Câu 1
Thông tin: Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa mang lại cho nước ta nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, điều kiện tự nhiên đa dạng và có ảnh hưởng quan trọng đến các ngành sản xuất, đặc biệt là sản xuất nông nghiệp. Đây là điều kiện thuận lợi cho nước ta phát triển nền nông nghiệp hàng hóa để đáp ứng nhu cầu trong nước và tạo nhiều mặt hàng xuất khẩu.

Phân tích các lựa chọn:

a) Nước ta có thể phát triển nền nông nghiệp đặc trưng của vùng nhiệt đới.Thông tin nói về "nhiệt đới ẩm gió mùa" và "phát triển nền nông nghiệp hàng hóa", không trực tiếp khẳng định "nông nghiệp đặc trưng của vùng nhiệt đới" là một lợi thế cụ thể. Tuy nhiên, tính chất nhiệt đới của khí hậu chắc chắn ảnh hưởng đến loại hình nông nghiệp.
b) Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa tạo điều kiện để sản xuất nông nghiệp được diễn ra quanh năm theo hình thức thâm canh, tăng vụ.Thông tin chỉ nói "nhiệt đới ẩm gió mùa mang lại... điều kiện tự nhiên đa dạng và có ảnh hưởng quan trọng đến các ngành sản xuất, đặc biệt là sản xuất nông nghiệp." Nó ngụ ý thuận lợi nhưng không nói rõ về "quanh năm, thâm canh, tăng vụ". Tuy nhiên, đây là một đặc điểm chính của khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa và là logic kéo theo từ việc "nền nhiệt cao, lượng ẩm dồi dào" (nằm trong lựa chọn d).
c) Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa giúp cho sản xuất nông nghiệp có năng suất cao, ổn định, ít rủi ro.Thông tin chỉ nói là "điều kiện thuận lợi" và "phong phú", không nói "năng suất cao, ổn định, ít rủi ro". Thực tế, nông nghiệp nhiệt đới ẩm gió mùa ở Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều rủi ro (thiên tai).
d) Thuận lợi của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa là nền nhiệt cao, lượng ẩm dồi dào, đất đai màu mỡ.Mặc dù thông tin không nói cụ thể "nền nhiệt cao, lượng ẩm dồi dào, đất đai màu mỡ", nhưng đây là những yếu tố cấu thành của khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa và là cơ sở để phát triển nông nghiệp phong phú (như thông tin đã nêu). Đây là một nhận định đúng về thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa nói chung.
Chọn đáp án tốt nhất: Trong các lựa chọn, lựa chọn b phản ánh rõ nhất một lợi thế cụ thể và trực tiếp của khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa đối với nông nghiệp, đó là khả năng canh tác liên tục, tăng vụ, điều này có được nhờ nền nhiệt và ẩm cao quanh năm. Mặc dù thông tin không trực tiếp nói ra, nhưng đó là một đặc điểm cơ bản của nông nghiệp vùng nhiệt đới ẩm gió mùa. Lựa chọn d là đúng về đặc điểm khí hậu, nhưng không phải là một kết quả trực tiếp từ thông tin đã cho mà là một cơ sở cho thông tin. Lựa chọn b là ứng dụng của đặc điểm khí hậu này trong nông nghiệp mà đề bài đang tập trung.

Đáp án: b)

Câu 2
Thông tin: Gió mùa Đông Bắc ở nước ta hoạt động từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau, làm cho miền Bắc có mùa đông lạnh. Nửa đầu mùa đông, miền Bắc có thời tiết lạnh khô, nửa sau mùa đông có thời tiết lạnh ẩm, có mưa phùn ở đồng bằng Bắc Bộ và ven biển Bắc Trung Bộ. Khi di chuyển xuống phía nam, gió mùa Đông Bắc bị suy yếu dần và ít khi vượt qua dãy Bạch Mã.

Phân tích các lựa chọn:

