Phân tích nhân vật bé Thu trong truyện “Chiếc lược ngà” – Nguyễn Quang Sáng
Trong nền văn học hiện đại Việt Nam, truyện ngắn “Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng là một trong những tác phẩm cảm động viết về tình cảm gia đình trong chiến tranh. Nhân vật để lại nhiều ấn tượng sâu sắc nhất chính là bé Thu – cô bé nhất mực yêu thương cha nhưng cũng đầy cá tính, mạnh mẽ và giàu nội tâm. Qua bé Thu, Nguyễn Quang Sáng đã cho thấy tình cha con thiêng liêng vẫn có thể tỏa sáng ngay trong hoàn cảnh nghiệt ngã của chiến tranh.

Ngay từ khi xuất hiện trong truyện, bé Thu đã gây ấn tượng bởi tính cách cứng cỏi và bản lĩnh khác thường của một đứa trẻ tám tuổi. Vì chỉ còn tấm ảnh chụp chung với mẹ làm ký ức duy nhất về cha, Thu luôn giữ hình ảnh ấy như một chuẩn mực tuyệt đối. Khi người đàn ông lạ—tức cha em—trở về, vết thẹo trên mặt ông khiến em không nhận ra. Thu không chấp nhận sự thay đổi đó, nên em từ chối gọi “ba”, né tránh, thậm chí cự tuyệt mọi tiếp xúc. Những hành động như “hất tay”, “gắp thức ăn cho ngoại”, hay bướng bỉnh đến mức “hất tung nồi cơm” cho thấy sự cá tính mạnh mẽ nhưng chân thật của một đứa trẻ chỉ biết bảo vệ hình ảnh người cha trong ký ức mình.

Tuy nhiên, sự bướng bỉnh này không xuất phát từ vô lễ mà từ tình cảm cha con sâu nặng. Nhà văn đã rất tinh tế khi để Thu chỉ vỡ òa vào khoảnh khắc nhận ra cha: tiếng gọi “Ba!” bật ra đầy xúc động, tiếng khóc nghẹn ngào cùng cái ôm chặt lấy cha khiến người đọc không khỏi chạnh lòng. Từ một cô bé cứng đầu, Thu trở thành đứa trẻ khao khát yêu thương, bù đắp từng năm tháng xa cách. Khoảnh khắc ấy, Nguyễn Quang Sáng đã khắc họa trọn vẹn sự thay đổi mạnh mẽ trong tâm hồn Thu, để lại dấu ấn sâu đậm và giàu sức lay động.

Đặc biệt, hình ảnh bé Thu tiễn cha đi chiến trường là một trong những đoạn cảm động nhất truyện. Thu hôn tóc cha, dặn lấy lược, trao tình yêu thương dồn nén suốt bao lâu vào một cái ôm cuối. Chính tình cảm trong trẻo ấy đã trở thành động lực để người cha hoàn thành chiếc lược ngà giữa bom đạn—một kỷ vật thiêng liêng kết nối hai cha con. Qua đó, Thu hiện lên không chỉ là một đứa trẻ mà còn là biểu tượng của tình cảm gia đình vượt lên tàn khốc chiến tranh.

Có thể nói, bé Thu là một trong những nhân vật trẻ thơ được xây dựng thành công nhất trong văn học Việt Nam hiện đại. Em vừa hồn nhiên, mạnh mẽ, vừa sâu nặng tình cảm. Nhờ cách kể chuyện giàu cảm xúc của tác giả, bé Thu hiện lên chân thật, sống động và để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc.

Trong nền văn học hiện thực phê phán Việt Nam giai đoạn trước Cách mạng tháng Tám, nhân vật chị Dậu trong tiểu thuyết Tắt đèn của Ngô Tất Tố là một hình tượng tiêu biểu cho số phận người nông dân dưới ách áp bức của xã hội phong kiến. Qua ngòi bút giàu hiện thực và cảm thương sâu sắc của nhà văn, chị Dậu hiện lên như một người phụ nữ nghèo khổ nhưng giàu đức hi sinh, giàu lòng yêu thương và mạnh mẽ đến bất ngờ khi bị dồn vào đường cùng.

Trước hết, chị Dậu là hiện thân của nỗi cơ cực và bi kịch của người nông dân. Chỉ vì món sưu thuế vô lý mà cả gia đình chị rơi vào bước đường cùng: chồng ốm nặng bị đánh trói, con thơ thiếu ăn, bản thân chị phải chạy vạy khắp nơi. Cảnh chị phải bán đàn gà, bán cả đứa con gái đầu lòng cho nhà giàu để kịp đóng sưu cho chồng là minh chứng đau lòng cho sự tàn bạo của chế độ thực dân – phong kiến. Những chi tiết ấy khiến người đọc thấm thía hơn nỗi khổ không cùng của những người dân lương thiện nhưng bị bóc lột đến tận xương tủy.

Không chỉ khổ cực, chị Dậu còn là người vợ, người mẹ giàu tình thương và đức hi sinh. Vì chồng con, chị sẵn sàng chịu bao tủi nhục, vất vả. Suốt cả tác phẩm, chị luôn chạy đôn chạy đáo để cứu chồng thoát khỏi cảnh bị đánh trói. Tình yêu thương ấy được Ngô Tất Tố khắc họa chân thật qua từng lời nói, cử chỉ của chị với anh Dậu, qua những giọt nước mắt và sự kiên trì không biết mệt mỏi.

Đặc biệt, điều khiến nhân vật chị Dậu trở nên nổi bật là sức phản kháng mãnh liệt của một người phụ nữ bình thường khi bị dồn đến bước đường cùng. Cảnh “chị Dậu đánh lại cai lệ” đã trở thành một trong những đoạn văn kinh điển của văn học hiện đại Việt Nam. Từ chỗ nhẫn nhục, van xin, chị Dậu đã vùng dậy mạnh mẽ: “Chồng tôi đau ốm, các ông không được phép hành hạ!”. Sức mạnh ấy không chỉ là sức mạnh của một cá nhân, mà còn là tiếng nói của người nông dân bị áp bức, là bản năng bảo vệ gia đình và phẩm giá của con người. Chính chi tiết này đã góp phần làm nên vẻ đẹp bất khuất của chị Dậu — vẻ đẹp vượt lên trên thân phận nghèo khổ.

Từ hình tượng chị Dậu, Ngô Tất Tố không chỉ tố cáo xã hội thực dân – phong kiến tàn bạo, mà còn khẳng định vẻ đẹp nhân phẩm và sức sống mãnh liệt của người dân lao động. Nhân vật chị Dậu đã trở thành biểu tượng cho nghị lực, cho tình thương và cho lòng phản kháng của con người Việt Nam