Câu 1: Xác định nhân vật trữ tình của bài thơ.
Đáp án: Nhân vật trữ tình trong bài thơ là tôi (bài thơ viết ở ngôi thứ nhất), có thể là Chủ tịch Hồ Chí Minh hoặc một người đại diện cho ý chí, tâm tư của Bác. Nhân vật này thể hiện những suy tư, cảm xúc về cảnh vật và tình hình đất nước trong thời kỳ kháng chiến.

Câu 2: Chỉ ra những từ ngữ, hình ảnh miêu tả thiên nhiên trong bài thơ.
Đáp án:

Từ ngữ, hình ảnh miêu tả thiên nhiên:

"Dòng sông lặng ngắt như tờ"
"Bốn bề phong cảnh vắng teo"
"Thuyền về, trời đã rạng Đông"
"Bao la nhuốm một màu hồng đẹp tươi"
Những hình ảnh này miêu tả sự tĩnh lặng của thiên nhiên, không gian vắng lặng, tĩnh mịch, hòa hợp với tâm trạng của nhân vật trữ tình.

Câu 3: Nêu tác dụng của biện pháp tu từ ẩn dụ trong hai dòng thơ: "Lòng riêng, riêng những bàng hoàng, Lo sao khôi phục giang san Tiên Rồng."
Đáp án:

Tác dụng của biện pháp ẩn dụ:

"Lòng riêng, riêng những bàng hoàng": Cụm từ này ẩn dụ cho tâm trạng của nhân vật trữ tình. "Bàng hoàng" không chỉ là cảm xúc lo lắng mà còn thể hiện sự suy tư, trăn trở về vận mệnh của đất nước.
"Giang san Tiên Rồng": Đây là ẩn dụ chỉ đất nước Việt Nam (Tiên Rồng là biểu tượng của sự vĩ đại và thiêng liêng), thể hiện sự lo lắng của nhân vật trữ tình về sự nghiệp khôi phục và xây dựng đất nước, mang đậm giá trị lịch sử và văn hóa dân tộc.
Biện pháp ẩn dụ này làm nổi bật cảm xúc sâu sắc của nhân vật trữ tình, thể hiện nỗi lo âu, khát khao và quyết tâm bảo vệ, xây dựng lại đất nước sau chiến tranh.

Câu 4: Phân tích mạch vận động của cảm xúc ở hai dòng thơ đầu và hai dòng thơ cuối.
Đáp án:

Hai dòng thơ đầu: "Dòng sông lặng ngắt như tờ, / Sao đưa thuyền chạy, thuyền chờ trăng theo."

Cảm xúc ở đây là sự tĩnh lặng, yên bình của thiên nhiên, nhưng cũng chứa đựng sự bâng khuâng, trăn trở. Dòng sông lặng lẽ như tờ giấy, thuyền chờ đợi trăng gợi lên không gian tĩnh mịch, như một khung cảnh phù hợp để suy tư, chiêm nghiệm.
Hai dòng thơ cuối: "Thuyền về, trời đã rạng Đông, / Bao la nhuốm một màu hồng đẹp tươi."

Cảm xúc chuyển từ trạng thái lặng lẽ, trầm tư sang một cảm giác tươi sáng, đầy hy vọng. "Trời đã rạng Đông" tượng trưng cho sự khởi đầu mới, "Bao la nhuốm một màu hồng đẹp tươi" mang đến hình ảnh đất nước trong tương lai tươi sáng, đầy hy vọng và tiềm năng. Đây là dấu hiệu của sự phục hồi, của một thời kỳ mới, giàu sức sống.
Câu 5: Từ tâm thế của nhân vật trữ tình trong bài thơ, Anh/Chị hãy bày tỏ suy nghĩ về trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc xây dựng và phát triển đất nước.
Đáp án: Từ tâm thế của nhân vật trữ tình trong bài thơ, người đọc có thể thấy rằng, sự lo lắng về sự phục hồi và phát triển đất nước là điều mà bất kỳ ai, đặc biệt là thế hệ trẻ, cần phải quan tâm. Bài thơ thể hiện sự trăn trở về giang sơn Tiên Rồng, đất nước sau chiến tranh. Điều này nhắc nhở thế hệ trẻ hôm nay về trách nhiệm bảo vệ, xây dựng và phát triển đất nước.

