SOẠN VĂN: VẺ ĐẸP CỦA BÀI THƠ TIẾNG GÀ TRƯA
1. Nội dung chính của đoạn trích
Bài thơ gợi lại kỉ niệm tuổi thơ êm đềm của người cháu bên người bà thân thương.
Tiếng gà trưa gợi lên những hồi ức đẹp đẽ, làm sống dậy tình cảm gia đình ấm áp.
Qua đó càng khẳng định ý nghĩa lớn lao của tình bà cháu, tiếp thêm sức mạnh tinh thần cho người chiến sĩ trên đường hành quân.

2. Vẻ đẹp của hình ảnh bà và người cháu trong bài thơ
a. Vẻ đẹp của người bà
Bà hiện lên qua những hình ảnh rất đời thường: chăm sóc cháu, nâng niu đàn gà, dành dụm từng quả trứng cho cháu đi học.
Bà là biểu tượng của tình thương, sự hi sinh và tấm lòng tảo tần của người phụ nữ Việt Nam.
Tình cảm của bà dành cho cháu giản dị nhưng sâu sắc, khiến người đọc xúc động.
b. Vẻ đẹp của người cháu – người chiến sĩ
Cháu thương bà, nhớ bà, trân trọng từng kỉ niệm tuổi thơ.
Tiếng gà trưa làm cháu nhớ lại hình ảnh bà → trở thành động lực chiến đấu.
Tình cảm gia đình giúp cháu thêm vững lòng, gợi lên tinh thần yêu nước sâu xa.

3. Vẻ đẹp nghệ thuật của đoạn thơ
Điệp từ “tiếng gà trưa” tạo nhịp điệu quen thuộc, như tiếng gọi của kí ức.
Giọng thơ hồn nhiên, chân thật, gần với lời kể của một đứa trẻ nhưng ẩn sâu là cảm xúc của người chiến sĩ trưởng thành.
Hình ảnh thơ mộc mạc, trong trẻo, đậm chất làng quê: đàn gà, ổ rơm, mấy quả trứng hồng…
Kết hợp giữa hiện thực chiến tranh và kí ức tuổi thơ khiến bài thơ có chiều sâu cảm xúc.

4. Ý nghĩa của bài thơ
Khẳng định tình cảm gia đình là cội nguồn của sức mạnh, giúp con người vượt qua khó khăn.
Làm nổi bật vẻ đẹp của những người phụ nữ Việt Nam – giàu lòng thương con cháu, hi sinh thầm lặng.
Gửi gắm thông điệp: dù đi xa đến đâu, mỗi người vẫn luôn mang theo trong tim hình ảnh gia đình, quê hương.

5. Trả lời câu hỏi gợi ý (ngắn gọn)
Câu 1: Vì sao tiếng gà trưa gợi lên kỉ niệm của người cháu?
→ Vì đó là âm thanh quen thuộc gắn với tuổi thơ bên bà, gợi lại những ngày sống ấm áp, vui tươi.

Câu 2: Hình ảnh bà hiện lên trong bài thơ như thế nào?
→ Giản dị, tảo tần, đầy yêu thương, luôn dành điều tốt đẹp cho cháu.

Câu 3: Bài thơ gửi gắm tình cảm gì?
→ Tình bà cháu sâu nặng; tình cảm gia đình là động lực giúp người cháu – người chiến sĩ thêm mạnh mẽ.

