Giải bài tập Giáo dục công dân 7 Bài 2: Bảo tồn di sản văn hóa

I. Mở đầu

Câu hỏi trang 9 GDCD 7: Em hãy cùng các bạn kể về những di sản văn hóa mà em biết.

Trả lời:

- Một số di sản văn hóa mà em biết: Chùa Một Cột; Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh; Hồ Gươm; Văn Miếu – Quốc Tử Giám; Hoàng thành Thăng Long; Phố cổ Hội An; Cố đô Huế; Thành nhà Hồ; Thánh địa Mỹ Sơn; Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng; Vịnh Hạ Long…

II. Khám phá

1. Di sản văn hóa là gì?

Câu hỏi trang 10 GDCD 7: Em hãy quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi:

a) Em hãy cho biết tên của di sản gắn với từng hình ảnh trên và những đặc điểm chung của các hình ảnh đó.

b) Theo em, di sản văn hoá là gì?

Trả lời:

Yêu cầu a)

- Hình ảnh 1: Chùa Một Cột

- Hình ảnh 2: Phố cổ Hội An

- Hình ảnh 3: Thánh địa Mỹ Sơn

- Hình ảnh 4: Đờn ca tài tử Nam Bộ

- Hình ảnh 5: Hát then dân tộc Tày

- Hình ảnh 6: Bài Chòi Hội An

=> Đặc điểm chung của những di sản trên là: Những di sản trên là thành tựu về kiến trúc, nghệ thuật đã được hình thành trong lịch sử dân tộc, mang giá trị lớn lao về mặt lịch sử, văn hóa, khoa học, được lưu truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác.

Yêu cầu b) Di sản văn hoá là những sản phẩm vật chất, tinh thần có giá trị lịch sử, văn hoá, khoa học, được lưu truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác.

2. Phân loại di sản văn hóa

Câu hỏi trang 10 GDCD 7: Em hãy đọc các sự kiện dưới đây và trả lời câu hỏi:

a) Em hãy chỉ ra sự khác biệt giữa các di sản văn hoá trong các sự kiện trên.

b) Theo em, di sản văn hoá có thể được chia thành những loại nào? Em hãy chia sẻ hiểu biết của em về các loại di sản văn hoá đó.

Trả lời:

Yêu cầu a)

- Quần thể di tích Cố đô Huế, khu di tích Mỹ Sơn là những di sản văn hóa bằng kiến trúc, được xây dựng từ thời xưa, có giá trị lịch sử - văn hóa.

- Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên, Đờn ca tài tử Nam Bộ, hát Xoan - Phú Thọ là những sản phẩm tinh thần được lưu truyền qua truyền miệng, truyền nghề, trình diễn... thể hiện bản sắc văn hóa cộng đồng.

Yêu cầu b)

- Di sản văn hoá bao gồm di sản văn hoá vật thể và di sản văn hoá phi vật thể.

+ Di sản văn hoá vật thể là sản phẩm vật chất có giá trị lịch sử, văn hoá, khoa học, bao gồm di tích lịch sử- văn hoá, danh lam thắng cảnh, di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia.

+ Di sản văn hoá phi vật thể là sản phẩm tinh thần gắn với cộng đồng hoặc cá nhân, vật thể và không gian văn hoá liên quan, có giá trị lịch sử, văn hoá, khoa học, thể hiện bản sắc của cộng đồng, không ngừng được tái tạo và được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác bằng truyền miệng, truyền nghề, trình diễn và các hình thức khác.

Câu hỏi trang 11 GDCD 7: Dựa vào thông tin trên, em hãy quan sát các hình ảnh dưới đây và cho biết di sản văn hoá nào là: Di tích lịch sử; Danh lam thắng cảnh; Di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia; Di sản văn hoá phi vật thể. Giải thích vì sao.

Trả lời:

- Hình ảnh 1: Văn Miếu - Quốc Tử Giám: Di tích lịch sử vì công trình Văn Miếu được xây dựng vào năm 1070 dưới thời vua Lý Thánh Tông là nơi thờ Khổng Tử, các vị hiền triết và làm nơi học tập của Hoàng Thái tử. Năm 1076, nhà vua cho lập Quốc Tử Giám, chọn quan viên văn chức, người nào biết chữ cho vào Quốc Tử Giám học tập. Đây là địa điểm có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học.

