Bài thơ “Bốn tháng rồi” của Hồ Chí Minh là một tác phẩm thể hiện rõ tình cảm và tâm trạng của Người trong những ngày xa quê hương. Bài thơ được viết trong thời gian Hồ Chí Minh đang ở nước ngoài, khi Người đang đấu tranh cho nền độc lập của dân tộc, đồng thời cũng thể hiện sự nhớ nhung, nỗi buồn và khao khát trở về quê hương.

1. Bối cảnh ra đời của bài thơ:

Bài thơ "Bốn tháng rồi" được Hồ Chí Minh viết vào khoảng cuối năm 1944, trong khi Người đang ở Trung Quốc, nơi tham gia các hoạt động cách mạng. Trong suốt những năm tháng đó, Hồ Chí Minh phải xa cách gia đình và quê hương, gánh vác trọng trách lớn lao đối với sự nghiệp giải phóng dân tộc. Bài thơ không chỉ là sự bộc lộ nỗi nhớ quê hương mà còn là sự nhắc nhở về sự thiếu thốn trong lòng người chiến sĩ cách mạng.

2. Phân tích nội dung bài thơ:

Bài thơ được mở đầu bằng một câu giản dị: "Bốn tháng rồi, ta nhớ mẹ." Câu thơ ngay lập tức thể hiện một sự ngỡ ngàng về thời gian và cảm xúc nhớ nhung. "Bốn tháng" là một khoảng thời gian không quá dài nhưng cũng đủ để Hồ Chí Minh cảm nhận được sự thiếu vắng quê hương, mẹ già, người thân và mọi thứ gắn liền với đất nước mình. Hai từ "nhớ mẹ" thể hiện tình cảm sâu sắc và nỗi lòng của một người con xa quê hương.

Đoạn thơ tiếp theo mô tả sự thiếu thốn và nhớ nhung không chỉ về mặt vật chất mà còn về tinh thần. Hồ Chí Minh đã nhớ đến từng điều nhỏ nhặt trong cuộc sống hàng ngày ở quê hương, từ những câu chuyện bình dị đến những bữa cơm, những ánh mắt thân thương của mọi người. Cảm giác thiếu vắng đó không chỉ là sự mất mát về gia đình mà còn là mất mát về một cuộc sống yên bình, hạnh phúc.

Tuy nhiên, giữa những dòng thơ đầy nỗi nhớ, Hồ Chí Minh không chỉ thể hiện sự yếu đuối hay u sầu mà còn cho thấy nghị lực và quyết tâm kiên cường của mình. Bài thơ là sự bộc lộ lòng yêu nước sâu sắc và sự hy sinh không ngừng của Hồ Chí Minh trong hành trình đấu tranh vì tự do của dân tộc.

3. Nghệ thuật trong bài thơ:

Biểu cảm trực tiếp: Bài thơ sử dụng lối viết rất trực tiếp, không quanh co, không ẩn dụ phức tạp mà đi thẳng vào cảm xúc, suy tư của tác giả. Điều này tạo ra sự gần gũi và dễ cảm nhận đối với người đọc.
Ngôn ngữ giản dị: Hồ Chí Minh luôn giữ được ngôn ngữ giản dị, dễ hiểu, gần gũi, nhưng lại có sức biểu cảm rất mạnh mẽ. Dù là những câu thơ đơn giản nhưng lại chứa đựng rất nhiều tầng ý nghĩa, thể hiện rõ tính cách, phẩm chất của Người.
Sự tương phản giữa nỗi nhớ và ý chí kiên cường: Mặc dù có những câu thơ thể hiện nỗi nhớ quê hương, nhưng Hồ Chí Minh không để cảm xúc chi phối mình. Tâm thế của Người luôn hướng về tương lai, luôn nghĩ đến việc hoàn thành sứ mệnh giải phóng dân tộc. Đây là một nét đặc sắc trong bài thơ, thể hiện sự mạnh mẽ trong con người Hồ Chí Minh.
4. Tình cảm quê hương và lòng yêu nước:

Bài thơ là một minh chứng rõ ràng cho tình cảm yêu nước và tấm lòng thủy chung với quê hương của Hồ Chí Minh. Mặc dù đang ở một nơi xa xôi, đối diện với muôn vàn khó khăn, Người vẫn không bao giờ quên quê hương, đất nước. Nỗi nhớ ấy không chỉ là nỗi niềm riêng của một người con xa quê mà còn là niềm khao khát tự do, độc lập cho cả một dân tộc.