Soạn bài: Vẻ đẹp của bài thơ "Tiếng gà trưa"
I. Giới thiệu chung (Phần Chuẩn bị bài/Khởi động)
Tác giả: Xuân Quỳnh (1942 - 1988) là một nhà thơ nữ nổi tiếng của Việt Nam. Thơ bà thường giàu cảm xúc, thể hiện tình yêu mãnh liệt, tình mẫu tử, tình cảm gia đình và những suy tư về cuộc sống một cách chân thành, bình dị.
Tác phẩm: "Tiếng gà trưa" được sáng tác trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ ác liệt (khoảng năm 1968), khi nhà thơ có dịp đi công tác qua một vùng trung du. Bài thơ in trong tập Hoa dọc chiến hào.
Chủ đề: Bài thơ là dòng cảm xúc của người chiến sĩ trên đường hành quân, khi nghe tiếng gà trưa đã gợi nhớ về những kỷ niệm tuổi thơ ấm áp bên bà, từ đó thể hiện tình yêu gia đình và tình yêu quê hương đất nước sâu sắc.
II. Phân tích vẻ đẹp của bài thơ (Phần Đọc hiểu văn bản)
Vẻ đẹp của bài thơ được thể hiện qua hai khía cạnh chính: nội dung sâu sắc và nghệ thuật độc đáo.
1. Vẻ đẹp nội dung: Tình cảm gia đình và tình yêu quê hương
Tình cảm bà cháu thiêng liêng, ấm áp: Đây là mạch cảm xúc chính của bài thơ.Kỉ niệm về con gà mái mơ, mái vàng, ổ trứng hồng đẹp đẽ.
Hình ảnh người bà tần tảo, chắt chiu, đầy lo lắng và tình thương ("tay bà khum soi trứng").
Sự thấu hiểu và biết ơn của người cháu dành cho bà (qua chi tiết bà mắng vì cháu ham chơi, nhưng thực chất là lo cho cháu).
Sự gắn bó giữa tình cảm cá nhân và tình cảm lớn lao:Tiếng gà trưa khơi dậy tình cảm gia đình, chính tình cảm gia đình đó tiếp thêm sức mạnh cho người chiến sĩ.
"Vì lòng yêu Tổ quốc / Quên mình trong chiến đấu" - Tình yêu quê hương, đất nước bắt nguồn từ tình yêu những điều bình dị, thân thuộc nhất.
2. Vẻ đẹp nghệ thuật: Giọng thơ chân thành, hình ảnh bình dị
Thể thơ ngũ ngôn (năm chữ): Nhịp thơ linh hoạt (2/3, 3/2, 1/4), rất gần gũi với ca dao, dân ca, dễ đọc, dễ nhớ, phù hợp với việc bộc lộ cảm xúc tâm tình.
Hình ảnh thơ bình dị, chân thực:Những hình ảnh rất đỗi quen thuộc của làng quê Việt Nam: tiếng gà trưa, nắng trưa, ổ rơm, trứng hồng, vườn rau, con gà mái mơ...
Hình ảnh giàu sức gợi cảm: tiếng gà "trưa", "nắng trưa", tạo nên sự hòa quyện giữa không gian, thời gian và âm thanh.
Giọng điệu tha thiết, bồi hồi: Cảm xúc đi từ bất ngờ, ngỡ ngàng (nghe tiếng gà) đến bồi hồi (nhớ về tuổi thơ), rồi lắng đọng (tình yêu Tổ quốc), rất tự nhiên và chân thành.
Điệp ngữ và câu hỏi tu từ: "Tiếng gà trưa..." được nhắc lại nhiều lần như một điệp khúc, nhấn mạnh vai trò là khởi nguồn của dòng hồi tưởng và cảm xúc.
III. Tổng kết (Ghi nhớ/Luyện tập)
Ý nghĩa: Bài thơ "Tiếng gà trưa" là một minh chứng đẹp đẽ cho việc tình yêu quê hương đất nước bắt nguồn từ những tình cảm gia đình mộc mạc, bình dị.
Vị trí: Tác phẩm là một trong những bài thơ hay và cảm động nhất viết về tình bà cháu, có giá trị giáo dục đạo đức sâu sắc về lòng hiếu thảo, biết ơn.
 

