Nam Cao được xem là một cây bút hiện thực sắc bén, tác phẩm của ông như tấm gương phản chiếu rõ nét cuộc sống và tâm hồn của những người nông dân bị bủa vây bởi đói nghèo. Trong số đó, nhân vật Dần trong truyện ngắn Một đám cưới đã bị cái đói, cái khổ tước đoạt gần như mọi niềm vui và hy vọng của cuộc đời.

Tác phẩm ra đời năm 1944, vào thời điểm nạn đói lịch sử đang cận kề, len lỏi vào từng ngõ ngách của đời sống con người. Những tháng ngày vốn đã khó khăn nay lại càng thêm khắc nghiệt, đẩy những số phận nghèo khổ vào cảnh khốn đốn, lay lắt bên bờ vực của sự sống.

Dần, cô bé mới 14-15 tuổi, nhưng đã sớm phải nếm trải mọi cay đắng của cuộc đời. Sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo túng, tuổi thơ của Dần là chuỗi ngày dài bị đày đọa bởi cái đói. Vì muốn con có miếng ăn, mẹ cô đành gửi Dần đi làm thuê ở nhà giàu, nơi mà cô chỉ nhận lại những trận đòn roi và bữa cơm đắng nghẹn. Khi trở về nhà, Dần gầy guộc như que củi. Thương con nhưng bất lực, mẹ cô thậm chí phải đóng vai người nghiệt ngã, mắng nhiếc, xua đuổi để Dần được người ta bố thí vài đồng bạc lẻ. Cái nghèo đã bóp nghẹt tuổi thơ của Dần, khiến cô phải gánh chịu sự nhẫn nhục để sống sót. Đỉnh điểm của bi kịch là khi mẹ mất, gia đình không đủ tiền mai táng, bố Dần đành cắn răng gả con gái đi để trang trải nợ nần.

Cảnh đám cưới của Dần là minh chứng rõ rệt cho nỗi nghèo đeo bám. Không rộn ràng tiếng pháo, không tràn ngập sắc đỏ hay những lời chúc phúc, đám cưới của cô diễn ra trong lặng lẽ và u buồn. Nhà trai mãi đến xế chiều mới đến rước dâu – thời điểm mà người ta thường đã xong xuôi mọi nghi lễ. Sự chậm trễ không phải do thiếu thành ý, mà bởi họ cũng là những con người cùng cảnh nghèo, phải chật vật kiếm từng bữa ăn. Đám cưới đơn sơ chỉ có vài người thân, không pháo, không cỗ bàn, không sắc hỉ.

Dần không hề yêu thương hay mong đợi cuộc hôn nhân này. Cô tủi thân và kháng cự bằng cách không chịu mặc chiếc áo dài mẹ chồng đưa, dù đó là món đồ đẹp nhất dành cho cô trong ngày cưới. Hành động này như một biểu hiện phản kháng nhỏ nhoi trước số phận. Nhưng Dần không thể thay đổi điều gì. Cái nghèo đã buộc cô phải cam chịu. Gia đình cô đã nhận tiền sính lễ, và Dần – một người con gái nghèo khổ – trở thành một món hàng bị gả bán.

Trên đường về nhà chồng, Dần khóc. Tiếng khóc ấy không chỉ là nỗi buồn phải xa bố và các em, mà còn là sự tủi thân, hờn trách số phận. Cô tiếc nuối cuộc sống cũ, dù nghèo khó nhưng vẫn có tình thân. Cô lo lắng cho tương lai mù mịt phía trước, sợ rằng cuộc sống mới chẳng khác gì kiếp ở đợ trước đây. Khung cảnh đám cưới càng làm tăng thêm sự bi thương: cả đoàn người đi lầm lũi trong bóng tối và sương lạnh, chẳng khác nào một gia đình xẩm dắt díu nhau đi tìm chỗ ngủ qua đêm.

Bằng ngòi bút hiện thực xen lẫn cảm xúc trữ tình, Nam Cao đã khắc họa nhân vật Dần với tất cả nỗi thương cảm và xót xa. Số phận của cô là đại diện cho hàng nghìn phụ nữ trong xã hội xưa, những người bị bóp nghẹt bởi đói nghèo và những hủ tục lạc hậu. Nam Cao, với giọng văn chua chát và lạnh lùng khi miêu tả đám cưới, đồng thời ngấm ngầm bày tỏ sự thương cảm sâu sắc đối với nhân vật của mình.

Dần không chỉ là một cá nhân trong tác phẩm, mà còn là biểu tượng cho những kiếp người nghèo khổ, bị cuộc sống tước đoạt tất cả, kể cả quyền được yêu, được sống một cách trọn vẹn. Qua đó, Nam Cao đã gửi gắm thông điệp đầy nhân văn về sự bất công của xã hội, đồng thời khơi gợi lòng trắc ẩn và sự đồng cảm từ người đọc.