng, sợ hãi, mệt mỏi, khó chịu… đó là biểu hiện của tâm lí căng thẳng.

II. Khám phá

1. Tình huống gây căng thẳng và biểu hiện của cơ thể khi bị căng thẳng

Câu hỏi trang 34 GDCD 7: Em hãy quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi

a) Theo em, tình huống nào trong các hình ảnh trên là tình huống gây căng thẳng? Hãy chỉ ra những biểu hiện của căng thẳng trong từng tình huống.

b) Em hãy kể thêm những tình huống gây căng thẳng mà em biết, mô tả biểu hiện căng thẳng trong những tình huống vừa kể và phân loại, sắp xếp những biểu hiện đó theo các nhóm trong bảng dưới đây.

Trả lời:

Yêu cầu a)

- Tình huống 1: Bạn nữ căng thẳng vì đang ôn tập để chuẩn bị cho bài thi ngày mai thì em gái luôn khóc lóc đòi chị cùng chơi. Biểu hiện của sự căng thẳng là lo lắng, mất tập trung, nóng tính.

- Tình huống 2: Bạn nam căng thẳng vì kết quả học tập không như bố mẹ mong luốn, lo sợ bố mẹ mắng khi bài kiểm tra đạt điểm thấp. Biểu hiện của sự căng thẳng là lo âu, căng thẳng, hoảng sợ.

- Tình huống 3: Các bạn học sinh đều vui chơi rất vui vẻ, không có ai gặp phải tình trạng căng thẳng.

- Tình huống 4: Bạn nữ căng thẳng vì bị bạn bè xa lánh. Biểu hiện của sự căng thẳng là buồn bã, trầm cảm.

Yêu cầu b) Một số tình huống gây căng thẳng khác:

- Tình huống 1: Bố mẹ Y dạo này hay cãi vã, bất hòa, có lúc còn nghe bố mẹ nói sẽ li hôn. Y cảm thấy buồn, lo lắng, bất an, không biết gia đình mình sẽ ra sao. Đêm nào Y cũng khóc và mất ngủ vì chuyện gia đình.

+ Thể chất: mất ngủ

+ Tinh thần: chán nản

+ Hành vi: khóc

+ Cảm xúc: lo âu, căng thẳng, bất an, buồn

- Tình huống 2: X bị chuẩn đoán mắc căn bệnh rụng tóc. Ngày nào thức dậy chải tóc, X cũng bị rụng rất nhiều tóc. Tóc của X càng ngày càng mỏng và thưa. X cảm thấy rất tự ti. X không muốn đến trường, X bỏ bữa không ăn, có ý định muốn làm tổn thương mình để không phải đến lớp.

+ Thể chất: chán ăn

+ Tinh thần: chán nản

+ Hành vi: có ý định muốn làm tổn thương mình

+ Cảm xúc: trầm cảm, căng thẳng

- Tình huống 3: Trong giờ kiểm tra, có một bạn học sinh yêu cầu V cho bạn đó chép bài, V không đồng ý vì như vậy là vi phạm quy chế thi. Trên đường về nhà, bạn đó đã chặn đường V và đánh V. Về nhà V không dám nói với ai, V rất đau đầu, đau ngực, tim đập nhanh; lo lắng và sợ hãi.

+ Thể chất: đau đầu, đau ngực

+ Tinh thần: không muốn chia sẻ

+ Hành vi: khóc

+ Cảm xúc: lo lắng, sợ hãi

2. Nguyên nhân và ảnh hưởng của căng thẳng

Câu hỏi trang 35 GDCD 7: Em hãy đọc tình huống và trả lời câu hỏi

a) Theo em, nguyên nhân nào gây ra căng thăng của bạn T?

b) Em hãy cho biết, sự căng thẳng của T đã ảnh hưởng như thế nào tới bản thân và những người xung quanh?

Trả lời:

Yêu cầu a) Nguyên nhân khiến T căng thẳng là do T bị chấn thương khi luyện tập nên phải nghỉ học, nghỉ thi đấu, bỏ lỡ mất cơ hội đạt cúp vô địch.

