Dàn ý chi tiết
1. Mở bài
Giới thiệu vấn đề: Sử dụng từ ngữ địa phương trong văn bản là một cách để làm phong phú ngôn ngữ, tạo ra dấu ấn văn hóa và gắn kết người đọc với vùng đất, con người được nhắc đến.
Nêu văn bản đã học có sử dụng từ ngữ địa phương: Đề cập đến tác phẩm cụ thể có sử dụng từ ngữ địa phương, ví dụ như truyện ngắn "Chí Phèo" của Nam Cao hoặc các tác phẩm trong chương trình Ngữ văn lớp 9.
2. Thân bài
a. Tác dụng của việc sử dụng từ ngữ địa phương trong văn bản
Tạo màu sắc địa phương: Giúp người đọc cảm nhận được không gian văn hóa, phong tục, tập quán của từng vùng miền, làm cho câu chuyện thêm sống động.

Ví dụ: Trong "Chí Phèo" của Nam Cao, việc sử dụng từ ngữ như “làng Vũ Đại” hay các từ ngữ địa phương Bắc Bộ giúp tái hiện không khí nông thôn Việt Nam.
Tăng tính chân thực cho nhân vật: Các từ ngữ địa phương giúp làm nổi bật đặc trưng của nhân vật, khiến họ trở nên gần gũi và thật hơn.

Ví dụ: Nhân vật Chí Phèo sử dụng nhiều từ ngữ đặc trưng của nông thôn Bắc Bộ, giúp người đọc cảm nhận rõ hơn tính cách và cuộc sống của anh ta.
Gợi lên không khí, cảm xúc: Từ ngữ địa phương thường gắn với một sắc thái cảm xúc nhất định, khiến người đọc cảm nhận được tâm trạng, cảm xúc của nhân vật hoặc bối cảnh.

Ví dụ: Những lời nói của Thị Nở trong câu chuyện, với ngôn từ mộc mạc, chân chất, gợi lên cảm giác về một cuộc sống thôn quê giản dị.
b. Một số hạn chế khi sử dụng từ ngữ địa phương
Khó hiểu đối với người không quen thuộc: Nếu người đọc không biết từ ngữ địa phương đó, có thể gây khó khăn trong việc hiểu nội dung.Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để người đọc mở rộng vốn từ và kiến thức về văn hóa vùng miền.
c. Tầm quan trọng của việc sử dụng từ ngữ địa phương trong văn học
Giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc: Từ ngữ địa phương là một phần không thể tách rời của ngôn ngữ dân tộc, việc đưa chúng vào văn học giúp bảo tồn và tôn vinh bản sắc vùng miền.
Làm phong phú tiếng Việt: Sử dụng từ ngữ địa phương không chỉ làm giàu ngôn ngữ, mà còn khuyến khích sự đa dạng trong cách diễn đạt của người viết.
3. Kết bài
Khẳng định lại ý kiến: Việc sử dụng từ ngữ địa phương trong văn bản văn học không chỉ có tác dụng làm phong phú nội dung, mà còn mang lại giá trị văn hóa sâu sắc.
Bài học rút ra: Học sinh nên trân trọng và hiểu rõ giá trị của từ ngữ địa phương trong các tác phẩm văn học, từ đó phát triển khả năng cảm thụ văn học và ý thức giữ gìn văn hóa.

Bài văn mẫu tham khảo
Trong quá trình học tập, chúng ta đã được tiếp cận với nhiều tác phẩm văn học đặc sắc, mỗi tác phẩm đều có những nét độc đáo riêng. Một trong những yếu tố làm nên sự đặc sắc ấy là việc sử dụng từ ngữ địa phương. Từ ngữ địa phương không chỉ tạo ra màu sắc văn hóa riêng biệt mà còn giúp người đọc cảm nhận sâu sắc hơn về vùng đất, con người trong tác phẩm. Trong tác phẩm "Chí Phèo" của Nam Cao, việc sử dụng từ ngữ địa phương đã mang lại những tác dụng vô cùng quan trọng.

Trước hết, từ ngữ địa phương giúp tạo nên màu sắc văn hóa riêng cho tác phẩm. Trong "Chí Phèo", Nam Cao đã sử dụng những từ ngữ đặc trưng của vùng nông thôn Bắc Bộ, như “làng Vũ Đại”, “thằng”, “chị”,... Những từ ngữ này không chỉ đơn thuần là phương tiện giao tiếp, mà còn góp phần khắc họa rõ nét bối cảnh, không gian của tác phẩm. Khi đọc, chúng ta dễ dàng tưởng tượng ra khung cảnh làng quê Việt Nam với những con người mộc mạc, giản dị.

Không những thế, việc sử dụng từ ngữ địa phương còn giúp tăng tính chân thực cho nhân vật. Nhân vật Chí Phèo với lối nói chuyện thô lỗ, cộc cằn, sử dụng nhiều từ ngữ địa phương đã làm cho hình ảnh một người nông dân bị tha hóa hiện lên một cách sống động và đầy đủ hơn. Nhờ có những từ ngữ này, người đọc cảm nhận rõ hơn về cuộc sống khó khăn, khắc nghiệt ở nông thôn thời bấy giờ.

Ngoài ra, từ ngữ địa phương còn gợi lên những cảm xúc và tâm trạng của nhân vật. Những câu nói chân chất của Thị Nở, dù có phần thô mộc, nhưng lại chứa đựng cả sự ngây ngô, thật thà của một người phụ nữ vùng quê. Chính những từ ngữ này đã giúp truyền tải cảm xúc một cách tự nhiên và chân thật nhất, khiến người đọc không khỏi cảm thông và thương xót cho những con người như Thị Nở.

Tuy nhiên, cũng phải thừa nhận rằng việc sử dụng từ ngữ địa phương có thể gây khó khăn cho một số người đọc, đặc biệt là những ai không quen thuộc với ngôn ngữ của vùng miền đó. Nhưng điều này cũng đồng thời mở ra cơ hội cho chúng ta học hỏi và hiểu biết thêm về văn hóa, ngôn ngữ của các vùng miền khác nhau trên đất nước.

Tóm lại, việc sử dụng từ ngữ địa phương trong các tác phẩm văn học mang lại rất nhiều lợi ích. Nó không chỉ giúp làm phong phú ngôn ngữ mà còn tạo ra một không gian văn hóa đặc biệt, làm cho tác phẩm trở nên sinh động và gần gũi hơn. Chính vì thế, chúng ta nên trân trọng và hiểu rõ giá trị của từ ngữ địa phương, từ đó biết cách phát huy và bảo tồn những giá trị văn hóa của dân tộc.