Điểm giống nhau:
Nông nghiệp lúa nước: Cả hai nền văn hóa đều phát triển dựa trên nền tảng nông nghiệp lúa nước, tận dụng các điều kiện tự nhiên để trồng trọt và sinh sống.
Tín ngưỡng đa thần: Cả cư dân Chăm-pa và Văn Lang - Âu Lạc đều có tín ngưỡng đa thần, thờ các vị thần tự nhiên như thần Mặt Trời, thần Sông, thần Núi...
Tổ chức cộng đồng: Cả hai đều có tổ chức cộng đồng làng xã chặt chẽ, gắn bó, hỗ trợ nhau trong sản xuất và đời sống.
Phong tục tập quán: Có nhiều phong tục tập quán tương đồng như tục thờ cúng tổ tiên, các nghi lễ liên quan đến nông nghiệp, vòng đời người (sinh, lão, bệnh, tử)...
Nghề thủ công: Phát triển các nghề thủ công như dệt vải, làm gốm, luyện kim...
Điểm khác nhau:
Đặc điểm
Văn Lang - Âu Lạc
Chăm-pa
Nguồn gốc
Văn minh Việt cổ
Văn minh Ấn Độ hóa
Tôn giáo chính
Tín ngưỡng bản địa, thờ cúng tổ tiên
Hindu giáo (Ấn Độ giáo), Phật giáo
Chữ viết
Chưa có chữ viết riêng (sử dụng chữ Hán sau này)
Chữ Chăm cổ (dựa trên chữ Phạn)
Kiến trúc
Đơn giản, chủ yếu là nhà sàn
Đền tháp gạch, chịu ảnh hưởng kiến trúc Ấn Độ
Tổ chức nhà nước
Nhà nước Văn Lang - Âu Lạc sơ khai, mang tính bộ lạc
Nhà nước Chăm-pa quân chủ, có hệ thống hành chính chặt chẽ hơn
Văn hóa nghệ thuật
Trống đồng, các hình khắc trên đá, đồ gốm
Điêu khắc đá, tượng thần, các vũ điệu tôn giáo
Phong tục tập quán
Tục xăm mình, nhuộm răng đen, ăn trầu
Tục hỏa táng, thờ sinh thực khí Linga và Yoni
Ngôn ngữ
Tiếng Việt cổ
Tiếng Chăm (thuộc ngữ hệ Malay-Polynesian)
Lưu ý thêm:
Sự khác biệt về tôn giáo và chữ viết là những điểm khác biệt lớn, phản ánh ảnh hưởng của các nền văn minh khác nhau lên hai nền văn hóa. Văn Lang - Âu Lạc phát triển từ văn minh bản địa, trong khi Chăm-pa chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ văn minh Ấn Độ.
Tuy có những khác biệt, nhưng cả hai nền văn hóa đều có những đóng góp quan trọng vào lịch sử và văn hóa Việt Nam.
Hy vọng phần so sánh này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về hai nền văn hóa này nhé!