Phong trào Tây Sơn (1771 - 1802) là một cuộc khởi nghĩa lớn trong lịch sử Việt Nam, do ba anh em nhà Tây Sơn: Nguyễn Nhạc, Nguyễn Lữ và Nguyễn Huệ lãnh đạo, nhằm chống lại sự xâm lược của các thế lực phong kiến phương Bắc và chế độ phong kiến suy yếu trong nước. Phong trào này có ý nghĩa sâu sắc cả về mặt chính trị, xã hội và quân sự.

Khôi phục độc lập dân tộc:
Phong trào Tây Sơn đã góp phần quan trọng trong việc khôi phục độc lập dân tộc và chấm dứt tình trạng loạn lạc, chia cắt đất nước trong suốt thời kỳ Đàng Trong và Đàng Ngoài. Sau khi giành chiến thắng trong nhiều trận đánh quan trọng, Tây Sơn đã đánh bại các lực lượng phong kiến phương Bắc, như triều đình Mãn Thanh và các chính quyền chư hầu như Nguyễn Ánh ở phương Nam, từ đó thống nhất đất nước.
Tạo ra một giai đoạn đổi mới trong lịch sử:
Mặc dù Tây Sơn chỉ tồn tại trong khoảng 30 năm, phong trào đã góp phần tạo ra một thời kỳ đổi mới, khi quyền lực và ảnh hưởng của tầng lớp phong kiến suy yếu và được thay thế bằng một triều đại mới. Các cải cách của phong trào Tây Sơn trong các lĩnh vực chính trị, quân sự và kinh tế đã tạo nên một dấu mốc quan trọng trong lịch sử của nước ta.
Khơi dậy tinh thần yêu nước:
Phong trào Tây Sơn đã làm sống dậy tinh thần yêu nước, ý thức tự lập và khát vọng chống lại sự đô hộ của triều đình phong kiến, đặc biệt là trong bối cảnh dân tộc đang bị chia rẽ và bị xâm lược từ phương Bắc. Các chiến công của Tây Sơn đã truyền cảm hứng cho các thế hệ sau trong công cuộc bảo vệ và dựng nước.
Nguyên nhân thắng lợi của phong trào Tây Sơn
Nhận thức và lãnh đạo tài ba của các thủ lĩnh:
Các thủ lĩnh nhà Tây Sơn, đặc biệt là Nguyễn Huệ (Quang Trung), có tài năng quân sự và chiến lược xuất sắc. Nguyễn Huệ không chỉ là một nhà quân sự tài ba mà còn là một chính khách khôn ngoan, biết cách kết hợp giữa đấu tranh quân sự và chính trị để tranh thủ sự ủng hộ của quần chúng. Sự lãnh đạo của ba anh em Tây Sơn đã tạo ra một đội ngũ quân sự mạnh mẽ và một chính quyền ổn định.
Hệ thống tổ chức quân đội hiệu quả:
Quân đội Tây Sơn có tổ chức chặt chẽ và huấn luyện bài bản. Một trong những yếu tố quan trọng giúp quân Tây Sơn chiến thắng là kỹ thuật quân sự vượt trội, như chiến thuật du kích và tấn công nhanh, mạnh mẽ, cũng như sự ứng dụng thành thạo các chiến lược đánh địch tại nhiều địa phương. Quân đội Tây Sơn còn có đội ngũ binh sĩ đông đảo, hầu hết là những người nông dân được huấn luyện và có quyết tâm chiến đấu cao.
Sự ủng hộ của quần chúng nhân dân:
Phong trào Tây Sơn đã nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ của các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là nông dân, những người bị áp bức và bóc lột nặng nề dưới các chính quyền phong kiến trước đó. Sự tham gia đông đảo của nhân dân trong các cuộc khởi nghĩa đã làm cho lực lượng Tây Sơn trở nên mạnh mẽ và có tiềm lực hơn rất nhiều.
Tình hình chính trị bất ổn và chia rẽ trong nội bộ các chính quyền phong kiến:
Phong trào Tây Sơn đã nảy sinh trong bối cảnh các chính quyền phong kiến phương Nam (Chúa Nguyễn), phương Bắc (Chúa Trịnh) và các triều đại khác như Đại Việt dưới các triều đại Lê, Trịnh, Nguyễn đều đang suy yếu và lâm vào tình trạng hỗn loạn. Sự chia rẽ trong nội bộ của các thế lực phong kiến đã tạo cơ hội cho Tây Sơn nổi lên và giành chiến thắng. Bên cạnh đó, sự can thiệp của Mãn Thanh vào các sự kiện chính trị ở Đại Việt cũng tạo cơ hội cho phong trào Tây Sơn chiến thắng các lực lượng đối địch.
Sự phân hóa của các thế lực phong kiến đương thời:
Trong suốt giai đoạn phong trào Tây Sơn diễn ra, các lực lượng phong kiến như Chúa Nguyễn (ở phương Nam) và các thế lực phong kiến khác như Trịnh, Lê (ở phương Bắc) đều có sự phân hóa và mâu thuẫn sâu sắc. Điều này đã tạo ra một môi trường thuận lợi cho Tây Sơn khai thác và phát triển mạnh mẽ, đánh bại các thế lực đối thủ.

Phong trào Tây Sơn là một cuộc khởi nghĩa vĩ đại, không chỉ có ý nghĩa lịch sử sâu sắc mà còn là bài học về sự đoàn kết, quyết tâm và trí tuệ trong cuộc đấu tranh chống lại sự xâm lược và áp bức. Nguyên nhân thắng lợi của phong trào Tây Sơn xuất phát từ sự lãnh đạo tài ba, tổ chức quân đội hiệu quả, sự ủng hộ của nhân dân và tình hình chính trị thuận lợi. Mặc dù triều đại Tây Sơn chỉ tồn tại trong một thời gian ngắn, nhưng những giá trị mà nó để lại vẫn có ảnh hưởng sâu rộng trong lịch sử dân tộc Việt Nam.