- Hình ảnh 2: Trống đồng: Di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia. Trống đồng không chỉ đơn thuần được coi là một nhạc khí mà còn được coi như là biểu tượng của nền văn hóa, của dân tộc. Trống đồng là một hiện vật được lưu truyền lại, có giá trị lịch sử, văn hoá, khoa học.

- Hình ảnh 3: Vịnh Hạ Long: Danh lam thắng cảnh. Vịnh Hạ Long là cảnh quan thiên nhiên có giá trị thẩm mĩ, được UNESCO công nhận là Di sản Thiên nhiên Thế giới.

- Hình ảnh 4: Lễ hội Cồng chiêng Tây Nguyên: Di sản văn hóa phi vật thể. Từ thuở sơ khai tiếng cồng chiêng được xuất hiện trong tất cả các lễ hội trong năm từ lễ thổi tai cho trẻ sơ sinh đến lễ bỏ mả, lễ cúng máng nước, lễ mừng cơm mới, lễ đóng cửa kho,... Cồng chiêng Tây Nguyên biểu hiện cho sự quyền lực và giàu có.

3. Ý nghĩa của di sản văn hóa đối với con người và xã hội

Câu hỏi trang 12 GDCD 7: Em hãy đọc thông tin và trả lời câu hỏi:

a) Theo em, thông tin trên đã cho thấy di sản văn hoá có ý nghĩa như thế nào đổi với con người và xã hội?

b) Em hãy chia sẻ thêm những hiểu biết của mình về ý nghĩa của di sản văn hoá.

Trả lời:

Yêu cầu a)

- Ý nghĩa của di sản văn hóa đổi với con người và xã hội:

+ Góp phần quan trọng vào việc giáo dục lịch sử, vun đắp truyền thống tốt đẹp của dân tộc;

+ Góp phần xây dựng và quảng bá hình ảnh quốc gia, truyền bá các giá trị lịch sử, văn hoá, khoa học và thẩm mĩ quan trọng của di sản văn hoá Việt Nam ra thế giới;

+ Thể hiện ngày càng rõ hơn vai trò quan trọng trong việc giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện, hình thành nên nguồn nhân lực đóng góp trực tiếp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc;

+ Mang lại giá trị kinh tế, đem lại những lợi ích thiết thực và bền vững cho cộng đồng và địa phương.

Yêu cầu b)

- Di sản văn hoá là tài sản, niềm tự hào của dân tộc, thể hiện lịch sử, sự sáng tạo và bản sắc dân tộc trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, làm cơ sở cho thế hệ sau phát huy và phát triển.

- Di sản văn hoá góp phần phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, làm phong phú kho tàng di sản văn hoá nhân loại.

4. Quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân đối với việc bảo vệ di sản văn hóa

Câu hỏi trang 14 GDCD 7: Em hãy đọc thông tin, quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi:

a) Căn cứ vào những quy định của pháp luật trong thông tin, em hãy nhận xét việc làm, hành động của các tổ chức, cá nhân trong các hình ảnh trên.

b) Trước những hành vi vi phạm quy định của pháp luật về bảo vệ di sản văn hoá, em cần thể hiện thái độ và hành động như thế nào?

Trả lời:

Yêu cầu a)

- Hình ảnh 1: Việc chăm sóc, dọn dẹp nghĩa trang liệt sĩ là một hành động tôn trọng, bảo vệ và giữ gìn di sản văn hóa.

- Hình ảnh 2: Việc tổ chức các lễ hội truyền thống tại địa phương đã góp phần bảo vệ, gìn giữ, quảng bá giá trị của các di sản văn hóa và nâng cao nhận thức của người dân về việc bảo tồn di sản văn hóa.

- Hình ảnh 3: Hành động sờ đầu rùa ở Văn Miếu - Quốc Tử Giám là một hành vi đáng lên án, là hành vi phá hoại và xâm hại đến di tích lịch sử - văn hóa.

- Hình ảnh 4: Hành vi xả rác bừa bãi làm ô nhiễm môi trường, hủy hoại cảnh quan của dannh lam thắng cảnh, xâm hại đến di sản văn hóa.

- Hình ảnh 5: Hành vi khắc chữ lên tượng đài, bức tượng là hành vi phá hoại, làm sai lệch, xâm hại đến di sản văn hóa, gây ảnh hưởng ngiêm trọng đến việc bảo tồn di sản văn hóa.

Yêu cầu b) Đối với các hành vi vi phạm quy định của pháp luật về bảo vệ di sản văn hoá, cần tỏ thái độ phê phán, lên án, ngăn chặn và thông báo cho cơ quan chính quyền khi phát hiện các hành vi xâm hại đến di sản văn hóa.

III. Luyện tập

Luyện tập 1 trang 14 GDCD 7: Theo em, những giá trị văn hoá nào dưới đây đã được công nhận là di sản văn hoá?

A. Nhã nhạc cung đình Huế (Thừa Thiên Huế).

B. Hội Gióng đền Phù Đổng và đền Sóc (Hà Nội).

C. Công trình thuỷ điện Yaly (Gia Lai).

D. Khu di tích văn hoá Óc Eo (An Giang).

E. Bãi biển Mỹ Khê (Đà Nẵng).

Trả lời:

- Những giá trị văn hoá đã được công nhận là di sản văn hoá:

A. Nhã nhạc cung đình Huế (Thừa Thiên Huế).

B. Hội Gióng đền Phù Đổng và đền Sóc (Hà Nội).

D. Khu di tích văn hoá Óc Eo (An Giang).

Luyện tập 2 trang 15 GDCD 7: Cho các di sản: Khu du lịch Tràng An (Ninh Bình), Nhã nhạc cung đình Huế, Bàu Trắng (Bình Thuận), Lễ hội đua thuyền đình Bình Thuỷ (An Giang), Địa đạo Củ Chi (Thành phố Hồ Chí Minh), Động Phong Nha (Quảng Bình), Hoàng Thành Thăng Long (Hà Nội), Dân ca Quan họ Bắc Ninh, Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm (Bắc Giang), Truyện Kiều (Nguyễn Du); Nghề gốm Thanh Hà (Quảng Nam); Lễ cấp sắc của người Dao Tiền (Phú Thọ); Lễ hội Ada Koonh (Mừng lúa mới) của người Pa Kô.

Em hãy phân loại các di sản theo bảng gợi ý dưới đây:

Trả lời:

- Di tích lịch sử, văn hóa, gồm: Địa đạo Củ Chi (Thành phố Hồ Chí Minh), Hoàng Thành Thăng Long (Hà Nội).

- Danh lam thắng cảnh, gồm: Khu du lịch Tràng An (Ninh Bình), Bàu Trắng (Bình Thuận), Động Phong Nha (Quảng Bình).

- Di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia, gồm: Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm (Bắc Giang).

- Di sản văn hóa phi vật thể, gồm: Nhã nhạc cung đình Huế, Lễ hội đua thuyền đình Bình Thuỷ (An Giang), Dân ca Quan họ Bắc Ninh, Truyện Kiều (Nguyễn Du), Nghề gốm Thanh Hà (Quảng Nam), Lễ cấp sắc của người Dao Tiền (Phú Thọ), Lễ hội Ada Koonh (Mừng lúa mới) của người Pa Kô.

Luyện tập 3 trang 15 GDCD 7: Ở Khu Di tích Quốc gia đặc biệt Tân Trào, trên nhiều công trình bị du khách viết, vẽ,... gây mất mĩ quan.

Trên một số cây cột hàng trăm năm tuổi ở đình Tân Trào, một số người đã khắc tên, địa chỉ hoặc các hình trái tim, hoa lá,... Thậm chí có người để lại cả địa chỉ, số điện thoại, tài khoản mạng xã hội,... Không chỉ ở trên những công trình, vật dụng tại khu di tích, ngay cả các thân cây, tảng đá và một số bia trong khu di tích cũng bị viết, vẽ gây mất mĩ quan.

a) Em đồng ý hay không đồng ý với những việc làm trên? Vì sao?

b) Nếu gặp những người đang viết, vẽ như vậy, em có thể nói gì với họ?

Trả lời:

Yêu cầu a)

- Em không đồng ý với những việc làm trên.

- Vì Khu Di tích Quốc gia đặc biệt Tân Trào là một di sản văn hóa của đất nước. Những hành động viết, vẽ bậy, khắc chữ lên trên trên nhiều công trình của khu di tích là hành vi gây mất mĩ quan, phá hoại, xâm hại đến di sản văn hóa.

Yêu cầu b) Nếu bắt gặp những người đang viết, vẽ như vậy em sẽ giải thích cho họ hành vi của họ là sai trái, đang xâm hại đến di sản văn hóa; em sẽ khuyên họ cần biết bảo vệ di sản văn hóa, có rất nhiều cách khác để có thể ghi lại dấu ấn và kỉ niệm khi đến tham quan di tích lịch sử như chụp ảnh, mua quà lưu niệm,...

Luyện tập 4 trang 15 GDCD 7: Giả sử trong quá trình đào móng xây nhà, bố em phát hiện có cổ vật không rõ nguồn gốc từ đâu. Em sẽ khuyên bố làm gì? Vì sao?

Trả lời:

- Em sẽ khuyên bố nên thông báo cho chính quyền và mang cổ vật đó giao nộp cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết.

- Vì đây là một cổ vật có giá trị, là tài sản quốc gia, có thể được đánh giá là di sản văn hóa. Chúng ta nên bảo vệ di sản văn hóa. Nếu như giữ lại cổ vật đó trong nhà hoặc đem đi bán là hành vi vi phạm pháp luật.

Luyện tập 5 trang 15 GDCD 7: Em hãy kể tên một số di sản văn hoá ở địa phương. Em đã làm gì để góp phần giữ gìn, bảo tồn và phát huy những di sản văn hoá đó?

Trả lời:

- Một số di sản văn hóa ở Hà Nội: Chùa Một Cột; Chùa Trấn Quốc; Gò Đống Đa; Đền thờ Hai Bà Trưng; Văn Miếu – Quốc Tử Giám; Đền Gióng; Cột cờ Hà Nội

- Biện pháp góp phần giữ gìn, bảo tồn và phát huy di sản văn hóa:

+ Giữ gìn vệ sinh, không viết, vẽ vào di tích.

+ Tham gia dọn dẹp vệ sinh, chăm sóc cây ở khu di tích.

+ Tuyên truyền, giới thiệu về giá trị lịch sử, văn hóa của di tích cho bạn bè và mọi người.

+ Hưởng ứng, tham gia các lễ hội.

+ Phê phán, tố cáo những hành vi không bảo vệ di sản văn hóa.

IV. Vận dụng

Vận dụng 1 trang 15 GDCD 7: Em hãy sưu tầm tranh ảnh, tư liệu có nội dung về các di sản văn hóa thế giới ở Việt Nam để xây dựng thành tập san trưng bày tại lớp.

Trả lời:

Một số tranh ảnh về các di sản văn hóa thế giới ở Việt Nam:

Vận dụng 2 trang 15 GDCD 7: Em hãy cùng bạn xây dựng kế hoạch chăm sóc di tích, danh lam thắng cảnh ở địa phương và thực hiện theo kế hoạch đã xây dựng.

Trả lời:

Kế hoạch một buổi tham gia dọn vệ sinh tại một ngôi Đền ở địa phương:

* Chuẩn bị:

- Mỗi tổ chuẩn bị 1 thùng rác.

- Mỗi thành viên trong lớp mang 1 cái chổi, 1 khăn lau, 1 xô nước, 1 túi ni-lông sạch để đựng rác, 1 khẩu trang và 1 cái mũ đề phòng trời nắng.

* Kế hoạch:

- Buổi sáng:

+ Vệ sinh khu trong cùng của Đền như: quét sân, lau tượng…

+ Vệ sinh tất cả sân gạch trong Đền.

- Buổi chiều:

+ Chăm sóc cây, hoa khuôn viên Đền

+ Nhặt rác các khu xung quanh

+ Trở về trường và kết thúc buổi tham gia dọn vệ sinh.