Gợi ý làm bài tập (nếu có trong SGK/SBT):
Câu hỏi: Qua bài thơ, em hiểu gì về tình cảm của người chiến sĩ?Trả lời: Người chiến sĩ có trái tim giàu tình cảm, luôn hướng về gia đình, quê hương dù đang trên đường hành quân chiến đấu. Tình cảm đó là nguồn động lực to lớn giúp họ vượt qua khó khăn, sẵn sàng chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.
Câu hỏi: Nêu tác dụng của hình ảnh "tiếng gà trưa" được nhắc lại nhiều lần?Trả lời: Hình ảnh này đóng vai trò là "chất xúc tác" khơi nguồn cảm xúc, là sợi dây kết nối quá khứ và hiện tại, kỷ niệm và thực tế chiến đấu, làm nổi bật chủ đề bài thơ.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Soạn bài: Vẻ đẹp của bài thơ "Tiếng gà trưa"
I. Giới thiệu chung (Phần Chuẩn bị bài/Khởi động)
Tác giả: Xuân Quỳnh (1942 - 1988) là một nhà thơ nữ nổi tiếng của Việt Nam. Thơ bà thường giàu cảm xúc, thể hiện tình yêu mãnh liệt, tình mẫu tử, tình cảm gia đình và những suy tư về cuộc sống một cách chân thành, bình dị.
Tác phẩm: "Tiếng gà trưa" được sáng tác trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ ác liệt (khoảng năm 1968), khi nhà thơ có dịp đi công tác qua một vùng trung du. Bài thơ in trong tập Hoa dọc chiến hào.
Chủ đề: Bài thơ là dòng cảm xúc của người chiến sĩ trên đường hành quân, khi nghe tiếng gà trưa đã gợi nhớ về những kỷ niệm tuổi thơ ấm áp bên bà, từ đó thể hiện tình yêu gia đình và tình yêu quê hương đất nước sâu sắc.
II. Phân tích vẻ đẹp của bài thơ (Phần Đọc hiểu văn bản)
Vẻ đẹp của bài thơ được thể hiện qua hai khía cạnh chính: nội dung sâu sắc và nghệ thuật độc đáo.
1. Vẻ đẹp nội dung: Tình cảm gia đình và tình yêu quê hương
Tình cảm bà cháu thiêng liêng, ấm áp: Đây là mạch cảm xúc chính của bài thơ.Kỉ niệm về con gà mái mơ, mái vàng, ổ trứng hồng đẹp đẽ.
Hình ảnh người bà tần tảo, chắt chiu, đầy lo lắng và tình thương ("tay bà khum soi trứng").
Sự thấu hiểu và biết ơn của người cháu dành cho bà (qua chi tiết bà mắng vì cháu ham chơi, nhưng thực chất là lo cho cháu).
Sự gắn bó giữa tình cảm cá nhân và tình cảm lớn lao:Tiếng gà trưa khơi dậy tình cảm gia đình, chính tình cảm gia đình đó tiếp thêm sức mạnh cho người chiến sĩ.
"Vì lòng yêu Tổ quốc / Quên mình trong chiến đấu" - Tình yêu quê hương, đất nước bắt nguồn từ tình yêu những điều bình dị, thân thuộc nhất.
2. Vẻ đẹp nghệ thuật: Giọng thơ chân thành, hình ảnh bình dị
Thể thơ ngũ ngôn (năm chữ): Nhịp thơ linh hoạt (2/3, 3/2, 1/4), rất gần gũi với ca dao, dân ca, dễ đọc, dễ nhớ, phù hợp với việc bộc lộ cảm xúc tâm tình.
Hình ảnh thơ bình dị, chân thực:Những hình ảnh rất đỗi quen thuộc của làng quê Việt Nam: tiếng gà trưa, nắng trưa, ổ rơm, trứng hồng, vườn rau, con gà mái mơ...
Hình ảnh giàu sức gợi cảm: tiếng gà "trưa", "nắng trưa", tạo nên sự hòa quyện giữa không gian, thời gian và âm thanh.
Giọng điệu tha thiết, bồi hồi: Cảm xúc đi từ bất ngờ, ngỡ ngàng (nghe tiếng gà) đến bồi hồi (nhớ về tuổi thơ), rồi lắng đọng (tình yêu Tổ quốc), rất tự nhiên và chân thành.
Điệp ngữ và câu hỏi tu từ: "Tiếng gà trưa..." được nhắc lại nhiều lần như một điệp khúc, nhấn mạnh vai trò là khởi nguồn của dòng hồi tưởng và cảm xúc.
III. Tổng kết (Ghi nhớ/Luyện tập)
Ý nghĩa: Bài thơ "Tiếng gà trưa" là một minh chứng đẹp đẽ cho việc tình yêu quê hương đất nước bắt nguồn từ những tình cảm gia đình mộc mạc, bình dị.
Vị trí: Tác phẩm là một trong những bài thơ hay và cảm động nhất viết về tình bà cháu, có giá trị giáo dục đạo đức sâu sắc về lòng hiếu thảo, biết ơn.
 