Yêu cầu b) Sự căng thẳng đã khiến cho cảm xúc của T không ổn định, hay cáu kỉnh và bực bội, không kiểm soát được hành vi dẫn đến việc trách móc, đổ lỗi cho các bạn, quát mắng mọi người xung quanh và ném vỡ bóng đèn.

3. Cách ứng phó với căng thẳng

Câu hỏi trang 36 GDCD 7: Em hãy quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi

a) Theo em, các bạn học sinh trong các hình ảnh trên đã làm gì để ứng phó với căng thẳng?

b) Em hãy nêu thêm một số cách ứng phó với căng thẳng.

 Trả lời:

Yêu cầu a)

Hình 1: Chia sẻ, tâm sự và tìm kiếm sự trợ giúp từ bạn bè.

Hình 2: Luyện tập thể thao yêu thích vừa để rèn luyện sức khỏe vừa để giải tỏa căng thẳng, lấy lại tinh thần.

Hình 3: Viết nhật kí về những chuyện không vui để trải bớt nỗi lòng, giải tỏa cảm xúc tiêu cực.

Hình 4: Thẳng thắn đối mặt khi có mâu thuẫn, không trốn tránh và giải quyết mọi chuyện một cách rõ ràng.

Yêu cầu b) Để ứng phó với căng thẳng có thể áp dụng một số cách:

- Thư giãn và giải trí: luyện tập thể thao, làm những việc yêu thích, hít thở sâu, nghe nhạc,..

- Chia sẻ, tâm sự và tìm kiếm sự trợ giúp từ những người thân, người xung quanh.

- Suy nghĩ tích cực.

- Viết nhật kí.

- Lập kế hoạch một cách khoa học và vừa sức.

- Ăn uống, nghỉ ngơi, học tập điều độ, hợp lí.

- Tìm sự trợ giúp của chuyên gia tư vấn tâm lí, bác sĩ tâm lí.

III. Luyện tập

Luyện tập 1 trang 37 GDCD 7: Em hãy quan sát hình ảnh dưới đây và trả lời câu hỏi

a) Theo em, nguyên nhân gây căng thẳng cho các bạn trong các hình ảnh trên là gì?

b) Em hãy nhận xét về cách ứng phó với căng thắng của các bạn trong các hình ảnh trên.

c) Em có lời khuyên gì cho các bạn để thoát khỏi căng thẳng trong những tình huống trên?

Trả lời:

Yêu cầu a)

Hình 1: Nguyên nhân gây căng thẳng cho bạn là do mâu thuẫn với bố mẹ.

Hình 2: Nguyên nhân gây căng thẳng là áp lực trong học tập hơn khả năng bản thân có thể thực hiện.

Hình 3: Nguyên nhân gây căng thẳng là do áp lực học tập.

Hình 4: Nguyên nhân gây căng thẳng là do bạn vừa phải chăm mẹ ốm vừa phải cố gắng học tập cho các bài thi, bài kiểm tra nên không có thời gian nghỉ ngơi.

Yêu cầu b)

- Các bạn ở hình 1 và hình 2 chưa biết cách đối phó với tâm lí căng thẳng, các bạn chưa giữ được bình tĩnh trước những sự cố xảy ra khiến cho các bạn suy nghĩ tiêu cực, giải quyết không phù hợp.

- Các bạn ở hình 3 và 4 biết cách giúp bản thân giải tỏa tâm lí căng thẳng như chơi đàn và biết đưa ra giải pháp cho tình huống căng thẳng mình đang gặp phải như lập thời gian biểu rõ ràng.

Yêu cầu c) Trước tiên các bạn cần phải giữ bình tĩnh, điều chỉnh lại cảm xúc và suy nghĩ của bản thân, tránh dẫn đến tiêu cực. Sau đó tìm ra cách phù hợp để giải tỏa căng thẳng, giúp bản thân được thư giãn như tập thể dục, đọc sách, chơi thể thao, viết nhật kí, chia sẻ với người thân, tìm sự trợ giúp từ chuyên gia tâm lí... 