a) Gió mùa Đông Bắc là nguyên nhân chính tạo nên mùa khô ở Nam Bộ và Tây Nguyên.Thông tin nói gió mùa Đông Bắc hoạt động ở miền Bắc và suy yếu khi vào Nam, không đề cập đến việc tạo mùa khô ở Nam Bộ và Tây Nguyên. Mùa khô ở Nam Bộ và Tây Nguyên chủ yếu do Tín phong bán cầu Bắc.
b) Gió mùa Đông Bắc hoạt động chủ yếu từ vĩ tuyến 160B trở ra Bắc.Thông tin nói "ít khi vượt qua dãy Bạch Mã" (khoảng vĩ tuyến 16°B). Vì vậy, nhận định này là đúng và phù hợp với thông tin.
c) Tác động của gió mùa Đông Bắc tạo nên một mùa đông lạnh ở miền Bắc.Thông tin trực tiếp nêu: "làm cho miền Bắc có mùa đông lạnh." Nhận định này hoàn toàn khớp với thông tin.
d) Thời tiết miền Bắc lạnh ẩm vào nửa sau mùa đông do gió mùa Đông Bắc thổi từ áp cao Xi-bia thẳng xuống nước ta theo hướng Đông Bắc.Thông tin nói "nửa sau mùa đông có thời tiết lạnh ẩm, có mưa phùn", nhưng không giải thích nguyên nhân là do gió thổi "thẳng xuống" hay từ áp cao Xi-bia. Thực tế, lạnh ẩm là do gió mùa Đông Bắc đi qua biển mang hơi ẩm vào.
Chọn đáp án tốt nhất: Cả b và c đều đúng theo thông tin. Tuy nhiên, lựa chọn c là một kết quả trực tiếp và rõ ràng nhất từ câu đầu tiên của thông tin đã cho. Lựa chọn b cũng đúng nhưng nó nói về phạm vi hoạt động. Đề bài hỏi về "tác động" hoặc "biểu hiện" của gió mùa Đông Bắc.

Đáp án: c)

Câu 3
Thông tin: Khí hậu mát mẻ với tổng nhiệt hoạt động từ 45000C đến 75000C, nhiệt độ trung bình các tháng dưới 250C, mưa nhiều trên 2000 mm. Quá trình feralit diễn ra yếu. Thực vật phong phú, động vật xuất hiện có các loài thú như gấu, sóc... Sự phân hóa đa dạng của thiên nhiên theo độ cao góp phần tạo nên sự độc đáo trong sản xuất của nước ta.

Phân tích các lựa chọn:

a) Nội dung trên là đặc điểm tự nhiên của đai ôn đới gió mùa trên núi.Tổng nhiệt hoạt động (4500-7500 độ C) và nhiệt độ trung bình các tháng dưới 25 độ C (nhưng không nói dưới bao nhiêu) là đặc điểm của đai cận nhiệt đới gió mùa trên núi (thường từ 600-700m đến 2600m). Đai ôn đới trên núi (trên 2600m) có tổng nhiệt thấp hơn nhiều (dưới 4500 độ C). Vì vậy, nhận định này sai.
b) Đai này có độ cao từ 2600 m trở lên nên chỉ có duy nhất ở dãy Hoàng Liên Sơn, thuộc miền tự nhiên Tây Bắc và Bắc Trung Bộ.Đây là đặc điểm của đai ôn đới gió mùa trên núi, không phải đai được mô tả trong thông tin. Hơn nữa, ngay cả đai ôn đới cũng không chỉ "duy nhất" ở Hoàng Liên Sơn (còn một số đỉnh núi cao khác). Nhận định này sai.
c) Sinh vật phổ biến là các loài cận nhiệt đới, xen kẽ một số loài nhiệt đới, hệ sinh thái rừng cận nhiệt đới lá rộng xen lá kim hình thành và phát triển mạnh.Với nhiệt độ trung bình các tháng dưới 25 độ C và mưa nhiều, đây là đặc điểm của đai cận nhiệt đới gió mùa trên núi (độ cao trung bình). Thông tin đưa ra phù hợp với đặc điểm sinh vật của đai cận nhiệt đới.
d) Sự thay đổi nhiệt ẩm làm hạn chế quá trình feralit nhưng lại tăng cường phân hủy chất hữu cơ nên hình thành đất feralit có mùn và đất mùn.Thông tin nói "Quá trình feralit diễn ra yếu". Nhận định này giải thích đúng hậu quả của quá trình feralit yếu (hình thành đất feralit có mùn và đất mùn), điều này phù hợp với điều kiện khí hậu mát mẻ, mưa nhiều (khác với điều kiện nhiệt đới nóng ẩm ở đồng bằng và vùng thấp).
Chọn đáp án tốt nhất: Dựa trên các đặc điểm nhiệt độ và mưa, thông tin mô tả đai cận nhiệt đới gió mùa trên núi. Cả c và d đều là những đặc điểm đúng của đai này và phù hợp với thông tin. Tuy nhiên, lựa chọn d trực tiếp giải thích một yếu tố được nêu trong thông tin ("Quá trình feralit diễn ra yếu") và hệ quả của nó.