Gợi ý làm bài tập (nếu có trong SGK/SBT):
Câu hỏi: Qua bài thơ, em hiểu gì về tình cảm của người chiến sĩ?Trả lời: Người chiến sĩ có trái tim giàu tình cảm, luôn hướng về gia đình, quê hương dù đang trên đường hành quân chiến đấu. Tình cảm đó là nguồn động lực to lớn giúp họ vượt qua khó khăn, sẵn sàng chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.
Câu hỏi: Nêu tác dụng của hình ảnh "tiếng gà trưa" được nhắc lại nhiều lần?Trả lời: Hình ảnh này đóng vai trò là "chất xúc tác" khơi nguồn cảm xúc, là sợi dây kết nối quá khứ và hiện tại, kỷ niệm và thực tế chiến đấu, làm nổi bật chủ đề bài thơ.
 

🌼 SOẠN BÀI: VẺ ĐẸP CỦA BÀI THƠ TIẾNG GÀ TRƯA
(Theo SGK Ngữ văn 7, trang 90 – phần soạn ý)

1. Vẻ đẹp của bài thơ thể hiện ở những yếu tố nào?
a. Vẻ đẹp của cảm xúc gia đình – đặc biệt là tình bà cháu
Cả bài thơ thấm đẫm tình cảm ấm áp của người cháu dành cho bà.
“Tiếng gà trưa” gợi dậy biết bao kỉ niệm tuổi thơ nghèo mà hạnh phúc.
Tình bà cháu trở thành nguồn động lực giúp người cháu vững vàng trong cuộc sống và cả trong nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc.
👉 Đây là vẻ đẹp chân thành, mộc mạc, khiến bài thơ rất gần gũi.

b. Vẻ đẹp của hình ảnh và chi tiết gợi nhớ tuổi thơ
Những hình ảnh như ổ trứng hồng, đàn gà, mái nhà, vườn quê… được miêu tả giản dị nhưng gợi được cả không gian quê nghèo đầy yêu thương.
Các chi tiết nhẹ nhàng, trong trẻo tạo nên màu sắc hồn nhiên – ấm áp – bình dị.
👉 Làm bật lên vẻ đẹp quê hương và tuổi thơ không thể nào quên.

c. Vẻ đẹp của nghệ thuật
Bài thơ viết theo lối tự sự trữ tình, đan xen hiện tại – hồi ức tự nhiên.
Điệp từ “Tiếng gà trưa” lặp đi lặp lại như chiếc cầu nối giữa hiện tại chiến sĩ và quá khứ tuổi thơ.
Giọng thơ tâm tình, ấm áp → tạo cảm giác rất gần, rất đời.
👉 Làm cho bài thơ giản dị mà thấm, không cầu kỳ nhưng cảm động.

d. Vẻ đẹp của ý nghĩa: tiếng gà gắn với lý tưởng lớn
Tiếng gà không chỉ gợi nhớ tuổi thơ mà còn nhắc người chiến sĩ về tình thương và trách nhiệm.
Nhờ những kỉ niệm bình dị ấy mà người lính thêm yêu quê hương, quyết tâm chiến đấu.
👉 Vẻ đẹp nằm ở chỗ: từ những điều nhỏ bé hướng tới điều lớn lao.

2. Tổng kết vẻ đẹp của bài thơ
Bình dị – chân thành – gắn bó với gia đình, quê hương.
Giọng thơ ấm, gần gũi, hình ảnh gợi cảm, đặc biệt là tiếng gà – biểu tượng của ký ức tuổi thơ.
Từ đó làm hiện lên vẻ đẹp tâm hồn người chiến sĩ: yêu bà, yêu quê hương, sống có lý tưởng.