Cách viết bài văn nghị luận xã hội

Bài văn nghị luận xã hội là một loại bài viết thể hiện quan điểm, suy nghĩ của người viết về một vấn đề xã hội cụ thể. Để viết bài văn nghị luận xã hội hay và hiệu quả, bạn có thể tham khảo cấu trúc và các bước sau đây:

1. Mở bài (Giới thiệu vấn đề)
Mở bài là phần đầu tiên của bài viết, có nhiệm vụ giới thiệu về vấn đề xã hội mà bạn sẽ nghị luận. Bạn cần phải:

Xác định rõ vấn đề nghị luận: Giới thiệu về vấn đề xã hội mà bài viết đề cập đến (ví dụ: vấn đề bạo lực học đường, tình yêu tuổi học trò, sự phát triển của công nghệ...).
Gợi mở suy nghĩ: Có thể bắt đầu bằng một câu hỏi, một tình huống thực tế hoặc một câu nói nổi tiếng có liên quan đến vấn đề để người đọc cảm thấy hứng thú và dễ dàng tiếp cận vấn đề.
Dẫn dắt vào vấn đề chính: Đảm bảo rằng phần mở bài sẽ liên kết chặt chẽ đến nội dung chính của bài viết.
Ví dụ mở bài: "Trong xã hội hiện đại, tình trạng bạo lực học đường ngày càng gia tăng và đang là một vấn đề nóng hổi được xã hội đặc biệt quan tâm. Đây là một thực trạng đau lòng, không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển tâm lý của học sinh mà còn gây tác động xấu đến môi trường giáo dục."

2. Thân bài (Trình bày, phân tích vấn đề)
Thân bài là phần quan trọng nhất của bài nghị luận, nơi bạn sẽ đưa ra lập luận, phân tích, chứng minh vấn đề. Cấu trúc thân bài có thể được chia thành 3 phần:

Giải thích vấn đề: Trước hết, bạn cần giải thích rõ ràng về vấn đề mà mình đang nghị luận là gì. Giải thích giúp người đọc hiểu rõ ngữ nghĩa và tầm quan trọng của vấn đề đó.

Ví dụ: Nếu bạn viết về bạo lực học đường, bạn cần giải thích rõ bạo lực học đường là gì và tại sao nó lại trở thành vấn đề đáng lo ngại.
Bàn luận, phân tích vấn đề: Sau khi giải thích xong, bạn sẽ đi vào phân tích sâu sắc về vấn đề. Đây là phần trọng tâm của bài viết, giúp bạn thể hiện rõ quan điểm và những lý lẽ, lập luận của mình.

Phân tích nguyên nhân: Bạn có thể chỉ ra những nguyên nhân sâu xa khiến vấn đề đó xảy ra.
Phân tích hậu quả: Đưa ra những tác động tiêu cực nếu vấn đề không được giải quyết.
Đưa ra quan điểm và giải pháp: Cuối cùng, bạn cần đưa ra cách nhìn nhận của bản thân về vấn đề và đưa ra giải pháp cụ thể để khắc phục hoặc thay đổi tình trạng đó.
Ví dụ thân bài: "Nguyên nhân chính dẫn đến bạo lực học đường là do sự thiếu quan tâm của gia đình, sự phân biệt đối xử trong môi trường học tập, và sự dễ dàng tiếp cận với các hình thức bạo lực trên mạng xã hội. Hậu quả của bạo lực học đường không chỉ khiến các em học sinh chịu tổn thương về thể chất và tinh thần mà còn ảnh hưởng đến tâm lý học sinh và chất lượng giáo dục."

3. Kết bài (Kết luận, khẳng định quan điểm)
Kết bài là phần cuối cùng của bài văn, có nhiệm vụ tổng kết lại các luận điểm đã đưa ra và khẳng định quan điểm của người viết. Bạn có thể:

Tóm tắt lại vấn đề: Nhắc lại một lần nữa tầm quan trọng của vấn đề đã bàn luận.
Khẳng định quan điểm và đưa ra lời kêu gọi hành động: Nhấn mạnh quan điểm của bạn và kêu gọi sự chung tay của xã hội, các tổ chức, cơ quan chức năng hoặc chính bản thân mỗi người để giải quyết vấn đề.
Ví dụ kết bài: "Chúng ta cần phải đoàn kết để chống lại bạo lực học đường, nâng cao ý thức của cộng đồng, đặc biệt là của các em học sinh và các bậc phụ huynh. Mỗi hành động nhỏ cũng có thể góp phần tạo nên một môi trường học đường an toàn, lành mạnh cho các thế hệ tương lai."