Đáp án: d)

Câu 4
Thông tin: Nước ta có khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa với nhiệt, ẩm cao và các loại gió hoạt động theo mùa. Tính chất khí hậu này đã tác động sâu sắc tới tất cả các thành phần địa lí tự nhiên, trong đó có địa hình. Biểu hiện rõ rệt nhất của địa hình nhiệt đới ẩm gió mùa là quá trình xâm thực mạnh ở vùng đồi núi và bồi tụ nhanh ở các đồng bằng hạ lưu sông. Khi lên các đỉnh núi cao, tính chất nhiệt đới của khí hậu bị suy giảm.

Phân tích các lựa chọn:

a) Địa hình cacx-tơ ở nước ta là kết quả tác động của khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa trên vùng núi đá vôi.Đây là một nhận định đúng về địa lý tự nhiên Việt Nam. Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa (mưa nhiều, nhiệt độ cao) thúc đẩy quá trình hòa tan đá vôi tạo địa hình cacx-tơ.
b) Quá trình xâm thực mạnh ở vùng đồi núi kéo theo sạt lở, đứt gãy, sụt lún ở đồng bằng.Thông tin nói "xâm thực mạnh ở vùng đồi núi và bồi tụ nhanh ở các đồng bằng". Sạt lở là hệ quả của xâm thực, nhưng "đứt gãy, sụt lún ở đồng bằng" không phải là hệ quả trực tiếp của quá trình xâm thực ở đồi núi mà thường liên quan đến kiến tạo hoặc khai thác ngầm. Nhận định này không hoàn toàn chính xác.
c) Địa hình làm khí hậu có sự phân hóa theo đai cao, tuy nhiên phía Nam có nền nhiệt cao hơn nên sự phân hóa khí hậu theo đai cao ở miền Nam và miền Bắc không hoàn toàn giống nhau.Thông tin chỉ nói "Khi lên các đỉnh núi cao, tính chất nhiệt đới của khí hậu bị suy giảm" (tức là có phân hóa theo đai cao). Phần sau của nhận định ("phía Nam có nền nhiệt cao hơn nên sự phân hóa... không hoàn toàn giống nhau") là đúng về mặt địa lý nhưng không được đề cập trong thông tin đã cho.
d) Các đỉnh núi cao ở nước ta thường mát mẻ tạo thuận lợi cho các hoạt động kinh tế chủ yếu là du lịch, trồng cây công nghiệp hàng năm có nguồn gốc cận nhiệt, ôn đới.Thông tin nói "tính chất nhiệt đới của khí hậu bị suy giảm" ở đỉnh núi cao (nghĩa là mát mẻ). Phần sau về "du lịch, trồng cây công nghiệp" là ứng dụng thực tế nhưng không có trong thông tin.
Chọn đáp án tốt nhất: Lựa chọn a là nhận định đúng nhất và có liên quan chặt chẽ đến tác động của khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa lên địa hình (cụ thể là đá vôi) mà thông tin đề cập đến "tác động sâu sắc tới tất cả các thành phần địa lí tự nhiên, trong đó có địa hình". Địa hình cacx-tơ là một biểu hiện nổi bật của sự tác động này.

Đáp án: a)

Câu 5
Thông tin: Vị trí địa lí và đặc điểm địa hình phức tạp của miền Tây Bắc và Bắc Trung Bộ khiến cho khí hậu ở đây có nét khác biệt so với hai miền còn lại của nước ta. Sự giảm đi một nửa tần số frông cực xâm nhập vào khu vực Tây Bắc so với miền Bắc và Đông Bắc Bắc Bộ, sự suy yếu và biến tính mạnh các khối khí cực đới khi di chuyển xuống phía nam đã làm tăng tính chất của miền, biểu hiện rõ rệt khi so sánh nhiệt độ tháng 1. So với miền Bắc và Đông Bắc Bắc Bộ thì miền Tây Bắc và Bắc Trung Bộ có nhiệt độ trung bình năm cao hơn 20C và nhiệt độ trung bình tháng 1 cao hơn 4 -50C.

