Hai đoạn trích trên đều phản ánh cuộc sống khó khăn của những con người nghèo khổ và tình thương giữa họ trong hoàn cảnh đói khổ. Tuy nhiên, cách ứng xử của các nhân vật trong mỗi đoạn văn lại thể hiện những giá trị hiện thực khác nhau về sự hy sinh, tình yêu thương và nỗi khổ của con người.

Đoạn trích thứ nhất: "Nghèo" của Nam Cao
Trong đoạn trích này, chị Chuột là người mẹ tảo tần, vất vả, nhưng luôn quan tâm đến các con dù hoàn cảnh nghèo khó. Cảnh tượng chị đang bắc nồi "chè" nấu từ cám nâu cho các con ăn cho thấy sự hy sinh và tấm lòng của một người mẹ trong hoàn cảnh thiếu thốn. Dù không có mật để nấu chè ngọt, chị vẫn cố gắng "mớm" cho các con một bữa ăn, dù chỉ là bát cám đắng nghét. Tuy nhiên, các con của chị vẫn cảm nhận được sự thiếu thốn, như thằng cu Bé ăn chè thì “oẹ” ra, còn chị Gái thì chê chè nhạt. Nhưng chị Chuột không hề trách móc hay nổi giận mà chỉ khẽ mắng yêu con, phản ánh sự nhẫn nại và lòng yêu thương vô bờ của người mẹ. Cảnh chị lau nước mắt cho con sau khi nó khóc vì miếng chè không nuốt được khiến người đọc cảm nhận rõ nỗi đau của người mẹ nghèo.

Mặc dù các con không nhận thức được hoàn cảnh thực tế, như việc thằng cu Bé ăn chè cám mà cứ tưởng đó là chè ngọt, hay chị Gái lại tỏ ra vui mừng khi nghĩ đó là chè ngon, tất cả đều thể hiện sự khổ cực nhưng cũng là cách để chị Chuột xoa dịu nỗi buồn và an ủi các con bằng những niềm vui nhỏ nhoi, dù nghèo nhưng vẫn tìm cách để làm cho cuộc sống bớt khổ hơn.

Đoạn trích thứ hai: "Từ ngày mẹ chết" của Nam Cao
Trong đoạn trích này, Ninh và Đật là hai chị em sống trong cảnh nghèo đói, thiếu thốn. Đoạn văn không chỉ nói về sự đói khổ mà còn thể hiện những cảm xúc, tâm lý phức tạp của các nhân vật trong hoàn cảnh đó. Ninh, mặc dù cũng thiếu ăn, nhưng cô vẫn có tinh thần lo lắng, chăm sóc cho em trai Đật. Ninh không có gì để ăn, chỉ có củ dong và củ ráy, nhưng cô vẫn chia sẻ cho Đật, mong em có thể chịu đựng cơn đói. Tuy nhiên, sự nhẫn nhịn và hi sinh của Ninh dường như không đủ để Đật hiểu và nhận thức được hết, bởi em trai lại một lần nữa chạy sang nhà bác Vụ để ăn trộm cơm, gây ra xung đột giữa các chị em. Ninh vừa tức giận, vừa thương em, và không kìm được nước mắt khi chứng kiến cảnh Đật khóc, làm cho cô cũng phải bật khóc theo. Cảm xúc của Ninh là sự xung đột giữa tình thương và sự bực bội, giữa việc cố gắng lo cho em mà vẫn không thể hiểu được hành động của em.

Một nét nổi bật trong đoạn trích này là sự khắc khoải và tình yêu thương vô bờ bến của Ninh dành cho em. Khi Đật chạy đi ăn trộm cơm, Ninh tức giận và tát Đật một cái, nhưng sau đó cô lại thương em, tìm dong và củ ráy để cả hai có thể cùng ăn. Dù đó là những thứ mà Ninh biết rõ là không ngon miệng và đầy khó chịu, nhưng trong hoàn cảnh nghèo đói, đó là những gì cô có thể làm cho em trai mình. Tình huống này thể hiện sự bền bỉ, kiên cường và sự hy sinh lớn lao của người chị trong tình yêu thương gia đình.

So sánh cách ứng xử của các nhân vật
Cả hai đoạn văn đều mô tả tình mẫu tử, tình chị em trong hoàn cảnh nghèo khổ, nhưng cách ứng xử của các nhân vật trong từng tình huống lại có sự khác biệt rõ rệt. Trong "Nghèo", chị Chuột là một người mẹ luôn cố gắng nuôi dưỡng và chăm sóc các con dù có vất vả thế nào. Chị không phàn nàn, không trách móc mà chỉ mắng yêu khi các con không thể ăn nổi miếng chè cám. Điều này thể hiện tấm lòng yêu thương vô bờ bến của người mẹ, sẵn sàng hy sinh bản thân để mang lại niềm vui cho con cái.

Trong khi đó, ở đoạn "Từ ngày mẹ chết", tình yêu thương của Ninh dành cho em trai Đật thể hiện qua những hành động hy sinh, nhưng sự phản ứng của Đật lại mang tính bồng bột, thiếu suy nghĩ. Dù rất thương em, Ninh vẫn không tránh khỏi sự bực bội, tức giận vì em không biết tự lo cho bản thân trong hoàn cảnh khó khăn. Sự xung đột trong tâm lý của Ninh khi vừa thương vừa giận Đật là một nét đặc trưng của những người sống trong cảnh đói nghèo: họ phải đấu tranh với những cảm xúc mâu thuẫn trong khi luôn phải lo lắng cho người thân.

Giá trị hiện thực
Cả hai đoạn trích đều phản ánh hiện thực cuộc sống của những người nghèo, sống trong cảnh đói khổ, thiếu thốn. Tình yêu thương gia đình, đặc biệt là tình mẫu tử và tình chị em, là chủ đề xuyên suốt. Những nhân vật trong hai đoạn văn đều phải đối mặt với nghèo đói và những khó khăn trong cuộc sống, nhưng họ vẫn giữ được tình cảm yêu thương và sự hy sinh cho nhau. Đây là những giá trị hiện thực sâu sắc mà Nam Cao muốn truyền tải: trong hoàn cảnh khó khăn, con người có thể đánh mất nhiều thứ, nhưng tình yêu thương gia đình, sự hy sinh và lòng kiên cường vẫn luôn là những yếu tố giúp con người vượt qua thử thách.