1. Sự ra đời của Vương triều Gúp-ta
Sau thời kì bị chia cắt bởi nhiều tiểu quốc, đến đầu thế kỉ IV, Gúp-ta I thành lập vương triều Gúp-ta ở miền Bắc Ấn Độ.
Dưới thời Xamudra Gúp-ta và Thăng-ca-la Gúp-ta, lãnh thổ được mở rộng, thống nhất phần lớn Ấn Độ.
Đây là giai đoạn được xem là “thời kì hoàng kim” của lịch sử cổ – trung đại Ấn Độ.

 2. Tình hình chính trị
Nhà nước theo chế độ quân chủ chuyên chế.
Bộ máy cai trị được củng cố: vua nắm mọi quyền lực; bên dưới có các quan lại trông coi các địa phương.
Đất nước nhìn chung ổn định, tạo điều kiện cho kinh tế và văn hóa phát triển.
Tuy nhiên, về cuối thời Gúp-ta, quyền lực trung ương suy yếu, đất nước bị tấn công bởi các bộ tộc ngoại bang (như người Hung), dẫn tới suy vong.

 3. Tình hình kinh tế
Nông nghiệp là ngành chính, phát triển nhờ:

Sông Hằng và vùng đồng bằng màu mỡ.
Kĩ thuật canh tác tiến bộ hơn.
Thủ công nghiệp phát triển: chế tác kim loại, vải bông, đồ trang sức, tượng, khắc đá…
Thương mại hưng thịnh: buôn bán với La Mã, Đông Nam Á và Trung Quốc; đường biển và đường bộ đều phát triển.
Việc đúc tiền vàng cho thấy kinh tế khá phồn thịnh.

 4. Tình hình xã hội
Xã hội vẫn tồn tại chế độ đẳng cấp (Vác-na) gồm 4 đẳng cấp lớn: Bà-la-môn, Sát-đế-lị, Vaixya và Sudra.
Đẳng cấp Bà-la-môn (tăng lữ) và Sát-đế-lị (quý tộc, vua chúa) có địa vị cao nhất.
Dù có phân chia đẳng cấp, nhưng đời sống văn hóa vẫn rất phát triển:

Sự phục hưng mạnh mẽ của Ấn Độ giáo.
Văn hóa – nghệ thuật, kiến trúc và khoa học đạt thành tựu rực rỡ (chữ số 0, số học, thiên văn, văn học).

Vương triều Gúp-ta được coi là "Thời kỳ vàng son" của lịch sử cổ đại Ấn Độ, kéo dài từ khoảng đầu thế kỉ IV đến cuối thế kỉ VI SCN.
 
1. Sự ra đời
Thời gian: Khoảng năm 320 SCN.
Người sáng lập: Chăng-đa Gúp-ta I (Chandragupta I).
Quá trình: Chăng-đa Gúp-ta I đã thống nhất phần lớn miền Bắc Ấn Độ thông qua các cuộc chinh phạt và các cuộc hôn nhân chính trị khôn khéo. Các vị vua nối nghiệp (điển hình là Sa-mu-đa Gúp-ta và Chăng-đa Gúp-ta II) tiếp tục mở rộng lãnh thổ, đưa đế chế Gúp-ta bao trùm gần như toàn bộ tiểu lục địa Ấn Độ, ngoại trừ phần cực Nam.
 
2. Tình hình chính trị
Chính quyền trung ương: Tổ chức chặt chẽ theo chế độ quân chủ chuyên chế. Vua nắm quyền lực tuyệt đối, xưng là "Vua của các vua".
Chính sách đối nội: Các vua Gúp-ta thực hiện chính sách cai trị tương đối mềm dẻo. Họ tôn trọng quyền tự trị của các tiểu vương địa phương (chỉ yêu cầu cống nạp và thần phục).
Quân sự: Xây dựng quân đội hùng mạnh, đặc biệt là kị binh và tượng binh, để bảo vệ lãnh thổ và mở rộng đế chế.
 
3. Tình hình kinh tế
Nền kinh tế thời Gúp-ta phát triển thịnh vượng, là động lực chính tạo nên "thời kỳ vàng son".
Nông nghiệp: Là ngành kinh tế chủ đạo. Đê điều được chú trọng xây dựng, việc tưới tiêu phát triển, dẫn đến năng suất lúa gạo cao, đời sống nhân dân ổn định.
Thủ công nghiệp: Cực kỳ phát triển và đạt đến đỉnh cao. Nổi tiếng nhất là nghề luyện kim (đúc các cột sắt lớn không gỉ), chế tác đá quý, ngà voi, dệt vải và làm đồ gốm.
Thương nghiệp: Hoạt động buôn bán trong và ngoài nước rất sôi động. Ấn Độ buôn bán tơ lụa, gia vị, và đồ trang sức với Trung Quốc, Đông Nam Á và cả Đế chế La Mã (phương Tây).
 
