I. Cách viết bài phân tích nhân vật Lão Hạc (Nam Cao)
1. Mở bài
Giới thiệu tác giả Nam Cao: cây bút hiện thực – nhân đạo xuất sắc.
Giới thiệu tác phẩm “Lão Hạc”.
Nêu vấn đề: phân tích đặc điểm nhân vật Lão Hạc để thấy rõ vẻ đẹp phẩm chất của người nông dân nghèo.
 Mẫu mở bài:
“Nam Cao – nhà văn xuất sắc của văn học Việt Nam hiện đại – luôn dành ngòi bút để viết về người nông dân với tất cả sự thương yêu và thấu hiểu. Trong truyện ngắn “Lão Hạc”, ông xây dựng hình tượng Lão Hạc – một người nông dân nghèo nhưng có nhân cách cao đẹp. Qua việc phân tích nhân vật lão Hạc, ta càng cảm nhận sâu sắc giá trị nhân đạo trong tác phẩm.”

2. Thân bài: Các đặc điểm nổi bật của nhân vật Lão Hạc
a. Lão Hạc là người cha thương con vô bờ
Nghèo khổ nhưng nhất quyết giữ mảnh vườn cho con.
Không dám ăn tiêu, chắt chiu từng đồng.
Cái chết của lão cũng để bảo vệ tài sản cho con.
 Dẫn chứng: “Không! Thà ông chết chứ ông không bán vườn.”

b. Lão Hạc giàu lòng tự trọng và nhân hậu
Không nhận tiền của hàng xóm nếu thấy không xứng đáng.
Bán con chó Vàng đau đớn, gọi nó là “cậu Vàng”.
Sợ ăn vào tiền của con, sợ làm phiền người khác.
 Tâm trạng khi bán chó → tình cảm sâu sắc, nhân tính đẹp.

c. Lão Hạc sống trong nghèo đói nhưng giữ phẩm giá
Chấp nhận cái chết dữ dội bằng bả chó để không làm phiền ai.
Lựa chọn cái chết để giữ nguyên vẹn đạo đức, tự trọng.
 Đây là cao trào thể hiện nhân cách.

d. Qua nhân vật, Nam Cao thể hiện lòng thương người nông dân
Xã hội tàn nhẫn đẩy họ vào đường cùng.
Nhưng họ vẫn giữ trọn phẩm chất tốt đẹp.

3. Kết bài
Khẳng định vẻ đẹp nhân vật.
Nêu cảm nghĩ cá nhân.
Khẳng định tư tưởng nhân đạo của Nam Cao.
 Mẫu kết bài:
“Nhân vật Lão Hạc là minh chứng cảm động cho phẩm chất cao đẹp của người nông dân Việt Nam: giàu tình thương, giàu tự trọng và đầy nhân hậu dù bị nghèo đói dày vò. Qua đó, Nam Cao thể hiện cái nhìn nhân đạo sâu sắc, luôn trân trọng vẻ đẹp tâm hồn của con người.”

 II. Đoạn văn phân tích mẫu (10–12 câu)
Bạn có thể dùng cho kiểm tra viết đoạn văn NLVH.

“Lão Hạc trong truyện ngắn của Nam Cao là hình ảnh tiêu biểu cho người nông dân Việt Nam giàu tình thương và lòng tự trọng. Trước hết, lão dành tình yêu thương vô bờ bến cho con trai khi một đời giữ gìn mảnh vườn để làm của hồi môn. Dù nghèo khổ, lão nhất quyết không bán vườn, thể hiện tấm lòng của một người cha hi sinh tất cả. Lão cũng là người rất nhân hậu: việc bán “cậu Vàng” khiến lão đau đớn, dằn vặt như mất đi một người thân. Đặc biệt, phẩm chất cao đẹp của lão thể hiện rõ trong lòng tự trọng: lão thà chịu chết chứ không sống dựa dẫm hay tiêu vào số tiền dành cho con. Cái chết dữ dội bằng bả chó là một lựa chọn cay đắng nhưng lại cho thấy nhân cách lão Hạc sáng ngời trong bóng tối của nghèo đói. Qua nhân vật ấy, Nam Cao bày tỏ niềm thương xót sâu sắc và sự trân trọng đối với vẻ đẹp tâm hồn người nông dân. Lão Hạc vì thế trở thành hình tượng khiến người đọc mãi day dứt và cảm phục.”

Cách viết phân tích đặc điểm nhân vật Lão Hạc
1. Mở bài
Giới thiệu tác phẩm: “Lão Hạc” là truyện ngắn của Nam Cao, viết năm 1943, phản ánh số phận con người trong xã hội phong kiến thối nát, đặc biệt là nông dân nghèo.
Giới thiệu nhân vật Lão Hạc: một nông dân già nghèo, hiền lành, thương con, sống nghĩa tình.
Ví dụ mở bài:

“Lão Hạc” là truyện ngắn xuất sắc của Nam Cao, khắc họa cuộc sống gian khổ của người nông dân nghèo dưới chế độ phong kiến. Nhân vật Lão Hạc hiện lên với tấm lòng nhân hậu, tình thương con sâu sắc, nhưng cũng đầy đau khổ và bi thương.

