Bài thơ "Cảnh chiều hôm" của Hồ Chí Minh là một trong những tác phẩm tiêu biểu trong tập "Nhật ký trong tù", thể hiện rõ đặc điểm của các bài thơ trong tập này: viết bằng thể thơ tứ tuyệt Đường luật, câu chữ cô đọng, hàm súc, cách viết vừa cổ điển vừa hiện đại, với nhiều tứ thơ độc đáo và hình ảnh gọi cảm, sáng tạo. Để làm rõ điều này, chúng ta cần phân tích kỹ hơn về thể thơ, phong cách viết của Hồ Chí Minh trong bài thơ này.

Bài thơ "Cảnh chiều hôm" được viết theo thể thơ tứ tuyệt Đường luật, một thể thơ truyền thống của Trung Quốc, gồm bốn câu, mỗi câu bảy chữ. Thể thơ này yêu cầu sự chính xác, cô đọng trong việc lựa chọn từ ngữ, đồng thời có sự hài hòa về thanh điệu, vần, đối. Hồ Chí Minh, với tài năng thơ ca phong phú, đã sử dụng thể thơ này một cách thành thạo, thể hiện sự tinh tế trong từng câu chữ. Dù sống trong hoàn cảnh tù đày, tâm hồn của Người vẫn thấm đẫm tinh thần thi ca truyền thống, với việc sử dụng thể thơ Đường luật làm phương tiện để thể hiện cảm xúc của mình.

Bài thơ "Cảnh chiều hôm" rất cô đọng, mỗi câu chữ đều mang một ý nghĩa sâu sắc. Trong đó, dù chỉ có bốn câu ngắn gọn, Hồ Chí Minh đã khắc họa được một bức tranh thiên nhiên yên bình nhưng đầy ẩn ý. Bốn câu thơ miêu tả một cảnh chiều tối, không có sự mô tả quá chi tiết, nhưng mỗi hình ảnh đều có sức gợi mạnh mẽ. Câu thơ "Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ" không chỉ miêu tả một hành động của chim, mà còn gợi lên tâm trạng mệt mỏi, cần tìm nơi an yên để nghỉ ngơi. Câu thơ "Chân mỏi gối oằn, đi chẳng được" cũng vậy, ngoài việc miêu tả sự mệt mỏi của người, còn thể hiện sự bất lực trong hoàn cảnh bị giam cầm, đồng thời khắc họa tinh thần kiên cường, không chịu khuất phục.

Bài thơ của Hồ Chí Minh có sự kết hợp hài hòa giữa cổ điển và hiện đại. Cách viết tứ tuyệt Đường luật truyền thống được giữ nguyên, nhưng nội dung và tinh thần của bài thơ lại mang đậm dấu ấn của thời đại mới, thời kỳ cách mạng. Những hình ảnh trong thơ vừa mang đậm dấu ấn của thiên nhiên cổ điển, vừa phản ánh những trải nghiệm thực tế, những khó khăn của cuộc sống tù đày. Hình ảnh “chim mỏi về rừng” là một hình ảnh quen thuộc trong thơ ca cổ điển, nhưng khi được Hồ Chí Minh sử dụng, nó lại không chỉ đơn thuần là miêu tả một loài vật, mà còn có hàm ý sâu xa về sự mệt mỏi, khát vọng tìm kiếm sự tự do.

Một trong những đặc điểm nổi bật trong bài thơ này là những tứ thơ độc đáo, những hình ảnh sáng tạo mà Hồ Chí Minh sử dụng. Ví dụ, "chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ" không chỉ là một hình ảnh về thiên nhiên, mà còn là một biểu tượng cho khát vọng tự do, cho những mệt mỏi trong cuộc sống bị giam cầm. Câu thơ "Chân mỏi gối oằn, đi chẳng được" không chỉ miêu tả sự mệt mỏi về thể xác, mà còn thể hiện sự kìm nén về tinh thần, sự đấu tranh của người chiến sĩ cách mạng trong hoàn cảnh khắc nghiệt. Hình ảnh "đám mây" trong câu "Đám mây vương qua ngõ" cũng là một hình ảnh đầy ý nghĩa. Mây, với sự bay bổng và tự do, là hình ảnh của tự do, trong khi "ngõ" là hình ảnh của sự tù túng, chật hẹp. Từ đó, Hồ Chí Minh tạo ra một sự đối lập giữa tự do và giam cầm, khiến người đọc cảm nhận rõ hơn sự ngột ngạt, khó khăn mà Người đang phải trải qua.

Dù sống trong hoàn cảnh ngục tù, nhưng trong bài thơ "Cảnh chiều hôm", Hồ Chí Minh vẫn thể hiện một thái độ lạc quan và một tinh thần chiến đấu kiên cường. Mặc dù bức tranh thiên nhiên trong bài thơ có sự u ám, nhưng qua từng câu chữ, chúng ta cảm nhận được niềm tin vào sự giải phóng và tự do. Cảnh vật, dù có sự tù túng, nhưng vẫn có những hình ảnh đầy hy vọng, như chim về rừng, như đám mây vương qua ngõ. Điều này phản ánh tinh thần bất khuất của Hồ Chí Minh, một con người luôn hướng về tương lai, không chịu khuất phục trước hoàn cảnh.

Bài thơ "Cảnh chiều hôm" của Hồ Chí Minh là một tác phẩm đặc sắc thể hiện phong cách sáng tác độc đáo của Người. Với thể thơ tứ tuyệt Đường luật, câu chữ cô đọng và hàm súc, cách viết vừa cổ điển vừa hiện đại, bài thơ không chỉ là sự miêu tả cảnh vật, mà còn là sự bày tỏ tâm trạng, khát vọng và tinh thần chiến đấu của một con người. Những tứ thơ độc đáo, những hình ảnh sáng tạo trong bài thơ không chỉ mang lại giá trị thẩm mỹ cao mà còn chứa đựng những thông điệp sâu sắc về tự do, về nghị lực và niềm tin vào tương lai.