### Văn bản nghị luận về bài thơ "Sang thu" của Hữu Thỉnh

**Mở bài**:
Hữu Thỉnh là một trong những nhà thơ nổi bật của nền thơ ca Việt Nam hiện đại. Với phong cách trữ tình sâu lắng, thơ ông thường gắn liền với thiên nhiên và con người. Bài thơ "Sang thu" không chỉ đơn thuần là sự cảm nhận về sự chuyển mùa mà còn thể hiện những suy tư sâu sắc về cuộc sống, con người và thời gian.

**Thân bài**:
Bài thơ "Sang thu" mở đầu bằng hình ảnh thiên nhiên chuyển mình từ hè sang thu. Mỗi câu thơ đều mang một sắc thái riêng, gợi lên không khí mùa thu trong trẻo và nhẹ nhàng. Tác giả sử dụng những từ ngữ tinh tế, diễn tả sự giao thoa của hai mùa: "Nắng hè", "gió se", "sương thu" và "lá rụng". Những hình ảnh này không chỉ tạo ra bức tranh thiên nhiên sống động mà còn phản ánh tâm trạng của con người trong khoảnh khắc giao mùa.

Hữu Thỉnh không chỉ dừng lại ở việc miêu tả thiên nhiên mà còn khéo léo lồng ghép những cảm xúc, suy tư của bản thân. Cảm giác se lạnh của gió thu gợi lên nỗi nhớ, nỗi hoài niệm về quá khứ. Câu thơ "Hơi thu se lạnh" mang lại cảm giác nhẹ nhàng, nhưng cũng đầy trăn trở, như một lời nhắc nhở về thời gian đã trôi qua.

Điều đặc biệt trong bài thơ là sự kết hợp giữa cảm nhận cá nhân và những suy ngẫm về cuộc sống. Hữu Thỉnh đã khéo léo đưa vào bài thơ những triết lý nhân sinh, khi ông nói về sự chuyển mình của cuộc sống, về những kỷ niệm và cảm xúc mà mỗi mùa thu mang lại. Qua đó, ông khẳng định giá trị của thời gian và sự cần thiết phải trân trọng từng khoảnh khắc trong cuộc đời.

Cuối cùng, hình ảnh những chiếc lá rụng không chỉ là biểu tượng cho sự tàn phai của thời gian mà còn là lời nhắc nhở về sự khởi đầu mới. "Sang thu" không chỉ là sự chuyển mùa mà còn là cơ hội để mỗi người có thể nhìn lại, đánh giá và tiếp tục bước tiếp trên con đường đời.

**Kết bài**:
Bài thơ "Sang thu" của Hữu Thỉnh đã chạm đến những cảm xúc sâu sắc nhất của con người về thiên nhiên và cuộc sống. Qua những hình ảnh tinh tế và cảm xúc chân thành, tác giả đã tạo ra một tác phẩm vừa đẹp vừa ý nghĩa, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc. Đây là một bài thơ gợi nhiều suy tư về thời gian, tình yêu và cuộc sống, khẳng định rằng mùa thu không chỉ là một mùa trong năm, mà còn là một hành trình của tâm hồn.

Mùa thu là đề tài muôn thuở của thơ ca cổ kim, ta bắt gặp một không gian thấm đẫm chất thu của Nguyễn Du: “Người lên ngựa, kẻ chia bào/ Rừng phong thu đã nhuốm màu quan san”; ta lại gặp một mùa thu rất hiện đại trong thơ Xuân Diệu: “Đây mùa thu tới, mùa thu tới/ Với áo mơ phai dệt lá vàng”. Các nhà thơ đều có những khám phá, phát hiện riêng về mùa thu. Nhưng ít có nhà thơ nào lại có những cảm nhận tinh tế về bước chuyển mình từ hạ sang thu như nhà thơ Hữu Thỉnh trong bài “Sang thu”.

     Bài thơ được sáng tác năm 1977, in trong tập “Từ chiến hào đến thành phố”. Ngay từ nhan đề của bài thơ đã gợi cho người đọc về khoảnh khắc giao mùa của thiên nhiên, và còn đâu đó ẩn dấu khoảng khắc giao mùa của đời người.

     Khổ thơ đầu là những cảm nhận vô cùng tinh tế, là giác quan nhạy bén của tác giả để cảm biết được hết những mong manh tín hiệu khi thu về:

"Bỗng nhận ra hương ổi

Phả vào trong gió se

Sương chùng chình qua ngõ

Hình như thu đã về"

     Cảm nhận đầu tiên của tác giả chính là hương ổi, một mùi hương thật thân quen, gần gũi. Hương ổi kết hợp với từ “bỗng” gợi lên biết bao cảm giác đột ngột, ngỡ ngàng, cùng với đó là động từ “phả” cho thấy hương thơm đậm sánh lại hòa vào trong cơn gió se se của mùa thu. Không chỉ vậy từ phả còn cho thấy tư thế chủ động của hương ổi, khiến hương thơm càng sánh, càng đậm hơn. Hương ổi cũng gợi nên không gian rất làng quê với những ngó xóm sum suê cây lá, đó chính là hương vị mùa thu chỉ có riêng trong thơ Hữu Thỉnh. “Sương chùng chình” – nghệ thuật nhân hóa, cho ta thấy dáng vẻ của sương cũng như đang quyến luyến, cố đi chậm thật chậm để tận hưởng nốt cái ấm áp của mùa hè, dường như nó chưa muốn bước hẳn sang thu. Với hệ thống hình ảnh độc đáo, miêu tả sinh động tác giả đã miêu tả một cách tài tình những dấu hiệu đầu tiên của mùa thu.