Luyện tập 2 trang 37 GDCD 7: Gần đây, C nhận thấy mình có nhiều thay đổi, giọng nói to và khàn, vóc dáng cao lênh khênh, khuôn mặt dày đặc mụn khiến C thấy tự ti, ngại giao tiếp với bạn bè. Những bất đồng ý kiến giữa C và bố mẹ xuất hiện nhiều hơn, mỗi khi bố mẹ góp ý, bảo ban thì C cho rằng bố mẹ không hiểu mình, không yêu thương mình nữa. Lúc nào C cũng thấy mệt mỏi, bồn chồn, bất an và cảm thấy bản thân thật vô dụng.

Nếu là bạn của C, em sẽ làm gì đế giúp C vượt qua trạng thái căng thẳng này?

Trả lời:

- Nếu là bạn của C, em sẽ trấn an tinh thần, giúp C bình tĩnh bằng cách:

+ Giải thích cho bạn hiểu rằng những thay đổi bạn đang gặp phải là do bạn đến tuổi dậy thì. Đây là giai đoạn mà ai cũng sẽ phải trải qua nên bạn đừng lo lắng mà thay vào đó hãy chuẩn bị tinh thần để đón nhận. Tuổi dậy thì sẽ khiến cho con người thay đổi trước hết là về mặt thể chất, về khuôn mặt có mụn, bạn nên tìm đến các bác sĩ da liễu tư vấn và giữ vệ sinh da mặt thật sạch sẽ giúp giảm bớt mụn, và chịu khó tập thể dục để giúp dáng người cân đối.

+ Khuyên C cần nói chuyện thật thẳng thắn và bình tĩnh với bố mẹ, tâm sự với bố mẹ về những điều bạn suy nghĩ, như vậy bố mẹ mới hiểu được bạn đang cảm thấy thế nào.

+ Ngoài ra bạn C nên thử một số cách để giúp bạn giải tỏa tâm lí căng thẳng như chơi thể thao, đọc sách, xem phim, trồng cây, nấu ăn,... và khi nào cần chia sẻ hãy tìm người thân và bạn bè để tâm sự.

Luyện tập 3 trang 38 GDCD 7: Em đã gặp những biểu hiện căng thẳng nào dưới đây? Em đã làm gì để vượt qua những căng thẳng đó? Hãy chia sẻ điều này với các bạn.

Trả lời:

- Em cảm thấy khó ngủ và ngủ không ngon giấc. Em đã nghe nhạc nhẹ trước khi ngủ.

- Em cảm thấy tức giận khi mọi thứ không như em mong muốn. Em đã hít thở sâu, suy nghĩ tích cực và cố gắng làm lại mọi thứ tốt hơn.

- Em cảm thấy lo lắng cho tương lai. Em đã tâm sự và tìm kiếm sự trợ giúp từ bố mẹ.

- Em cảm thấy không đủ thời gian cho tất cả mọi việc. Em đã lập kế hoạch một cách khoa học và vừa sức.

IV. Vận dụng

Vận dụng 1 trang 39 GDCD 7: Em hãy cùng bạn thiết kế một cuốn sổ tay hướng dẫn thực hiện các trò chơi lành mạnh có tác dụng giảm áp lực, căng thẳng trong học tập.

Trả lời:

Vận dụng 2 trang 39 GDCD 7: Em hãy quay một video ghi lại quá trình thực hiện một hoạt động thể thao hoặc giải trí phù hợp có tác dụng giảm căng thẳng và chia sẻ lợi ích của hoạt động đó với các bạn trong lớp.

Trả lời:

- Gợi ý: Học sinh sưu tầm một hoạt động thể thao hoặc giải trí phù hợp có tác dụng giảm căng thẳng như: Bóng đá, bóng rổ, Yoga, Nhảy hiện đại…