2. Thân bài
a) Ngoại hình và tuổi tác
Lão Hạc là người già, nghèo, sức khỏe yếu.
Ngoại hình gầy gò, lam lũ, thể hiện sự vất vả, khắc khổ.
Ví dụ trích dẫn: “Lão Hạc năm nay đã già, lưng còng, gầy gò, mặt mày đen sạm vì nắng gió”.
b) Tính cách
Hiền lành, nhân hậu

Không gây hấn, đối xử tốt với mọi người và động vật.
Thể hiện qua tình thương với con chó vàng, chú lợn con, và sự nhẫn nhịn trước xã hội.
Yêu thương con sâu sắc

Lão Hạc vì thương con trai mà giữ lại tài sản, nuôi lợn nhắm để dành tiền cho con.
Ví dụ: lão nhịn đói, bán hết đồ quý giá, chỉ để lo cho con.
Chính trực, liêm khiết

Không muốn vay nợ, không muốn làm phiền người khác, giữ phẩm giá của người nông dân.
Đau khổ, bi quan nhưng đầy nhân tính

Lão Hạc đau đớn vì nghèo, cô đơn, bị xã hội ép buộc đến bước đường cùng.
Thể hiện qua hành động tự tử để giữ phẩm giá, không muốn con phải xấu hổ.
c) Nội tâm nhân vật
Lão Hạc là điển hình của người nông dân nghèo khổ, sống tình nghĩa nhưng bị xã hội áp bức.
Nội tâm giàu cảm xúc: vừa yêu thương con, vừa sợ con khổ, vừa đau đớn vì cảnh nghèo.
Nam Cao khắc họa chi tiết qua lời kể của người con, xung quanh và lời tự thuật của Lão Hạc.
d) Hành động và tác động đến người khác
Hành động nổi bật: nuôi lợn nhắm, bán vàng, tự tử để bảo vệ phẩm giá.
Gây xúc động mạnh với người đọc, khiến nhân vật trở thành biểu tượng của tình thương, lòng hi sinh và bi kịch nông dân.

3. Kết bài
Khẳng định giá trị nhân vật:
Lão Hạc là hình ảnh tiêu biểu của người nông dân nghèo hiền lành, tình cảm, chịu nhiều khổ cực trong xã hội phong kiến. Qua Lão Hạc, Nam Cao gửi gắm nỗi đau, bi kịch và nhân tính trong con người giữa những hoàn cảnh éo le.

“Lão Hạc” là một trong những truyện ngắn tiêu biểu của nhà văn Nam Cao viết về số phận người nông dân trước cách mạng. Nổi bật lên trong truyện là hình ảnh lão Hạc đã trở thành một trong những biểu tượng cho người nông dân Việt Nam.

Đầu tiên, lão Hạc cũng sống trong hoàn cảnh chung giống như biết bao người nông dân trước cách mạng - phải đối mặt với cuộc sống nghèo đói khổ cực. Nhưng lão cũng có hoàn cảnh riêng của mình. Vợ lão mất sớm. Con trai lão bỏ đi đồn điền cao su vì không có đủ tiền cưới vợ. Lão chỉ có con Vàng là kỷ vật của con bầu bạn. Không chỉ vậy, thiên tai còn đẩy lão vào cảnh đói nghèo. Lão phải đối mặt với: cái đói, giàu yếu, và sự cô đơn. Để rồi cuối cùng lão phải bán con chó trong niềm khổ đau tột cùng: “Mặt co rúm lại, những nếp nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra, cái đầu ngoẹo về một bên, cái miệng móm mém mếu như con nít”, “lão hu hu khóc”...

Sống trong hoàn cảnh đó, nhưng lão Hạc vẫn có những phẩm chất tốt đẹp. Lão Hạc là một người cha hết mực yêu thương con. Vì thương con, lão chấp nhận đối mặt với cô đơn, với tuổi già để con ra đi cho thỏa chí. Con đi rồi, lão dồn cả yêu thương vào con chó Vàng. Bởi đó con chó là kỉ vật duy nhất mà con trai lão để lại. Nhìn con chó, lão tưởng như được thấy con mình. Lão thương con đến mức chấp nhận cái đói, rồi cả cái chết chứ không chịu bán đi mảnh vườn là của hồi môn của con. Nếu lão bán mảnh vườn, ắt lão sẽ đủ ăn tiêu để vượt qua thời khốn khó. Nhưng lão lại lo khi con trai về không có đất sinh sống làm ăn.

Đói nghèo như thế, khổ đau như thế nhưng lão không vì vậy mà tha hóa về nhân phẩm. Lão quyết không nhận sự giúp đỡ của ông giáo, bởi lão nghĩ hoàn cảnh của ông giáo có khá hơn mình đâu. Ban đầu là “luôn mấy hôm lão chỉ ăn khoai”, “khoai cũng hết, lão chế tạo được món gì, ăn món ấy. Hôm thì lão ăn củ chuối, hôm thì lão ăn sung luộc, hôm thì ăn rau má, với thỉnh thoảng một vài củ ráy hay bữa trai, bữa ốc”. Rồi đến mức chẳng còn gì để ăn, để sống. Trong hoàn cảnh này, con người ta rất dễ đánh mất đi sự trong sạch của mình. Nhưng lão Hạc thì không như vậy. Lão quyết định tìm đến cái chết. Lão đến xin Binh Tư một ít bả chó.Binh Tư đã nghi ngờ lão. Ông giáo cũng vậy. Nhưng không, Lão Hạc vẫn giữ được vẹn nguyên tâm hồn dào dạt yêu thương đáng quý, đáng trọng của người nông dân và cả sự tự trọng cao đẹp của mình.

Lòng tự trọng của lão Hạc rực sáng nhất ngay khi thân xác lão đau đớn nhất. Lão Hạc đã chọn cái chết, một cái chết khốc liệt để tâm hồn mình được trong sạch, được trọn vẹn tình nghĩa với tất thảy mọi người - kể cả với con chó Vàng tội nghiệp.

Với ngòi bút xây dựng nhân vật độc đáo, qua nhân vật lão Hạc, người đọc mới thấm thía được số phận bất hạnh của người nông dân Việt Nam trước cách mạng, cũng như nổi bật lên cả là phẩm chất tốt đẹp của họ.