4. Một số lưu ý khi viết bài văn nghị luận xã hội:
Đưa ra các lập luận rõ ràng, mạch lạc: Các luận điểm cần logic và dễ hiểu, đảm bảo tính thuyết phục.
Sử dụng dẫn chứng cụ thể: Dẫn chứng từ thực tế hoặc các số liệu có giá trị sẽ làm bài viết thêm thuyết phục.
Từ ngữ phù hợp: Dùng từ ngữ chính xác, dễ hiểu, tránh sử dụng từ ngữ phức tạp hay lạc đề.
Giữ văn phong lịch sự, tôn trọng: Đặc biệt trong các bài viết nghị luận xã hội, việc thể hiện sự tôn trọng đối với các quan điểm khác rất quan trọng.
Trên đây là cách viết bài văn nghị luận xã hội. Chúc bạn thành công trong việc trình bày quan điểm của mình một cách rõ ràng và thuyết phục!

1. Văn nghị luận xã hội là gì?
Văn nghị luận xã hội là những bài văn bàn về xã hội, chính trị, đời sống nói chung. Do đó phạm vi của dạng bài này rất rộng. Nó bao gồm những vấn đề tư tưởng, đạo lí cho đến lối sống, bên cạnh đó một đề văn nghị luận xã hội đôi khi đề cập tới những câu chuyện nổi bật trong cuộc sống hằng ngày.

Hiểu đơn giản, văn nghị luận xã hội là dạng văn yêu cầu viết về vấn đề xã hội. Nó khác với nghị luận văn học ở chỗ, không viết về tác phẩm, nhà văn. Để viết văn nghị luận tốt, học sinh cần rèn luyện 2 kỹ năng: chứng kinh và giải thích.

2. Các dạng đề Nghị luận xã hội thường gặp.
Có hai đạng dề nghị luận xã hội thường xuất hiện:

Nghị luận về một hiện tượng đời sống: Đó là những hiện tượng, vấn đề xã hội nổi bật đang được xã hội quan tâm. Để làm tốt dạng nghị luận này, yêu cầu học sinh cần có những kiến thức xã hội.
Ví dụ:

- Hiện tượng có tác động tích cực: tiếp sức mùa thi, Mùa hè xanh,....

- Hiện tượng có tác động tiêu cực: bạo lực học đường, chiến tranh,..

- Nghị luận về một mẩu tin tức, báo chí: một đoạn trích, một mẩu tin trên báo,..

Nghị luận về một tư tưởng đạo lí: Là việc bần luận, đánh giá một vấn đề thuộc lĩnh vực đạo đức, tư tưởng, ..với mục đích hướng học sinh đưa ra quan điểm đúng đắn về những giá trị đạo đức tốt đẹp.
Ví dụ:

- Tư tưởng mang tính nhân văn, đạo đức: lòng dũng cảm, khoan dung, ý chí nghị lực,...

- Tư tưởng không nhân văn: ích kỷ, vô cảm,..

- Nghị luận xã hội về hai mặt tốt xấu trong một vấn đề

- Văn nghị luận xã hội về vấn đề có tính chất bàn luận, trao đổi

- Văn nghị luận xã hội đặt ra trong mẩu truyện nhỏ hoặc đoạn thơ.

Vì sự khác nhau đó nên học sinh cần xác định đúng dạng bài để có hướng giải quyết đúng đắn vấn đề tốt hơn.

3. Các bước làm bài văn nghị luận xã hội
Bước 1: Xác định yêu cầu đề bài

Đọc kĩ, xác định yêu cầu đề bài để biêt được yêu cầu đặt ra là gì? là nghị luận về hiện tượng đời sống hay một tư tưởng đạo lí.
Phân biệt yêu cầu của đề là về tư tưởng đạo lí hay đời sống xã hội.
Bước 2: Lập dàn ý

Mục đích:

Ghi lại những ý cần viết, tránh bỏ sót ý
Trình bày khoa học, mạch lạc trong một nội dung.
Chủ động trong việc triển khai các ý chính/ luận điểm của bài viết, tập trung vào những luận điểm quan trọng, tránh trình bày lan man, dài dòng không cần thiết.
Bước 3: Triển khai viết bài chi tiết

Dựa trên những luận điểm chính đã nêu ở dàn ý, ta có thể viết được một bài văn hoàn chỉnh. Để bài văn có sức hấp dẫn, cần lưu ý một số điểm:
Tạo sự liên kết giữa các luận điểm, các ý nhằm làm nổi bật đối tượng, nội dung cần nghị luận.
Đưa những dẫn chứng phù hợp, đảm bảo tính thực tế khách quan.
Lưu ý: 

- Dẫn chứng đưa ra cần cụ thể, không lấy dẫn chứng chung chung

- Dẫn chứng người thật, việc thật

- Lồng ghép dẫn chứng vào bài thật khéo léo và phù hợp.

- Lập luận chặt chẽ

- Lồng ghép những quan điểm, đánh giá của bản thân (đồng tình, không đồng tình, ca ngợi, phê phán,...)

Bình luận mở rộng vấn đề
- Phản biện những biểu hiện sai lệch có liên quan tới vấn đề cần nghị luận

- Dẫn chứng kèm theo

Đưa ra bài học nhận thức và bài học hành động
- Chốt lại bài học mà mình nhận được sau khi phân tích

- Bài học cần hướng tới những bài học tốt, cách sống tử tế hơn.

