Phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa ở Tây Âu thời trung đại nảy sinh thông qua một quá trình dài phát triển kinh tế, xã hội và chính trị, bắt đầu từ cuối thời kỳ phong kiến. Sự chuyển biến này không phải là một sự kiện đột ngột, mà là kết quả của những thay đổi dần dần trong nhiều lĩnh vực.

Trong suốt thời kỳ Trung Cổ, xã hội Tây Âu chủ yếu theo chế độ phong kiến, nơi mà sản xuất nông nghiệp chủ yếu được tổ chức dưới hình thức những điền trang, và người nông dân phụ thuộc vào các lãnh chúa. Tuy nhiên, vào khoảng thế kỷ 15-16, một loạt các yếu tố đã tạo ra sự thay đổi:

Sự phát triển của thương mại và đô thị: Các thành phố và thị trấn bắt đầu phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là sau các cuộc thập tự chinh. Thương mại quốc tế tăng trưởng, dẫn đến sự hình thành các chợ, ngân hàng, và các ngành sản xuất hàng hóa, đẩy mạnh nhu cầu về lao động và đầu tư.
Sự hình thành của các lớp buôn bán và công nghiệp: Các tầng lớp như thương nhân, thợ thủ công, và các nhà đầu tư bắt đầu xuất hiện và tích lũy tài sản. Những tầng lớp này có xu hướng tìm kiếm lợi nhuận từ việc sản xuất hàng hóa thay vì chỉ dựa vào các mối quan hệ phong kiến.
Cuộc cách mạng nông nghiệp và cải tiến kỹ thuật: Các cải tiến trong kỹ thuật nông nghiệp như máy móc và công cụ mới đã giúp tăng năng suất lao động. Điều này khiến nông sản dư thừa hơn, tạo ra cơ hội cho thị trường mở rộng.
Sự phát triển của tư bản và hệ thống ngân hàng: Cùng với sự gia tăng của thương mại và sản xuất, hệ thống ngân hàng và tín dụng trở nên quan trọng. Các công ty cổ phần và những hình thức tài chính mới bắt đầu xuất hiện, tạo nền tảng cho việc đầu tư và tích lũy vốn.
Cách mạng công nghiệp: Đến cuối thế kỷ 18, với sự ra đời của cách mạng công nghiệp, Tây Âu chuyển từ sản xuất nông nghiệp sang sản xuất công nghiệp, đánh dấu sự chuyển mình mạnh mẽ của xã hội từ nền kinh tế phong kiến sang nền kinh tế tư bản chủ nghĩa.
Qua những yếu tố trên, phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa đã dần hình thành, thay thế phương thức sản xuất phong kiến, tạo nên nền tảng cho sự phát triển của xã hội Tây Âu trong thời kỳ hiện đại.