Quá trình hình thành xã hội phong kiến ở Tây Âu diễn ra từ thế kỷ 5 đến thế kỷ 15, trong bối cảnh sự sụp đổ của Đế chế La Mã và những thay đổi chính trị, kinh tế, xã hội sau đó. Dưới đây là các giai đoạn chính trong quá trình này:

1. Sự sụp đổ của Đế chế La Mã (thế kỷ 5)
Sau sự sụp đổ của Đế chế La Mã vào năm 476, Tây Âu trở nên hỗn loạn với các cuộc xâm lược của các bộ lạc German và sự phân chia lãnh thổ. Sự bất ổn này dẫn đến việc hình thành các lãnh thổ nhỏ, mỗi lãnh thổ được cai trị bởi các lãnh chúa.
2. Hệ thống lãnh địa
Để đảm bảo an ninh và chống lại sự xâm lược, các lãnh chúa địa phương đã thiết lập hệ thống lãnh địa. Hệ thống này bao gồm một phần đất (lãnh địa) do lãnh chúa quản lý, nơi có nông dân (serfs) làm việc và cung cấp sản phẩm cho lãnh chúa. Lãnh chúa cung cấp bảo vệ và đất đai cho nông dân.
3. Quan hệ phong kiến
Quan hệ phong kiến được thiết lập giữa các lãnh chúa và nông dân. Nông dân làm việc trên đất của lãnh chúa, đổi lại nhận được sự bảo vệ và một mảnh đất nhỏ để canh tác. Quan hệ này dựa trên sự gắn bó và lòng trung thành, hình thành nên những quy định và nghĩa vụ rõ ràng giữa các bên.
4. Sự phát triển của quý tộc
Trong thời kỳ này, tầng lớp quý tộc ngày càng trở nên mạnh mẽ. Họ tích lũy quyền lực và tài sản, dẫn đến sự phân chia rõ rệt trong xã hội giữa quý tộc và nông dân. Quý tộc có quyền kiểm soát đất đai, quân đội và các chức vụ chính trị.
5. Tôn giáo và văn hóa
Giáo hội Công giáo trở thành một trong những lực lượng quyền lực nhất trong xã hội phong kiến. Nó không chỉ kiểm soát mặt tâm linh mà còn có ảnh hưởng lớn đến chính trị và kinh tế. Các giáo sĩ thường là những người có đất đai và quyền lực lớn.
6. Kinh tế phong kiến
Nền kinh tế phong kiến chủ yếu dựa vào nông nghiệp. Nông dân sản xuất lương thực và hàng hóa cho sự tiêu thụ trong lãnh địa. Sự phát triển của các thị trấn và thương mại bắt đầu từ thế kỷ 11, tạo điều kiện cho sự chuyển mình của xã hội.
7. Cuối thời kỳ phong kiến
Từ thế kỷ 12 đến thế kỷ 15, sự phát triển của thương mại, đô thị hóa và sự nổi lên của tầng lớp trung lưu dẫn đến sự suy yếu của hệ thống phong kiến. Những cuộc chiến tranh và phong trào cải cách xã hội đã đặt dấu chấm hết cho xã hội phong kiến, dẫn đến sự hình thành các quốc gia tập quyền.
Quá trình hình thành xã hội phong kiến ở Tây Âu là một giai đoạn quan trọng trong lịch sử, đánh dấu sự chuyển mình từ xã hội cổ đại sang xã hội trung đại. Hệ thống phong kiến đã định hình cấu trúc xã hội, kinh tế và chính trị trong suốt nhiều thế kỷ và để lại ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển của châu Âu.