Truyện Kiều, một kiệt tác vô song của Nguyễn Du, không chỉ đặc sắc với tác phẩm riêng mà còn góp phần làm phong phú văn hóa văn học Việt Nam. Đoạn “Trao duyên” trích từ tác phẩm là đoạn văn xuất sắc thể hiện rõ tâm trạng của Thuý Kiều khi chị quyết định trao duyên cho em gái Thuý Vân.

Theo diễn biến truyện, nguyện ước kết duyên giữa Thúy Kiều và Kim Trọng chưa kịp trở thành hiện thực thì biến cố gia đình ập đến. Đau lòng trước khổ sở mà cha và em phải chịu đựng, Kiều quyết định hy sinh bản thân để cứu gia đình. Mặc dù đã làm điều đó, nhưng qua đêm thức trắng, tưởng nhớ về Kim và tình yêu cháy bỏng, Kiều không khỏi day dứt và tiếc nuối. Nàng quyết định nhờ em gái kết duyên với Kim. Đoạn trích từ câu 723 đến câu 756 của tác phẩm là chứng nhân cho quyết định của Kiều:

Thuý Kiều nói cùng em:

' Tin tưởng em, làm theo lời chị,
Ngồi xuống để chị nói lời thưa thớt.”

Cả lời nói và hành động của Kiều đều bày tỏ niềm hy vọng, niềm tin vào em. Bằng cách 'lạy' em, Kiều đã đặt Thuý Vân vào tình huống khó có thể từ chối và đồng thời là dấu hiệu cho thấy nội dung mà Kiều sắp chia sẻ với Vân sẽ rất quan trọng:

“Sóng gió gặp chút ngoài ý,
Mối duyên nặng một chút bằng em.”

Tục ngữ 'đứt gánh tương tư' được tác giả sử dụng để miêu tả tình yêu dang dở giữa Kiều và Kim. Mối quan hệ mới chỉ chớm nở đã phải đối mặt với sóng gió. Kiều chấp nhận thực tế và đau đớn trao mối 'tơ thừa' cho em. Câu cuối cùng với từ 'bằng em' thể hiện Kiều đặt niềm tin lớn vào Vân, mong em có thể thay thế mình trong trách nhiệm lớn này với Kim.

Từ đã lên tiếng, nhưng lòng vẫn giữ lại những xao xuyến khó diệt. Bước qua nỗi đau, Kiều mở lòng chia sẻ với em về những kỷ niệm ngọt ngào của tình yêu với Kim:

“Ngày từ khi gặp Kim,
Quạt ước, chén thề, mọi thứ đều đẹp đẽ.”

Từ 'khi' được sử dụng để nhấn mạnh tình cảm chắc chắn giữa Kiều và Kim Trọng. Họ đã gặp nhau, hẹn hò, cùng nhau mơ ước, và nâng chén rượu để giao bôi. Những kỷ niệm đẹp vẫn hiện hữu, nhưng giờ Kiều phải đối mặt với thực tế khắc nghiệt và đau khổ:

“Cuộc đời có sóng gió nào,
Tình hiếu khó lường, vẹn toàn khôn nguôi.”

Bài viết Cảm nhận về đoạn trích Trao duyên của tôi

Cơn bão bất ngờ cuốn trôi mọi thứ, đẩy Kiều và gia đình vào biến cố không lường trước. Trong sự lựa chọn giữa trách nhiệm hiếu thảo với gia đình và tình cảm sâu đậm với Kim Trọng, Kiều đã đánh mất chính mình - bán mình để cứu cha và em. Trong cảnh làm con, nàng buông bỏ mối tình đang bắt đầu, trở thành người phụ tình. Kiều, đầy nghĩ suy về tình yêu với Kim, không muốn chàng phải đau khổ như mình đang trải qua, nàng nương tựa vào Vân. Để thuyết phục em, Kiều thì thầm như lời cầu xin vô tận từ đáy lòng:

“Ngày xuân còn đẹp dài,
Xót tình máu mủ thay lời non sông.
Thân này mặc nát xương rồi,
Nụ cười chín suối, còn ngày thơ thơ.”

Bốn dòng thơ truyền đạt mọi niềm hi vọng, nguyện vọng, như một lời kêu cầu tận đáy lòng của Kiều. Sự khéo léo của Kiều làm cho niềm hạnh phúc của mình trở nên 'thơm lây' như những suối chảy trong chín mùa, không thể từ chối. Hơn nữa, với Vân, những ngày thanh xuân còn rất dài, Vân còn trẻ, có thời gian để trải nghiệm. Còn với Kiều, việc bán mình giống như chấm dứt tuổi trẻ, chôn vùi những kỷ niệm tươi đẹp của mình. Những lý do mà Kiều đưa ra không chỉ hợp lý mà còn lôi cuốn tình cảm, khiến Vân không thể từ chối sự giúp đỡ từ người chị đầy thương tâm.