Phân tích các lựa chọn:

a) Nhiệt độ trung bình năm ở miền Tây Bắc và Bắc Trung Bộ cao hơn miền Bắc và Đông Bắc Bắc Bộ chủ yếu do nhân tố vị trí địa lí, địa hình và gió.Thông tin trực tiếp nêu: "Vị trí địa lí và đặc điểm địa hình phức tạp của miền Tây Bắc và Bắc Trung Bộ khiến cho khí hậu ở đây có nét khác biệt... Sự giảm đi một nửa tần số frông cực... sự suy yếu và biến tính mạnh các khối khí cực đới... đã làm tăng tính chất của miền". Điều này khẳng định vai trò của vị trí, địa hình và tác động của gió (khối khí cực đới/frông cực).
b) Miền Tây Bắc và Bắc Trung Bộ có gió phơn Tây Nam hoạt động mạnh đầu mùa hạ do ảnh hưởng của Tín phong bán cầu Nam.Thông tin không đề cập đến gió phơn Tây Nam hay Tín phong bán cầu Nam.
c) Mùa đông ở miền Tây Bắc và Bắc Trung Bộ ngắn hơn và ấm hơn miền Bắc và Đông Bắc Bắc Bộ.Thông tin nêu: "So với miền Bắc và Đông Bắc Bắc Bộ thì miền Tây Bắc và Bắc Trung Bộ có nhiệt độ trung bình năm cao hơn 2 độ C và nhiệt độ trung bình tháng 1 cao hơn 4-5 độ C." Nhiệt độ tháng 1 cao hơn chứng tỏ mùa đông ấm hơn. Mặc dù không nói "ngắn hơn", nhưng ấm hơn là rõ ràng. Đây là một kết luận hợp lý từ thông tin.
d) Tính chất nhiệt đới của miền Tây Bắc và Bắc Trung Bộ tăng dần về phía nam chủ yếu do sự suy yếu của gió mùa Đông Bắc và hoạt động của dải hội tụ nhiệt đới.Thông tin có nói về sự suy yếu của khối khí cực đới khi di chuyển xuống phía Nam. Tuy nhiên, nó không trực tiếp nói về "tính chất nhiệt đới tăng dần về phía nam" hay vai trò của "dải hội tụ nhiệt đới".
Chọn đáp án tốt nhất: Cả a và c đều là các nhận định hợp lý. Tuy nhiên, a giải thích nguyên nhân của sự khác biệt nhiệt độ mà thông tin đã nêu rất rõ ràng. c là một biểu hiện của sự khác biệt đó. Vì thông tin tập trung vào giải thích sự khác biệt này, lựa chọn a phù hợp hơn để tổng hợp nguyên nhân.

Đáp án: a)

Câu 6
Thông tin: Chế độ khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa làm cho sông ngòi Việt Nam có chế độ nước đơn giản, trong năm chỉ có một mùa lũ và một mùa cạn. Tuy nhiên, các sông ngòi ở miền Trung lại có thêm một đỉnh lũ tiểu mãn, chủ yếu xảy ra vào các tháng 5 và tháng 6 do các trận mưa dông nhiệt đầu mùa hạ mang lại, trong khi ở đây vẫn còn đang là các tháng mùa khô.

Phân tích các lựa chọn:

a) Nhịp điệu dòng chảy của sông ngòi nước ta theo sát nhịp điệu mưa, mùa lũ tương ứng với mùa mưa, mùa cạn tương ứng với mùa khô.Thông tin nói "chế độ nước đơn giản, trong năm chỉ có một mùa lũ và một mùa cạn", ngụ ý sự tương quan với mùa mưa/khô. Đây là một đặc điểm cơ bản của sông ngòi Việt Nam dưới tác động của khí hậu gió mùa.
b) Chế độ dòng chảy sông ngòi nước ta chậm dần từ Bắc vào Nam do liên quan đến thời gian hoạt động của dải hội tụ nhiệt đới.Thông tin không đề cập đến việc chế độ dòng chảy chậm dần từ Bắc vào Nam hay dải hội tụ nhiệt đới.
c) Thời gian mùa lũ của sông ngòi thường ngắn hơn thời gian mùa cạn nhưng lại tập trung phần lớn lượng nước cả năm.Thông tin chỉ nói có một mùa lũ và một mùa cạn, không đề cập đến độ dài tương đối hay lượng nước tập trung.
d) Sông ngòi ở miền Trung có lũ tiểu mãn đầu mùa hạ do hoạt động của gió mùa Tây Nam vượt xích đạo.Thông tin nói lũ tiểu mãn "do các trận mưa dông nhiệt đầu mùa hạ mang lại", không nhắc đến "gió mùa Tây Nam vượt xích đạo". (Gió mùa Tây Nam vượt xích đạo là nguồn gốc nhưng thông tin không nêu trực tiếp).
Chọn đáp án tốt nhất: Lựa chọn a là nhận định khái quát và đúng nhất về chế độ dòng chảy sông ngòi Việt Nam dưới tác động của khí hậu gió mùa, khớp với ý "chế độ nước đơn giản, trong năm chỉ có một mùa lũ và một mùa cạn" mà thông tin đưa ra.