     Trước những tín hiệu thu về lòng người dường như cũng có sự băn khoăn, xốn xang. Tình thái từ “Hình như” diễn đạt cảm xúc mơ hồ, chưa xác định, dường như nhà thơ vẫn còn đôi chút băn khoăn, đôi chút ngỡ ngàng: liệu có phải mùa thu đã đến thật không? Khổ thơ là những cảm nhận tinh tế, mới mẻ của tác giả lúc thu sang. Ẩn sau những thay đổi của đất trời khi sang thu là tâm hồn tinh tế của nhà thơ, là niềm vui, hạnh phúc khi thu về.

     Những băn khoăn của tác giả ở khổ thơ trên, đã được giải đáp bằng những tín hiệu của đất trời thấm đẫm chất thu:

"Sông được lúc dềnh dàng

Chim bắt đầu vội vã

Có đám mây mùa hạ

Vắt nửa mình sang thu"

     Bắt đầu từ những khúc sông “dềnh dàng”, chậm chạp chảy, ta không còn thấy cái dữ dội, những dòng nước cuộn cuồn như mùa hè nữa mà thay vào đó là dòng sông thu vô cùng trong trẻo, tĩnh lặng, chảy hiền hòa như đang ngâm ngợi điều gì. Nghệ thuật nhân hóa khiến dòng sông như đang nghỉ ngơi sau một mùa hạ cuộn xiết chảy. Ngược lại những chú chim lại vội vã về phương Nam tránh rét, đồng thời cũng gợi lên những lo toan, tất bất của cuộc sống đời thường. Hình ảnh đặc sắc nhất là đám mây mùa hạ “vắt nửa mình sang thu”. Nghệ thuật nhân hóa khiến đám mây vừa hư vừa thực, tái hiện được nhịp điệu của thời gian. Đồng thơi tác giả cũng hữu hình hóa cánh cổng thời gian vốn vô hình qua hình ảnh đám ấy. Khoảnh khắc giao mùa hiện lên tinh tế, sống động qua những câu thơ giàu chất tạo hình. Ông quả là một người tinh tế và nhạy cảm khi nhìn nhận sự vật, hiện tượng trong khoảng khắc giao mùa.

     Khổ thơ cuối cùng lại thể hiện rõ hơn nữa sự tinh tế của tác giả trong việc khám phá những biến chuyển của đất trời từ cuối hạ sang thu:

Vẫn còn bao nhiêu nắng

Đã vơi dần cơn mưa

     Hữu Thỉnh sử dụng linh hoạt phép đối “vẫn còn – vơi dần” , “nắng – mưa” gợi sự vận động ngược chiều của các hiện tượng thiên nhiên tiêu biểu cho hai mùa. Những cơn mưa mùa hè đã vơi dần, bớt dần; nắng cũng không còn chói gắt, làm người ta lóa mắt nữa mà đã là ánh nắng mùa thu dịu nhẹ như màu mật ong. Tín hiệu thu về đã rõ nét hơn bao giờ hết. Cái đặc sắc, tinh nhạy của Hữu Tỉnh còn được thể trong cách ông sắp xếp từ ngữ giảm dần về mức độ: vẫn còn – vơi – bớt cho thấy sự nhạt dần của mùa hạ, và mùa thu mỗi ngày lại đậm nét hơn.

     Hai câu thơ cuối thể hiện những chiêm nghiệm, suy nghĩ sâu sắc về cuộc đời, con người của tác giả:

Sấm cũng bớt bất ngờ

Trên hàng cây đứng tuổi

     Câu thơ vừa mang ý nghĩa tả thực lại vừa mang ý nghĩa biểu tượng. Trước hết về ý nghĩa tả thực: sấm là hiện tượng tự nhiên, thường là dấu hiệu của những cơn mưa rào mùa hạ. Sang thu tiếng sấm cũng trở nên nhỏ hơn, không còn đủ sức lay động những hàng cây đã trải qua bao mùa thay lá nữa. Bên cạnh đó tiếng sấm còn để chỉ những biến động bất thường của cuộc đời, những gian nan, thử thách mà mỗi chúng ta phải trải qua. Tương ứng với nghĩa biểu tượng của “sấm” , “hàng cây đứng tuổi” là biểu trưng cho những con người trưởng thành, đã trải qua biết bao sóng gió, giông tố trong cuộc đời. Bởi vậy, dù có thêm những bất thường, biến động cũng không dễ dàng khiến họ lung lay, gục ngã; họ trở nên bình tĩnh, ung dung hơn trước những biến cố, thăng trầm của cuộc sống.

     Bằng giác quan nhạy bén, Hữu Thỉnh đã xuất sắc ghi lại khoảnh khắc giao mùa của đất trời từ hạ sang thu. Tái hiện bức tranh đẹp đẽ nhiều hương sắc, nhiều phong vị rất đặc trưng của đất Bắc. Cùng với đó là thể thơ năm chữ giàu nhịp điệu, ngôn ngữ mộc mạc giản dị mà cũng vô cùng sâu sắc đã góp phần tạo nên thành công của tác phẩm.