Phân tích bài toán di truyền ở cây đậu Hà Lan
Dữ liệu bài toán:
Tính trạng: Hoa tím (A) trội hoàn toàn so với hoa trắng (a), thân cao (B) trội hoàn toàn so với thân thấp (b).
Kết quả lai: 318 cây hoa tím thân cao và 98 cây hoa tím thân thấp.
Phân tích tỉ lệ kiểu hình ở đời con:
Hoa tím: 318 + 98 = 416 cây. Toàn bộ cây đều có hoa tím, điều này cho thấy ít nhất một trong hai bên bố mẹ phải thuần chủng về alen A (AA).
Thân cao : thân thấp: 318 : 98 ≈ 3:1. Tỉ lệ này phù hợp với quy luật phân li của Menđen, cho thấy cả bố và mẹ đều dị hợp về cặp gen quy định chiều cao (Bb).
Xác định kiểu gen của bố mẹ:
Về gen quy định màu hoa:Vì tất cả cây F1 đều có hoa tím, nên ít nhất một bên bố mẹ phải có kiểu gen AA.
Để đơn giản, ta giả sử bên còn lại có kiểu gen Aa (có thể là AA nhưng sẽ cho kết quả tương tự).
Về gen quy định chiều cao:Tỉ lệ thân cao : thân thấp ở F1 là 3:1, chứng tỏ cả bố và mẹ đều có kiểu gen Bb.
Kết luận:
Có nhiều tổ hợp kiểu gen của bố mẹ có thể cho kết quả như trên. Dưới đây là một số ví dụ:

P1: AABb (hoa tím, thân cao) x AaBb (hoa tím, thân cao)
P2: AABb (hoa tím, thân cao) x Aabb (hoa tím, thân thấp)
P3: AABB (hoa tím, thân cao) x AaBb (hoa tím, thân cao)
Lưu ý: Đây chỉ là một số ví dụ, còn nhiều tổ hợp kiểu gen khác cũng có thể cho kết quả tương tự. Để xác định chính xác kiểu gen của bố mẹ, cần phải tiến hành thêm các phép lai khác hoặc sử dụng các phương pháp phân tích di truyền phân tử.

Sơ đồ lai (ví dụ P1):

P: AABb (hoa tím, thân cao) x AaBb (hoa tím, thân cao)
G: AB, Ab AB, Ab, aB, ab
F1: AABB, AABb, AaBB, AaBb, AAbb, Aabb, AaBb, aabb

Kiểu hình F1: 9 hoa tím, thân cao : 3 hoa tím, thân thấp : 3 hoa trắng, thân cao : 1 hoa trắng, thân thấp.

Kết luận:

Từ kết quả lai, ta có thể kết luận rằng ít nhất một bên bố mẹ phải thuần chủng về gen quy định màu hoa (AA), và cả bố và mẹ đều dị hợp về gen quy định chiều cao (Bb). Tuy nhiên, để xác định chính xác kiểu gen của bố mẹ, cần phải có thêm thông tin từ các phép lai khác.

Tổng kết:

Bài toán này giúp chúng ta áp dụng các kiến thức về di truyền học để phân tích kết quả lai và xác định kiểu gen của các cá thể. Qua đó, chúng ta hiểu rõ hơn về cơ chế di truyền của các tính trạng ở sinh vật.

Các khái niệm quan trọng:

Gen: Đơn vị vật chất mang thông tin di truyền.
Alen: Các dạng khác nhau của một gen.
Trội hoàn toàn: Khi một alen át hoàn toàn alen khác.
Quy luật phân li: Các alen của một cặp gen phân li đồng đều trong quá trình giảm phân và tổ hợp ngẫu nhiên trong quá trình thụ tinh.