Nguyên phân (hay còn gọi là phân bào nguyên nhiễm) là một quá trình phân chia tế bào đặc biệt, trong đó số lượng nhiễm sắc thể của tế bào con sau phân bào bằng với số lượng nhiễm sắc thể của tế bào mẹ. Điều này có nghĩa là tế bào con sẽ có cùng một số lượng nhiễm sắc thể như tế bào mẹ, giữ nguyên số lượng nhiễm sắc thể vốn có của loài.

### Đặc điểm của nguyên phân:

1. **Bảo toàn số lượng nhiễm sắc thể:**
Trong quá trình nguyên phân, mỗi tế bào con nhận được một bản sao hoàn chỉnh của bộ nhiễm sắc thể của tế bào mẹ. Tức là, số lượng nhiễm sắc thể của tế bào con không thay đổi so với tế bào mẹ. Đây là lý do mà nguyên phân còn được gọi là phân bào nguyên nhiễm (dựa theo nguyên tắc bảo toàn số lượng nhiễm sắc thể).

2. **Quá trình phân chia:**
Nguyên phân bao gồm các giai đoạn:
- **Kỳ trung gian (Interphase):** Tế bào mẹ sao chép tất cả các nhiễm sắc thể của nó để tạo ra các bản sao kép của mỗi nhiễm sắc thể.
- **Kỳ đầu (Prophase):** Các nhiễm sắc thể bắt đầu co lại và có thể quan sát thấy dưới kính hiển vi. Màng nhân tan rã và các thoi phân bào bắt đầu hình thành.
- **Kỳ giữa (Metaphase):** Các nhiễm sắc thể tập trung tại mặt phẳng xích đạo của tế bào và các sợi tơ của thoi phân bào gắn vào các centromere của nhiễm sắc thể.
- **Kỳ sau (Anaphase):** Các nhiễm sắc thể kép tách ra thành hai chromatids đơn lẻ và di chuyển về hai cực của tế bào.
- **Kỳ cuối (Telophase):** Màng nhân hình thành quanh các nhóm nhiễm sắc thể ở hai cực, các nhiễm sắc thể dãn ra và thoi phân bào tiêu biến.
- **Tế bào chất phân chia (Cytokinesis):** Tế bào chất của tế bào mẹ phân chia thành hai tế bào con.

3. **Sử dụng trong sinh học và y học:**
Nguyên phân là quá trình quan trọng trong sự phát triển của sinh vật đơn bào và đa bào, cũng như trong sự phục hồi tế bào và sửa chữa tổn thương ở các sinh vật đa bào.

Như vậy, nguyên phân đảm bảo rằng các tế bào con tạo ra sẽ có cấu trúc di truyền giống hệt tế bào mẹ, do đó số lượng nhiễm sắc thể không thay đổi qua các thế hệ tế bào.

Nguyên phân là hình thức phân bào diễn ra ở tế bào sinh vật eukaryote, còn được gọi là tế bào có nhân thực, và có các đặc điểm chính sau đây:

1. **Giữ nguyên số lượng nhiễm sắc thể**: Trong quá trình nguyên phân, số lượng nhiễm sắc thể của tế bào mẹ được sao chép và phân chia đều cho hai tế bào con. Điều này có nghĩa là mỗi tế bào con sẽ có số lượng nhiễm sắc thể giống hệt như tế bào mẹ. Ví dụ, nếu tế bào mẹ có 2n (mang bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội), thì sau nguyên phân, mỗi tế bào con cũng sẽ có 2n.

2. **Chỉ diễn ra trong tế bào sinh dưỡng**: Nguyên phân xảy ra trong các tế bào không liên quan đến sinh sản (tế bào sinh dưỡng), và không tạo ra tính trạng di truyền mới như phân bào giảm phân. Phân bào giảm phân diễn ra trong quá trình tạo gamet (tế bào sinh dục), dẫn đến sự hình thành các tế bào con có bộ nhiễm sắc thể n (đơn bội).

3. **Mục đích của nguyên phân**: Nguyên phân chủ yếu nhằm mục đích phát triển, sửa chữa và thay thế các tế bào hư hại. Khả năng tạo ra các tế bào con giống hệt nhau là rất quan trọng để duy trì cấu trúc và chức năng của mô.

Chính vì lý do đó mà nguyên phân được gọi là "hình thức phân bào nguyên nhiễm", nhấn mạnh vào việc giữ nguyên bộ nhiễm sắc thể của tế bào mẹ trong tế bào con.