5. Kết luận:

Bài thơ "Bốn tháng rồi" là một tác phẩm xúc động thể hiện nỗi nhớ quê hương, gia đình và lòng quyết tâm không khuất phục của Hồ Chí Minh. Từ những dòng thơ giản dị nhưng sâu sắc, người đọc có thể cảm nhận được tình yêu quê hương mãnh liệt và quyết tâm kiên cường của Người. Bài thơ không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là lời nhắc nhở về sự hy sinh và tấm lòng bất diệt của Hồ Chí Minh đối với đất nước và nhân dân.

1. Mở bài
Hồ Chí Minh không chỉ là một nhà lãnh đạo tài ba mà còn là một nhà thơ lớn, với những vần thơ chứa chan tình cảm và ý chí kiên cường. Trong thời gian bị giam cầm tại Trung Quốc (1942-1943), Người đã sáng tác tập thơ “Nhật ký trong tù”, ghi lại những suy tư, tâm trạng và khát vọng tự do. Bài thơ “Bốn tháng rồi” là một trong những bài thơ tiêu biểu thể hiện tinh thần thép của Bác trong hoàn cảnh lao tù gian khổ.

2. Thân bài
2.1. Hoàn cảnh sáng tác
Bài thơ được sáng tác khi Hồ Chí Minh bị giam trong nhà tù của chính quyền Tưởng Giới Thạch. Trải qua bốn tháng tù đày, Người phải chịu đựng sự khắc nghiệt cả về thể xác lẫn tinh thần. Tuy nhiên, dù bị giam cầm, ý chí và tinh thần chiến đấu của Bác vẫn không hề lay chuyển.

2.2. Phân tích nội dung bài thơ
Bài thơ “Bốn tháng rồi” có nguyên văn như sau:

“Bốn tháng rồi, còn nằm trong ngục,
Tinh thần theo vận nước nổi trôi.
Lìa tù, ngựa ruổi muôn nơi,
Mà trong thân thế chưa rời lao lung.”

Hai câu đầu: Nỗi trăn trở về vận nước

“Bốn tháng rồi, còn nằm trong ngục,
Tinh thần theo vận nước nổi trôi.”
Câu thơ mở đầu thể hiện sự chán nản khi Người đã bị giam giữ suốt bốn tháng trời mà chưa được tự do. “Nằm trong ngục” không chỉ là tình trạng thể chất mà còn là nỗi đau tinh thần khi bị cầm tù vô lý. Tuy nhiên, dù thân thể bị giam cầm, tinh thần Người vẫn hướng về đất nước. Từ “nổi trôi” diễn tả sự lo lắng của Bác trước tình hình thời cuộc, thể hiện tâm trạng của một người chiến sĩ cách mạng luôn trăn trở về vận mệnh dân tộc.
Hai câu sau: Khát vọng tự do mãnh liệt

“Lìa tù, ngựa ruổi muôn nơi,
Mà trong thân thế chưa rời lao lung.”
Hai câu cuối cho thấy hình ảnh đối lập giữa tự do và tù ngục. Người khao khát được thoát khỏi nhà tù để tiếp tục hoạt động cách mạng (“Lìa tù, ngựa ruổi muôn nơi”), nhưng dù được tự do về thể xác thì trong tâm hồn Người vẫn luôn mang theo nỗi đau của những tháng ngày lao tù. Điều này không chỉ là cảm xúc cá nhân mà còn là sự đồng cảm sâu sắc với những người dân lao khổ đang bị áp bức, bóc lột.

3. Nghệ thuật của bài thơ
Thể thơ tứ tuyệt cô đọng: Bài thơ chỉ có bốn câu nhưng chứa đựng những tầng ý nghĩa sâu sắc.
Hình ảnh giàu ý nghĩa: “Ngục” tượng trưng cho hoàn cảnh giam cầm, “ngựa ruổi” thể hiện khát vọng tự do, “vận nước nổi trôi” gợi lên nỗi lo lắng trước tình hình đất nước.
Giọng thơ trầm lắng nhưng kiên cường: Bài thơ thể hiện tâm trạng buồn bã nhưng không bi lụy, mà trái lại, vẫn toát lên ý chí kiên cường và niềm tin vào ngày mai.

4. Kết bài
Bài thơ “Bốn tháng rồi” không chỉ là tiếng lòng của Hồ Chí Minh trong hoàn cảnh tù đày mà còn thể hiện tinh thần bất khuất của một người chiến sĩ cách mạng. Dù phải chịu nhiều gian khổ, Người vẫn luôn hướng về đất nước, mong mỏi tự do để tiếp tục sự nghiệp cách mạng. Với nghệ thuật tinh tế và nội dung sâu sắc, bài thơ đã góp phần thể hiện vẻ đẹp tâm hồn của Hồ Chí Minh – một con người vĩ đại nhưng cũng rất đỗi gần gũi và giàu lòng yêu nước.