1. Sự tan rã của chế độ phong kiến
Từ thế kỷ XI–XIV, xã hội phong kiến Tây Âu bắt đầu khủng hoảng:

Nông dân bị bóc lột nặng nề → nhiều cuộc nổi dậy.
Lãnh địa phong kiến kìm hãm sản xuất, thiếu sự trao đổi hàng hóa.
Kinh tế tự cung – tự cấp không còn phù hợp.
=> Điều này tạo ra nhu cầu phát triển sản xuất và trao đổi hàng hoá.

2. Sự phát triển của thủ công nghiệp và thương mại
Sự ra đời và phát triển của thị trấn, thành thị, tách khỏi lãnh địa phong kiến.
Xuất hiện các phường hội (guild) – nơi thợ thủ công chuyên sản xuất hàng hóa để trao đổi.
Thương mại trong và ngoài châu Âu mở rộng mạnh mẽ (đặc biệt là các tuyến buôn bán Địa Trung Hải).
=> Hàng hóa lưu thông nhiều → xuất hiện tầng lớp thương nhân giàu có.

3. Tích lũy tư bản ban đầu
Các hoạt động như:

Cướp bóc thuộc địa
Buôn bán nô lệ
Tước đoạt ruộng đất của nông dân (phong trào "rào đất" ở Anh)
Cho vay nặng lãi
… đã tạo điều kiện hình thành giai cấp tư sản, sở hữu lượng vốn lớn.

4. Sự ra đời của quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa
Khi có vốn + nhu cầu sản xuất lớn → giai cấp tư sản tổ chức xưởng sản xuất theo kiểu tư bản:

Thuê công nhân làm thuê (giai cấp vô sản).
Chủ xưởng sở hữu tư liệu sản xuất và tư bản.
Mục tiêu chính: tối đa hoá lợi nhuận thông qua bóc lột giá trị thặng dư.
=> Phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa chính thức hình thành.

Phương thức sản xuất TBCN ở Tây Âu nảy sinh từ sự phân hoá của xã hội phong kiến, nhờ sự phát triển của thương nghiệp, thủ công nghiệp, cùng với sự tích luỹ tư bản ban đầu và sự xuất hiện của giai cấp tư sản và vô sản.