Khi truyền đạt 'một chút của tin' - chiếc vành cửa với tờ mây, Thúy Kiều hồi tưởng đến đêm hẹn thề trong quá khứ, nỗi buồn vừa sâu sắc vừa cảm động, Kiều chìm đắm trong nỗi đau hết cỡ:

“Mai sau dù thế nào,
Đốt lò hương kia, so tơ phím này.
Ngắm cỏ cây trên đồng,
Thấy gió hiu hiu, mong chị hãy về.”

Khi truyền kỷ vật cho em, trái tim Kiều đau như bị cắt, mâu thuẫn nội tâm đến đỉnh điểm, tay muốn truyền nhưng lòng lại do dự. Đó là cuộc đối đầu giữa thân phận và bản ngã, giữa trí tuệ và tình cảm trong con người Kiều. Có vẻ như đối với nàng, tình cảm chưa bao giờ chết đi, nhưng đành phải chấp nhận sự đau khổ vô tận, sống mà không có hạnh phúc chẳng khác nào sống vô nghĩa, và chính vì thế mà ý nghĩ về cái chết luôn hiện hữu trong tâm trí nàng.

Sáu câu cuối đoạn trích là lời độc thoại chứa đựng nhiều xúc cảm của Kiều. Nàng như là đang quên mình đang trò chuyện với Vân mà đắm chìm trong thế giới cảm xúc riêng, những lời thốt lên trong bản thân chứa đựng sự đau đớn của người phụ tình:

“Trăm nghìn gửi lạy tình quân,
Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi.
Phận sao, phận bạc như vôi?
Đã đành nước chảy hoa trôi lỡ làng”.

Kiều tặng trăm nghìn lạy cho tình quân của mình là sự tạ từ chân thành, là lời chào biệt trong nỗi đau chia ly. Tơ duyên dường như chỉ kéo dài ngắn ngủi, nhưng giữa những thách thức. Kiều đổ lỗi cho số phận của mình, như vôi trắng chảy nát, như dòng nước mất hình bên bờ. Nàng chấp nhận tình lỡ làng, xa cách. Thành ngữ “bạc như vôi” âm nhạc bi kịch trong tiếng thở dài đau đớn của Kiều, khiến người nghe xót xa, đau lòng.

“Ôi Kim Lang! Hỡi Kim lang!
Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây!”

Cuối cùng, Kiều vẫn nghĩ cho người khác. Nàng chịu đựng nỗi đau vô tận nhưng vẫn tự trách mình là người phụ bạc, lo lắng cho người thương. Tiếng gọi Kim Lang thanh thoát như một lời khẩn cầu, làm đậm thêm trái tim nhân hậu, trọng nghĩa của Thuý Kiều.

Đoạn trích 'Trao duyên' có độ ngắn nhưng rất đặc sắc, làm nổi bật tấm lòng thuỷ chung, son sắt của người con gái trong tình yêu. Nguyễn Du đã tạo ra một tác phẩm nhân văn với những tứ thơ sâu sắc, thể hiện đầy đủ nỗi đau và sự hiểu biết về lòng người.

Trong đoạn trích “Trao duyên”, nỗi lòng của Thúy Kiều hiện lên đầy đau đớn, giằng xé và xót xa. Vì chữ hiếu, nàng buộc phải hy sinh tình yêu đầu đời với Kim Trọng để cứu cha và em khỏi vòng lao lý. Khi trao duyên cho Thúy Vân, Kiều không chỉ trao một mối tình mà còn trao cả phần đời hạnh phúc mà lẽ ra nàng được hưởng. Nàng đau đớn, day dứt, cảm thấy mình có lỗi với người yêu, với chính trái tim mình. Những lời nàng nói chất chứa sự tuyệt vọng: “Dù cho sóng gió bất kỳ / Thì em cũng giữ lấy lời thề hôm xưa.” Kiều không thể giữ lời hứa, nhưng vẫn mong Thúy Vân thay mình trọn nghĩa. Nỗi đau ấy không chỉ là mất mát tình yêu, mà còn là sự bất lực trước số phận. Qua đoạn trích, người đọc cảm nhận được một Thúy Kiều giàu tình cảm, sống có trách nhiệm, nhưng cũng đầy bi kịch. Nỗi lòng của nàng khiến ta không khỏi xót xa, đồng cảm và trân trọng vẻ đẹp tâm hồn của người con gái tài sắc vẹn toàn nhưng bạc mệnh.