Kết luận
- Nêu khái quát đánh giá ý nghĩa tư tưởng đạo lí đã viết

- Mở ra hướn suy nghĩ mới về vấn đề đó

4. Phương pháp làm bài nghị luận xã hội với từng dạng bài
4.1. Nghị luận về tư tưởng đạo lí


Search Ads
Giường thông minh mới 2024 - Giá cực kỳ hấp dẫn
 
Tìm hiểu thêm
a. Mở bài

Giới thiệu về tư tưởng đạo lí cần nghị luận (giới thiệu trực tiếp hoặc dẫn dắt dán tiếp qua câu chuyện).

Ví dụ: Nghị luận xã hội về hạnh phúc

Mở bài trực tiếp: Ai cũng ki vọng cuộc sống của mình sẽ hạnh phúc. Thế nhưng không phải ai cũng hiểu hết ý nghĩa thực sự của hạnh phúc trong cuộc sống của chính mình.
Mở bài gián tiếp: Có một câu nói: "Hạnh phúc không phải là đích đến mà là một hành trình đi tới đích". Có những người giành cả cuộc đời đi tìm cho mình thứ gọi là hạnh phúc mà đâu biết rằng hạnh phúc tới từ những điều nhỏ nhất trong cuộc sống. Có những người luôn bằng lòng với những thứ hiện tại, người ta coi đó là một loại hạnh phúc. Vậy hạnh phúc thật sự là gì? hạnh phúc đến từ đâu? Chúng ta liệu đã hạnh phúc chưa?
 

b. Thân bài

-Giải thích tư tưởng đạo lí

Giải thích nghĩa đen, nghĩa bóng, bám sát nghĩa để giải thích, tránh lan man
 Giải thích các từ ngữ
Khái quát ý nghĩa chung của tư tưởng đạo lí, trình bày quan điểm, đánh giá của người viết về tư tưởng đạo lí ấy.
- Phân tích chứng minh

Chỉ ra tính đúng đắn của tư tưởng đạo lí
Đưa ra những dẫn chứng chứng minh cụ thể để chứng minh tính đúng đắn của tư tưởng đạo lí, bác bỏ những quan điểm sai lệch về tư tưởng đạo lí được bàn luận.
Nhấn mạnh tầm quan trọng của tư tưởng đạo lí với cuộc sống con người.
- Bình luận, liên hệ

Phê phán những biểu hiện sai lệch tư tưởng đạo lí, ca ngợi những tấm gương tốt đẹp về tư tưởng đạo lí.
Dẫn chứng cụ thể
Khi bàn luận vè tư tưởng đạo lí cần lưu ý: 

Người viết bài tự đặt và trả lời các câu hỏi: Tư tưởng đạo lí ấy đã đầy đủ, toàn diện chưa? cần bổ sung thêm điều gì?
Người viết cần xem xét từ nhiều góc độ, nhiều quan hệ để đánh giá.
Cần có bản lĩnh, lập trường vững vàng, đưa ra chính kiến, suy nghĩ riêng của bản thân.
- Đưa ra bài học nhận thức và bài học hành động

Bài học phải đưa ra từ chính tư tưởng đạo lí mà đề yêu cầu, phải phù hợp với thực tế, bài học cần chân thành, giản dị.

c. Kết bài

Khái quát giá trị của tư tưởng đạo lí vừa nghị luận.

4.2. Nghị luận về một hiện tượng xã hội
a. Mở bài:

Giới thiệu hiện tượng xã hội cần nghị luận, bám sát hiện tượng, không lan man.

b. Thân bài

Giải thích ngắn gọn về hiện tượng đời sống
Nêu thực trạng của hiện tượng trong đời sống
Chỉ ra tác động, ảnh hưởng của hiện tượng ấy với cuộc sống của con người. Nêu đánh giá, nhận định về mặt đúng -sai, lợi-hại, lí giải mặt tích cực cũng như hạn chế của sự việc, hiện tượng, bày tỏ thái độ đồng tình hay phê phán.
Giải thích nguyên nhân dân tới sự việc hiện tượng xã hội cần nghị luận (nguyên nhân chủ quan, nguyên nhân khách quan)
Đề xuất giải pháp 
Rút ra bào học nhận thức và bài học hành động cho bản thân.
c. Kết bài

Khái quát vấn đề nghị luận.

5. Một số lưu ý khi viết bài văn nghị luận xã hội
Để bài văn nghị luận xã hội chặt chẽ, lời văn, câu văn phả cô đọng, ngắn gọn, lập luận chặt chẽ, cảm xúc trong sáng, lành mạnh, tạo lối viết song song có khen chê rõ ràng.
Dung lượng chữ cần có trong bài phải đáp ứng yêu cầu của đề, tránh trường hợp thiếu hoặc thừa quá nhiều chữ, sẽ bị trừ điểm.