Có nhiều bệnh do nguyên sinh vật gây ra, dưới đây là một số ví dụ:

1. **Sốt rét:** Do ký sinh trùng Plasmodium gây ra thông qua sự truyền bệnh qua véc-tơ là muỗi Anopheles. Sốt rét là một trong những vấn đề sức khỏe lớn ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới.

2. **Viêm gan:** Có nhiều loại viêm gan, như viêm gan A, B, C, D, E, gây ra bởi các virus tương ứng (Virus viêm gan A, B, C, D, E). Viêm gan có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, bao gồm xơ gan và ung thư gan.

3. **Giun sán:** Do nhiễm ký sinh trùng giun sán. Các loại giun sán như giun sán lá (Ascaris lumbricoides), giun sán dẹp (Taenia solium, Taenia saginata) có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như suy dinh dưỡng, tắc ruột, và thậm chí là tử vong.

4. **Bệnh Lyme:** Do vi khuẩn Borrelia burgdorferi gây ra thông qua cắn của loài ve gậy Ixodes. Bệnh này có thể gây ra các triệu chứng như ban đỏ, viêm khớp, và tình trạng nặng nhất có thể là tổn thương thần kinh.

5. **Kala-azar (Leishmaniasis):** Do ký sinh trùng Leishmania gây ra thông qua cắn của ve mồi. Bệnh này có thể gây ra các triệu chứng như sốt cao, giảm cân, và suy giảm sức khỏe nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời.