Người Việt Nam hiện đại (chủ yếu là dân tộc Kinh) có nguồn gốc phức tạp từ người Đông Nam Á cổ đại, thuộc nhóm người nói ngôn ngữ Proto-Austroasiatic (tiền Nam Á), và có quan hệ gần gũi về nguồn gốc với dân tộc Mường.

Những điểm chính về nguồn gốc người Việt:

Tóm lại, nguồn gốc người Việt Nam là sự kết hợp của các cộng đồng cư dân bản địa sinh sống từ thời tiền sử và các luồng di cư cổ đại, hình thành nên một dân tộc với bản sắc văn hóa và lịch sử riêng biệt.

Người Việt Nam hiện đại (chủ yếu là dân tộc Kinh) có nguồn gốc phức tạp từ người Đông Nam Á cổ đại, thuộc nhóm người nói ngôn ngữ Proto-Austroasiatic (tiền Nam Á), và có quan hệ gần gũi về nguồn gốc với dân tộc Mường.
Những điểm chính về nguồn gốc người Việt:
Từ châu Phi di cư đến: Các nghiên cứu khoa học về bộ gen ủng hộ giả thuyết tổ tiên xa xưa của người Việt nằm trong nhóm người hiện đại di cư khỏi châu Phi cách đây khoảng 200.000 năm. Họ đến cư trú tại Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam, khoảng 40.000 - 60.000 năm trước.
Cư dân bản địa lâu đời: Các bằng chứng khảo cổ học, nổi bật là nền văn hóa Hòa Bình (hơn 10.000 năm TCN), cho thấy người tiền sử đã sinh sống lâu đời trên lãnh thổ Việt Nam. Khu vực thượng lưu sông Ba, vùng An Khê được xem là địa bàn sinh sống cổ nhất của cộng đồng cư dân cổ tại Việt Nam, có niên đại lên đến trên dưới 80 vạn năm.
Khối Bách Việt: Về mặt lịch sử và dân tộc học, người Việt (người Kinh) là hạt nhân của nhóm Lạc Việt, nằm trong khối Bách Việt, vốn cư trú rộng rãi ở miền Nam Trung Quốc và miền Bắc Việt Nam ngày nay. Các dân tộc này từng hình thành các nhà nước riêng biệt.
Gắn liền với các nền văn minh: Nguồn gốc người Việt cổ được cho là gắn liền với nền văn hóa Đông Sơn cổ đại và các nhà nước sơ khai như Xích Quỷ, Văn Lang, Âu Lạc.
Quan hệ với dân tộc Mường: Người Kinh và người Mường được xác định có cùng nguồn gốc cổ xưa, với người Mường được coi là giữ lại nhiều yếu tố gốc hơn do ít bị pha trộn bởi các luồng di cư và văn hóa khác.
Tóm lại, nguồn gốc người Việt Nam là sự kết hợp của các cộng đồng cư dân bản địa sinh sống từ thời tiền sử và các luồng di cư cổ đại, hình thành nên một dân tộc với bản sắc văn hóa và lịch sử riêng biệt.

Nguồn gốc của người Việt Nam (người Kinh) là kết quả của nhiều lớp cư dân cổ sinh sống trên lãnh thổ Việt Nam qua hàng chục nghìn năm, trong đó nổi bật nhất là các cư dân bản địa ở Đông Nam Á lục địa, kết hợp với ảnh hưởng từ Nam Á – Nam Trung Quốc.
Dưới đây là cách các nhà khảo cổ học, nhân chủng học và di truyền học hiện đại lý giải nguồn gốc người Việt.

1) Cư dân bản địa từ thời tiền sử (tiền Hòa Bình – Hòa Bình – Bắc Sơn)

Người Việt có lớp tổ tiên sâu xa từ cư dân tiền sử Đông Nam Á, đặc biệt là cư dân Hòa Bình – Bắc Sơn (khoảng 10.000–5.000 năm trước).
Họ là một trong những cộng đồng săn bắt–hái lượm lâu đời nhất khu vực, sinh sống dọc trung du và miền núi Bắc Bộ.
Nhiều nghiên cứu gene hiện đại cho thấy cư dân Hòa Bình là thành phần di truyền quan trọng của các dân tộc Đông Nam Á ngày nay, trong đó có người Việt.

2) Sự hình thành nông dân lúa nước và nguồn gốc Á Đông

Khoảng 4.000–3.000 năm trước, cư dân bản địa hòa trộn với nhóm người từ phương Bắc mang kỹ thuật lúa nước, đồng thau – chủ yếu từ vùng Nam Trung Quốc:

Các nghiên cứu khảo cổ cho thấy nông nghiệp lúa nước phát triển mạnh trong văn hóa Phùng Nguyên – Đồng Đậu – Gò Mun, sau đó đạt đỉnh ở Đông Sơn.
Dòng người từ phía nam Trung Quốc (như các nhóm nói ngôn ngữ Austroasiatic và Tai–Kadai) đã lan xuống Đông Nam Á và hòa trộn mạnh mẽ với cư dân bản địa.
Kết quả là hình thành cấu trúc gene lai hợp, tạo nên tổ tiên trực tiếp của người Việt.

3) Thời đại Văn Lang – Âu Lạc
Nền văn minh lúa nước sông Hồng phát triển thành nhà nước sơ khai Văn Lang – Âu Lạc, thường gắn với người Lạc Việt.
Bộ phận cư dân này chính là tổ tiên chính của người Kinh ngày nay.

4) Thời kỳ Bắc thuộc và sự lai hợp thêm (nhưng không phải “nguồn gốc chính”)
Suốt hơn 1.000 năm Bắc thuộc, cư dân bản địa và người Hán có giao lưu, nhưng các nghiên cứu di truyền cho thấy tỉ lệ gene gốc Hoa trong người Kinh không chiếm ưu thế.
Điều này nghĩa là người Việt không phải người Hán di cư, mà chỉ chịu ảnh hưởng văn hóa–ngôn ngữ nhất định trong lịch sử.

5) Kết luận ngắn gọn
Người Việt Nam (người Kinh) có nguồn gốc từ:

Cư dân bản địa Đông Nam Á cổ đại (Hòa Bình – Bắc Sơn) – nền tảng quan trọng nhất.
Sự hòa trộn với cư dân nông nghiệp từ Nam Trung Quốc khoảng 4.000–3.000 năm trước.
Sự phát triển của cộng đồng Lạc Việt – Đông Sơn, hình thành dân tộc Việt.
Một phần ảnh hưởng từ người Hán thời Bắc thuộc nhưng không phải nguồn gốc chính.
👉 Nói ngắn: Người Việt là dân tộc bản địa Đông Nam Á, được hình thành từ sự hòa trộn lâu dài giữa cư dân Hòa Bình – Bắc Sơn và các nhóm nông dân lúa nước từ phương Bắc.