Địa hình vùng đồi núi có sự phân hóa rõ rệt, với sự thay đổi về độ cao, độ dốc, loại đất, khí hậu, và các yếu tố tự nhiên khác. Sự phân hóa này ảnh hưởng trực tiếp đến các hoạt động kinh tế, sản xuất và sinh sống của con người ở khu vực này. Các tác động chủ yếu của sự phân hóa địa hình đến khai thác kinh tế vùng đồi núi bao gồm:

1. Ảnh hưởng đến nông nghiệp:
Đất đai và độ dốc: Địa hình đồi núi thường có độ dốc lớn, khiến cho việc canh tác nông nghiệp trở nên khó khăn. Những khu vực đồi núi với đất dốc không thuận lợi cho việc trồng trọt truyền thống. Tuy nhiên, nếu được cải tạo đúng cách, như làm ruộng bậc thang, vẫn có thể sản xuất lúa, ngô, và các cây công nghiệp như chè, cà phê.
Khí hậu và độ cao: Vùng đồi núi có khí hậu và nhiệt độ thay đổi rõ rệt theo độ cao. Những vùng cao hơn có khí hậu mát mẻ, thuận lợi cho việc trồng các loại cây công nghiệp như chè, cà phê, hoặc cây ăn quả ôn đới (như mận, đào). Trong khi đó, các vùng thấp hơn thường thích hợp với các loại cây lúa, ngô, khoai, sắn.
Tính đa dạng sinh học: Các vùng đồi núi có sự phân hóa rõ rệt về sinh thái, tạo ra điều kiện thuận lợi cho việc phát triển các ngành nông nghiệp đặc thù như trồng các loại cây thuốc, cây lâm sản (gỗ, dược liệu), cây ăn quả đặc sản vùng núi.
2. Ảnh hưởng đến công nghiệp và khai thác tài nguyên thiên nhiên:
Khoáng sản và tài nguyên rừng: Địa hình đồi núi có thể là nơi tập trung nhiều khoáng sản quý giá, như than, quặng sắt, đá vôi, vàng, đồng, và các loại khoáng sản khác. Tuy nhiên, việc khai thác khoáng sản ở vùng đồi núi có thể gặp phải khó khăn về giao thông, cũng như nguy cơ gây ô nhiễm môi trường và tàn phá tài nguyên rừng.
Lâm nghiệp: Các vùng đồi núi có diện tích rừng rộng lớn, là nguồn cung cấp gỗ và các sản phẩm rừng (nhựa thông, dược liệu). Tuy nhiên, việc khai thác rừng ở các vùng đồi núi cần phải được quản lý bền vững để tránh tình trạng tàn phá rừng, dẫn đến xói mòn đất và thiên tai như lũ quét.
Giao thông khó khăn: Địa hình đồi núi với những con đường đèo, dốc hoặc khe núi hẹp làm cho việc vận chuyển nguyên vật liệu và sản phẩm công nghiệp trở nên khó khăn. Điều này gây trở ngại lớn cho các hoạt động khai thác và chế biến tài nguyên, cũng như việc phát triển công nghiệp ở vùng núi.
3. Ảnh hưởng đến phát triển du lịch:
Phong cảnh đẹp và đa dạng sinh học: Địa hình vùng đồi núi với cảnh quan hùng vĩ, sông suối, thác nước, các khu rừng nguyên sinh, và khí hậu trong lành là những yếu tố thu hút khách du lịch. Các khu du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng và leo núi có thể phát triển mạnh mẽ ở những khu vực này.
Điều kiện cơ sở hạ tầng: Tuy nhiên, việc xây dựng cơ sở hạ tầng du lịch ở vùng đồi núi gặp phải không ít khó khăn do địa hình phức tạp. Hệ thống giao thông, cơ sở lưu trú và các dịch vụ du lịch cần được đầu tư và cải tạo để thu hút du khách.
4. Ảnh hưởng đến sự phát triển cộng đồng và xã hội:
Định cư và sinh hoạt: Địa hình đồi núi có thể gây khó khăn cho việc sinh sống và phát triển các khu dân cư, do đất đai ít, độ dốc lớn, và khí hậu khắc nghiệt. Các cộng đồng dân cư ở vùng núi thường sống phân tán và khó tiếp cận các dịch vụ cơ bản như y tế, giáo dục, và giao thông.
Tác động của thiên tai: Địa hình đồi núi cũng dễ bị ảnh hưởng bởi các thiên tai như lũ lụt, sạt lở đất, và động đất. Những thiên tai này có thể gây thiệt hại lớn cho các khu dân cư, làm giảm năng suất nông nghiệp, ảnh hưởng đến đời sống và sản xuất kinh tế của người dân.

Sự phân hóa của địa hình đồi núi ảnh hưởng mạnh mẽ đến các hoạt động kinh tế trong khu vực. Mặc dù địa hình đồi núi tạo ra nhiều cơ hội cho phát triển nông nghiệp (như trồng cây công nghiệp và cây ăn quả đặc sản), công nghiệp (khai thác khoáng sản, lâm nghiệp), và du lịch, nhưng nó cũng đặt ra không ít thách thức, đặc biệt là trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng, cải tạo đất đai, và đối phó với thiên tai. Để khai thác hiệu quả các tiềm năng kinh tế của vùng đồi núi, cần có các chiến lược phát triển bền vững, chú trọng bảo vệ môi trường và cải thiện điều kiện sống của người dân.