I. Tác giả
Nam Cao (1915–1951) là nhà văn hiện thực xuất sắc, gắn bó với người nông dân và người trí thức nghèo.
Văn của ông thường day dứt, trăn trở về số phận con người, đặt ra những vấn đề nhân đạo và xã hội sâu sắc.

II. Tác phẩm
Truyện ngắn “Chí Phèo” viết năm 1941, in trong tập Luống cày (1946).
Đây là kiệt tác của Nam Cao, phản ánh chân thực bi kịch của người nông dân trong xã hội thực dân phong kiến.

III. Bố cục
Mở đầu: Chí Phèo xuất hiện trong hình ảnh kẻ say rượu chửi đời.
Thân bài: Quá khứ – Chí Phèo từng là anh canh điền hiền lành, lương thiện → bị Bá Kiến và xã hội đẩy vào con đường tha hóa.
Cao trào: Cuộc gặp gỡ với Thị Nở, lần đầu Chí Phèo thức tỉnh khát vọng làm người lương thiện.
Kết thúc: Thị Nở từ chối → Chí tuyệt vọng, giết Bá Kiến rồi tự sát.

IV. Giá trị nội dung
Số phận bi kịch của người nông dân nghèo
Chí Phèo vốn lương thiện nhưng bị xã hội phong kiến tha hóa, biến thành “con quỷ dữ của làng Vũ Đại”.
Bi kịch lớn nhất: bị cự tuyệt quyền làm người.
Khát vọng lương thiện
Khi được Thị Nở chăm sóc, Chí bừng tỉnh: khao khát trở lại làm người tử tế, được hòa nhập với cộng đồng.
Nhưng xã hội tàn nhẫn đã dập tắt khát vọng ấy.
Giá trị hiện thực
Tố cáo xã hội phong kiến tàn bạo, đẩy người lương thiện vào con đường tha hóa.
Lên án bọn cường hào ác bá (Bá Kiến) và cơ chế bất công.
Giá trị nhân đạo
Cảm thông sâu sắc cho số phận bất hạnh của người nông dân.
Khẳng định bản chất lương thiện của con người, dù bị vùi dập vẫn bùng lên khát vọng sống tốt đẹp.

V. Nghệ thuật
Nghệ thuật xây dựng nhân vật điển hình trong hoàn cảnh điển hình.
Miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế, sâu sắc.
Ngôn ngữ kể chuyện sống động, giọng điệu vừa chua xót vừa giàu cảm xúc nhân đạo.
Tình huống truyện kịch tính, giàu kịch hóa.

VI. Ý nghĩa
“Chí Phèo” là bản cáo trạng đanh thép đối với xã hội bất công, đồng thời là tiếng kêu thương cho số phận người nông dân.
Tác phẩm mang giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc, khẳng định Nam Cao là bậc thầy của văn xuôi Việt Nam hiện đại.