Đáp án: a)

Câu 7
Thông tin: Nước ta nằm trong khu vực hoạt động của gió mùa châu Á, vào mùa đông chịu ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc, có tính chất lạnh, khô; mùa hạ chịu ảnh hưởng của gió mùa Tây Nam, có tính chất nóng, ẩm. Ngoài ra nước ta còn chịu ảnh hưởng của gió Tín phong bán cầu Bắc và các loại gió địa phương khác.

Phân tích các lựa chọn:

a) Gió mùa Đông Bắc đã làm cho miền Bắc nước ta có một mùa đông lạnh.Thông tin nói "vào mùa đông chịu ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc, có tính chất lạnh, khô". Từ "lạnh" trực tiếp dẫn đến nhận định này.
b) Hai loại gió mùa hoạt động ở nước ta khác nhau về hướng và tính chất.Thông tin nêu rõ: Gió mùa Đông Bắc (hướng Đông Bắc, tính chất lạnh, khô) và gió mùa Tây Nam (hướng Tây Nam, tính chất nóng, ẩm). Rõ ràng chúng khác nhau về hướng và tính chất.
c) Tín phong bán cầu Bắc là nguyên nhân chính tạo nên mùa khô cho Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên.Thông tin chỉ nói "nước ta còn chịu ảnh hưởng của gió Tín phong bán cầu Bắc", không nói nó là nguyên nhân chính tạo mùa khô cho các vùng cụ thể.
d) Gió mùa Tây Nam thổi vào giữa và cuối mùa hạ là gió Tín phong bán cầu Nam gây mưa làm ngập lụt ở các đồng bằng, những vùng trũng thấp của nước ta.Thông tin nói gió mùa Tây Nam "có tính chất nóng, ẩm" và hoạt động "mùa hạ", không nói cụ thể về "giữa và cuối mùa hạ" hay việc gây ngập lụt. Nguồn gốc của gió mùa Tây Nam có thể là Tín phong bán cầu Nam vượt xích đạo, nhưng thông tin không trực tiếp nói điều này.
Chọn đáp án tốt nhất: Lựa chọn b là bao quát và chính xác nhất theo thông tin đã cho, so sánh được hai loại gió mùa chính. Lựa chọn a cũng đúng, nhưng b so sánh được tổng thể hơn.

Đáp án: b)

Câu 9
Thông tin: Nằm ở độ cao trung bình dưới 600 – 700m ở miền Bắc và dưới 900 – 1000m ở miền Nam. Mùa hạ nóng, nhiệt độ trung bình các tháng trên 25°C; độ ẩm thay đổi theo mùa và theo khu vực. Có hai nhóm đất chính là đất phù sa ở vùng đồng bằng và đất feralit ở vùng đồi núi thấp.

Phân tích các lựa chọn:

a) Đây là đặc điểm của đai cận nhiệt đới gió mùa trên núi.Độ cao và nhiệt độ trung bình các tháng trên 25°C là đặc điểm của đai nhiệt đới gió mùa (hay đai nhiệt đới chân núi), không phải cận nhiệt đới. Đai cận nhiệt đới có nhiệt độ trung bình dưới 25°C. Nhận định này sai.
b) Khí hậu mát mẻ, lượng mưa và độ ẩm tăng dần theo độ cao.Thông tin nói "Mùa hạ nóng, nhiệt độ trung bình các tháng trên 25°C", tức là không mát mẻ. Nhận định này sai.
c) Điều kiện khí hậu, đất đai tạo thuận lợi cho phát triển nền nông nghiệp nhiệt đới.Với "mùa hạ nóng, nhiệt độ trung bình các tháng trên 25°C" và hai nhóm đất chính là phù sa (ở đồng bằng) và feralit (ở đồi núi thấp), đây chính là điều kiện điển hình cho phát triển nông nghiệp nhiệt đới. Nhận định này đúng và phù hợp với thông tin.
d) Đất ở đồng bằng chủ yếu là đất phù sa sông, đất phèn, đất mặn.Thông tin chỉ nói "đất phù sa ở vùng đồng bằng", không nói thêm "đất phèn, đất mặn". Mặc dù đúng về địa lý, nhưng không hoàn toàn từ thông tin.
Chọn đáp án tốt nhất: Lựa chọn c là kết luận tổng quát và đúng nhất về đặc điểm khí hậu và đất đai được mô tả, trực tiếp dẫn đến khả năng phát triển nông nghiệp nhiệt đới.

Đáp án: c)