4. Tình hình xã hội
Phân hóa giai cấp: Xã hội vẫn duy trì chế độ đẳng cấp Vác-na (Varna) khắc nghiệt (Bà-la-môn, Ksa-tri-a, Vai-si-a, Su-đra).
Tôn giáo:Phật giáo và Ấn Độ giáo (Hin-đu giáo) cùng tồn tại và phát triển mạnh mẽ. Các vị vua Gúp-ta ủng hộ Ấn Độ giáo, khiến tôn giáo này trở thành chủ đạo, nhưng vẫn khoan dung với các tôn giáo khác.
Văn hóa - Khoa học: Đạt đỉnh cao rực rỡ (được gọi là "thời kỳ vàng son văn hóa"):Văn học: Nổi bật với đại thi hào Ka-li-đa-xa.
Khoa học: Đạt nhiều thành tựu lớn về toán học (khái niệm số 0, hệ đếm thập phân, số Pi), thiên văn học, y học.
Nghệ thuật: Xây dựng nhiều công trình kiến trúc Phật giáo và Ấn Độ giáo đồ sộ, điêu khắc tinh xảo.
Tóm lại: Vương triều Gúp-ta đã xây dựng một đế chế hùng mạnh, nền kinh tế thịnh vượng và nền văn hóa rực rỡ, để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử Ấn Độ.

⭐ 1. Sự ra đời của Vương triều Gúp-ta
Sau khi đế quốc Mô-ri-a suy yếu (thế kỉ II TCN), Ấn Độ rơi vào cát cứ, bị chia rẽ thành nhiều tiểu quốc.
Đến đầu thế kỉ IV, một thủ lĩnh ở vùng sông Hằng tên là Gúp-ta đã thống nhất nhiều vùng và lập nên Vương triều Gúp-ta.
Dưới thời Chandragupta I và đặc biệt là Samudragupta cùng Chandragupta II, vương triều Gúp-ta mở rộng lãnh thổ, trở thành một trong những thời kì hưng thịnh nhất của Ấn Độ cổ đại.
Đây được coi là “Thời kì hoàng kim” của văn minh Ấn Độ.

⭐ 2. Tình hình chính trị
Nhà nước được tổ chức chặt chẽ, đứng đầu là vua có quyền lực lớn.
Quốc gia tương đối thống nhất và ổn định, đặc biệt dưới thời Chandragupta II.
Nhà vua chú trọng củng cố quân đội, mở rộng lãnh thổ và duy trì hòa bình trong nước.
Sự hùng mạnh của vương triều làm Ấn Độ trở thành một trung tâm chính trị quan trọng ở Nam Á.

⭐ 3. Tình hình kinh tế
Nông nghiệp
Là ngành kinh tế chủ đạo.
Nhờ đất đai màu mỡ, hệ thống thủy lợi phát triển nên sản lượng tăng.
Người dân trồng lúa, lúa mì, mía, bông…
Thủ công nghiệp
Phát triển mạnh, đặc biệt là:

Nghề luyện kim (đúc đồng, sắt)
Dệt vải bông
Chế tác trang sức và đồ gốm
Nhiều sản phẩm của Ấn Độ nổi tiếng, được buôn bán khắp châu Á.
Thương mại
Thịnh vượng, có quan hệ thương mại đường bộ và đường biển với Tây Á, Đông Nam Á và Địa Trung Hải.
Nhiều thành phố lớn, sầm uất như Pataliputra.

⭐ 4. Tình hình xã hội
Xã hội vẫn chia thành bốn đẳng cấp (varnha): Bà-la-môn, Sát-đế-lợi, Phệ-xá, Thủ-đà-la.
Tuy nhiên, dưới thời Gúp-ta, xã hội tương đối ổn định, đời sống vật chất và tinh thần được nâng cao.
Tôn giáo phát triển mạnh, đặc biệt là Ấn Độ giáo và Phật giáo.
Văn hóa – nghệ thuật đạt nhiều thành tựu:

Sự phát triển của chữ viết, văn học, toán học
Sáng tạo ra các con số 0 và hệ thống chữ số thập phân
Nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc phát triển rực rỡ.

⭐ Kết luận
Thời Vương triều Gúp-ta là thời kì thịnh vượng của Ấn Độ cổ đại: đất nước thống nhất, kinh tế phát triển, xã hội ổn định, văn hóa – khoa học đạt đến đỉnh cao. Đây là một trong những giai đoạn huy hoàng nhất trong lịch sử Ấn Độ.