SOẠN BÀI: MÙA XUÂN NHO NHỎ (Thanh Hải)

I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả Thanh Hải
Tên thật: Phạm Bá Ngoãn
Quê: Thừa Thiên – Huế
Là nhà thơ gắn bó với cuộc sống kháng chiến, giản dị, chân thành.
Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” được sáng tác năm 1980, khi tác giả đang nằm trên giường bệnh – đây cũng là bài thơ cuối cùng của đời ông.
2. Hoàn cảnh sáng tác
Viết trong những ngày cuối đời, thể hiện tình yêu tha thiết với cuộc đời, với thiên nhiên, đất nước và khát vọng cống hiến nhẹ nhàng mà bền bỉ.
3. Thể thơ và bố cục
Thể thơ 5 chữ, nhạc điệu trong sáng, da diết.
Bố cục 3 phần:

Khổ 1–2: Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên.
Khổ 3–4: Cảm nghĩ về mùa xuân đất nước.
Khổ 5–6: Ước nguyện dâng hiến “mùa xuân nho nhỏ” của bản thân.

 II. ĐỌC – HIỂU CHI TIẾT
1. Mùa xuân thiên nhiên (khổ 1–2)
Hình ảnh: sông xanh – bông hoa tím biếc – giọt long lanh → bức tranh xuân tinh khôi, trong trẻo.
Điệp từ, nhạc điệu nhẹ nhàng tạo cảm giác êm đềm, đầy sức sống.
Từ láy “long lanh” gợi vẻ đẹp nhỏ bé nhưng quý giá của thiên nhiên.
Nhà thơ bộc lộ một niềm vui ngập tràn, muốn “đưa tay hứng” lấy vẻ đẹp ấy → tấm lòng yêu đời, yêu thiên nhiên tha thiết.
2. Mùa xuân đất nước (khổ 3–4)
Mùa xuân không chỉ là thiên nhiên mà còn là khí thế của đất nước sau chiến tranh.
Hình ảnh: “Lộc non – Lộc giắt đầy trên lưng người ra trận” → biểu tượng cho sức trẻ, niềm tin, sự hồi sinh mạnh mẽ.
Đất nước đi lên trong:

Lao động
Chiến đấu
Xây dựng
→ Tất cả hoà chung thành “mùa xuân lớn của dân tộc”.
3. Ước nguyện dâng hiến (khổ 5–6)
Tác giả muốn hoá thân thành:

Con chim hót
Cành hoa tươi
Nốt trầm trong bản hoà ca của cuộc đời
→ Đều là hình ảnh nhỏ bé nhưng có ích, góp phần làm đẹp cho đời.
Điệp ngữ “Ta làm…” thể hiện mong muốn sống đẹp – sống cống hiến.
Ước nguyện chân thành dù rất bình dị: trở thành “mùa xuân nho nhỏ – góp vào mùa xuân lớn”.

 III. TỔNG KẾT
1. Nội dung
Bài thơ thể hiện:
✔ Tình yêu thiên nhiên tha thiết
✔ Niềm tin vào đất nước
✔ Khát vọng sống đẹp, sống cống hiến dù nhỏ bé
→ Đây là thông điệp nhân văn sâu sắc và có giá trị bền lâu.
2. Nghệ thuật
Thể thơ 5 chữ giàu nhạc điệu
Hình ảnh giản dị mà gợi cảm
Sử dụng nhiều biện pháp: điệp từ, ẩn dụ, nhân hoá
Giọng điệu trong sáng, chân thành, tha thiết

 IV. LUYỆN TẬP
1. Em hiểu thế nào về hình ảnh “mùa xuân nho nhỏ”?
→ Là biểu tượng cho những đóng góp âm thầm nhưng ý nghĩa của mỗi con người vào sự phát triển của đất nước.

2. Viết 3–5 câu thể hiện ước mơ của em trong “mùa xuân lớn” của đất nước.
Gợi ý: Em muốn học tốt, sống tử tế, trở thành người có ích cho xã hội…

SOẠN BÀI: MÙA XUÂN NHO NHỎ – Thanh Hải
I. Giới thiệu tác giả – tác phẩm
1. Tác giả Thanh Hải

Tên thật: Phạm Bá Ngoãn (1930–1980).
Quê: Thừa Thiên – Huế.
Là nhà thơ gắn bó với cách mạng, thơ giản dị, chân thành, giàu cảm xúc.
2. Tác phẩm “Mùa xuân nho nhỏ”

Sáng tác năm 1980, không lâu trước khi tác giả qua đời.
Thể thơ: 5 chữ, âm điệu nhẹ nhàng.
Bài thơ biểu hiện tình yêu cuộc sống, thiên nhiên, đất nước và ước nguyện cống hiến của nhà thơ.

II. Bố cục bài thơ
Khổ 1–2: Cảm xúc trước vẻ đẹp thiên nhiên mùa xuân.
Khổ 3–4: Mùa xuân của đất nước, của con người lao động.
Khổ 5: Ước nguyện sống đẹp, cống hiến.
Khổ cuối: Giai điệu dân ca xứ Huế, kết thúc tha thiết.