Trách nhiệm của thế hệ trẻ:

Học tập và rèn luyện: Thế hệ trẻ cần học hỏi, trang bị kiến thức để có thể đóng góp vào sự phát triển của đất nước. Kiến thức là nền tảng vững chắc để xây dựng một đất nước giàu mạnh.
Đoàn kết và yêu nước: Cũng như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng dạy, tinh thần đoàn kết và lòng yêu nước là nguồn sức mạnh vô tận, giúp chúng ta vượt qua mọi khó khăn, thử thách.
Làm việc cống hiến: Thế hệ trẻ cần cống hiến sức lực, tài năng để xây dựng đất nước giàu mạnh, văn minh. Mỗi công dân là một phần quan trọng trong công cuộc đổi mới đất nước.
Bài thơ "Đi thuyền trên sông Đáy" chính là một lời nhắc nhở về sự khôi phục và phát triển đất nước sau chiến tranh, mà trong đó thế hệ trẻ phải là người gánh vác, tiếp nối truyền thống yêu nước, cống hiến cho sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước Việt Nam.
 
 
 
 

Dưới đây là gợi ý cho từng câu hỏi trong phần Đọc hiểu bài thơ "Đi thuyền trên sông Đáy" của Hồ Chí Minh:

Câu 1: Xác định nhân vật trữ tình của bài thơ.
Nhân vật trữ tình trong bài thơ là Chủ tịch Hồ Chí Minh, người đang ngồi trên thuyền và trải nghiệm cảm xúc về thiên nhiên cũng như tâm tư về đất nước.

Câu 2: Chỉ ra những từ ngữ, hình ảnh miêu tả thiên nhiên trong bài thơ.
Những từ ngữ, hình ảnh miêu tả thiên nhiên trong bài thơ bao gồm:

"Dòng sông lặng ngắt như tờ"
"Thuyền chờ trăng theo"
"Bốn bề phong cảnh vắng teo"
"Chỉ nghe cót két tiếng chèo thuyền nan"
"Trời đã rạng Đông"
"Bao la nhuốm một màu hồng đẹp tươi"
Câu 3: Nêu tác dụng của biện pháp tu từ ẩn dụ trong hai dòng thơ: "Lòng riêng, riêng những bàng hoàng, Lo sao khôi phục giang san Tiên Rồng."
Biện pháp tu từ ẩn dụ trong hai dòng thơ này có tác dụng thể hiện nỗi trăn trở và lo lắng của nhân vật trữ tình về tương lai đất nước. "Khôi phục giang san Tiên Rồng" không chỉ nói đến việc khôi phục lãnh thổ mà còn thể hiện đòi hỏi phải bảo vệ và xây dựng lại đất nước sau những mất mát, khó khăn. Cảm xúc bàng hoàng cũng là sự phản ánh tâm tư của Người về trách nhiệm nặng nề trong việc bảo vệ độc lập và tự do cho Tổ quốc.

Câu 4: Phân tích mạch vận động của cảm xúc ở hai dòng thơ đầu và hai dòng thơ cuối.
Hai dòng thơ đầu: Cảm xúc của nhân vật trữ tình được miêu tả qua hình ảnh thiên nhiên yên tĩnh và tĩnh lặng. “Dòng sông lặng ngắt như tờ” gợi lên không khí thanh bình, tĩnh lặng nhưng lại ẩn chứa sự cô đơn và trống vắng. Mạch cảm xúc dường như là sự trầm lắng, suy tư.
Hai dòng thơ cuối: Ngược lại, cảm xúc trong hai dòng thơ cuối chuyển mình sang sự tươi sáng, khi bầu trời đã "rạng Đông" và "bao la nhuốm một màu hồng đẹp tươi". Tâm trạng của nhân vật trữ tình trong lúc này chuyển từ bế tắc sang niềm hy vọng về một tương lai tươi sáng, thể hiện sự khát khao về sự phục hưng và phát triển đất nước.
Câu 5: Từ tâm thế của nhân vật trữ tình trong bài thơ, Anh/Chị hãy bày tỏ suy nghĩ về trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc xây dựng và phát triển đất nước.
Từ tâm thế của nhân vật trữ tình, chúng ta có thể thấy được nỗi lòng trăn trở về vận mệnh đất nước, điều này nhắc nhở thế hệ trẻ về trách nhiệm lớn lao trong việc xây dựng và phát triển Tổ quốc. Thế hệ trẻ không chỉ kế thừa những thành quả, mà còn phải nỗ lực cống hiến, học hỏi để xây dựng một đất nước giàu mạnh.

Thế hệ trẻ cần nâng cao ý thức về trách nhiệm công dân, tham gia vào các hoạt động xã hội và đóng góp vào công cuộc phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội.
Họ cần có lòng yêu nước và trách nhiệm bảo vệ tổ quốc, đồng thời thức hiện những ước mơ và hoài bão của chính mình để đưa đất nước tiến xa hơn.
Như vậy, từ bài thơ, chúng ta có thể thấy rõ sự nỗ lực của một thế hệ đi trước đang cống hiến cho Tổ quốc và niềm mong mỏi về trách nhiệm của thế hệ kế tiếp trong việc phát triển quê hương, đất nước.

Hy vọng những gợi ý trên hữu ích cho bạn trong việc hoàn thành bài kiểm tra!