III. Nội dung từng phần
1. Vẻ đẹp thiên nhiên mùa xuân
Hình ảnh “bông hoa tím biếc”, “dòng sông xanh”, “con chim chiền chiện hót” → gợi lên một mùa xuân tinh khôi, trong trẻo.
Tác giả trào dâng cảm xúc: “Tôi đưa tay tôi hứng” → hành động đầy yêu đời, muốn đón nhận tinh túy của mùa xuân.
➡ Ý nghĩa: Nhà thơ yêu tha thiết cuộc sống và thiên nhiên.

2. Mùa xuân của đất nước, của con người
“Mọc giữa dòng sông xanh… Con chim chiền chiện hót” gợi vẻ đẹp của quê hương.
Hình ảnh người lao động:

“Lộc giắt đầy trên lưng”,
“Lộc theo bước chân”
→ Mùa xuân gắn liền sức sống của đất nước đang đổi mới, vươn lên.
➡ Ý nghĩa: Mùa xuân không chỉ là thiên nhiên mà còn là mùa xuân của nhân dân và cách mạng.

3. Ước nguyện của nhà thơ
“Ta làm con chim hót / Ta làm một nhành hoa”
“Ta nhập vào hoà ca / Một nốt trầm xao xuyến”
→ Tác giả mong muốn được cống hiến “một phần rất nhỏ”, lặng lẽ như “nốt trầm”, nhưng chân thành và bền bỉ.

➡ Ý nghĩa: Khát vọng sống đẹp, sống có ích – tư tưởng chính của bài thơ.

4. Khổ cuối – Giai điệu dân ca
Tác giả nhắc đến điệu Nam ai, Nam bình – âm điệu Huế trữ tình.
Cách kết thúc nhẹ nhàng, chứa đựng tình yêu quê hương đằm thắm.

IV. Nghệ thuật
Thể thơ 5 chữ, nhịp điệu tha thiết, nhẹ nhàng.
Hình ảnh đẹp, giản dị nhưng giàu sức gợi.
Giọng điệu chân thành, cảm xúc trong sáng.
Kết hợp miêu tả, biểu cảm và suy ngẫm tự nhiên.

V. Chủ đề – ý nghĩa bài thơ
Bài thơ thể hiện:

Tình yêu thiên nhiên, yêu mùa xuân.
Niềm tự hào về đất nước và con người Việt Nam.
Ước nguyện chân thành được cống hiến nhỏ bé nhưng ý nghĩa cho cuộc đời.
➡ Thông điệp:
Mỗi con người dù nhỏ bé cũng có thể đóng góp cho quê hương bằng chính khả năng của mình.

VI. Gợi ý trả lời câu hỏi thường gặp
✔ Ý nghĩa nhan đề “Mùa xuân nho nhỏ”: Gợi hình ảnh đẹp đẽ, nhỏ nhắn nhưng có giá trị; tượng trưng cho sự cống hiến thầm lặng của mỗi con người.

✔ Tại sao tác giả nói “một nốt trầm xao xuyến”?
Vì ông muốn đóng góp cho cuộc đời một phần nhỏ bé nhưng sâu lắng và bền vững, như nốt trầm trong bản nhạc.

✔ Khổ thơ đầu gợi ra điều gì?
Gợi vẻ đẹp tinh khôi của thiên nhiên và tâm hồn yêu đời của nhà thơ.

Soạn bài: Mùa xuân nho nhỏ – Thanh Hải
1. Tác giả: Thanh Hải
Tên thật: Thanh Hải
Sinh năm 1930 – mất năm 1980
Quê quán: Quảng Nam
Là nhà thơ nổi bật với thơ ca về thiên nhiên, đất nước, tình yêu cuộc sống.
Bài thơ này được viết năm 1980, trước khi tác giả mất.

2. Tác phẩm: “Mùa xuân nho nhỏ”
Thể loại: Thơ tự do, lục bát xen kẽ
Xuất xứ: Viết khi tác giả đang bệnh nặng, thể hiện khát vọng cống hiến cho đời.

3. Bố cục & nội dung chính
Khổ 1 – 2: Cảm nhận mùa xuân từ thiên nhiên đến đời sống con người.

Hình ảnh cỏ cây, hoa lá, gió xuân, ánh nắng…
Thể hiện niềm vui, sức sống của mùa xuân và con người hòa vào thiên nhiên.
Khổ 3 – 4: Mong muốn cống hiến của tác giả.

Muốn góp sức nhỏ bé của mình cho đời: “dẫu là một mùa xuân nhỏ”.
Thể hiện tình yêu cuộc sống, tinh thần lạc quan, ý chí vượt qua khó khăn, bệnh tật.
Khổ cuối: Khát vọng hòa mình vào cuộc đời, gửi gắm tình cảm, ước mơ.

Hình ảnh mùa xuân gắn liền với sự sống, tuổi trẻ và cống hiến.

4. Nghệ thuật
Thơ lục bát, tự do, nhịp điệu uyển chuyển, dễ cảm.
Hình ảnh thiên nhiên gần gũi, đẹp, giàu sức sống.
Từ ngữ giản dị nhưng giàu biểu cảm.
Biểu tượng mùa xuân tượng trưng cho sự sống, khát vọng, hy vọng và cống hiến.

5. Tóm tắt cảm nghĩ
Bài thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên, đất nước và niềm vui sống.
Hình ảnh “mùa xuân nho nhỏ” tượng trưng cho công việc nhỏ bé nhưng ý nghĩa, gợi nhắc con người biết cống hiến dù sức lực hạn chế.
Thể hiện tinh thần lạc quan, hòa mình với thiên nhiên, với cuộc đời.