Sống chết mặc bay là một tác phẩm phản ánh thực trạng của người nông dân trong xã hội phong kiến xưa. Tác phẩm được dựng lên bằng hình ảnh đối lập, một bên là hình ảnh những người nông dân lam lũ đang cố gắng chống chọi với thiên tai, một bên là những viên quan "phụ mẫu" đang vui vẻ đánh tổ tôm trong đình làng sung sướng làm sao! Vào lúc một giờ đêm, khi mà canh khuya đã điểm, trời thì mưa tầm tã, khúc đê sông Nhị Hà xem chừng đã tới cực hạn, với công cụ thô sơ, những người nông dân đem hết sức mình cuốc thuổng, tre, bì bõm đắp đê, mỗi người một tư thế cùng nhau gắng sức chống thiên tai. Họ căng thẳng, gấp gáp, tiếng gọi nhau í ới, tiếng nước vỗ bì bõm, đê vỡ là cuộc sống của họ sẽ lâm vào bế tắc, đói khổ triền miên.Vậy nên, dốc sức cùng lực kiệt, họ cùng nhau giữ lấy bờ đê như giữ tính mạng mình. Ấy thế mà trong cả câu chuyện, chẳng thấy xuất hiện một viên quan phụ trách, một bậc phụ mẫu nào đứng lên chỉ đạo nhân dân? Đó là bởi vì, những viên quan "phụ mẫu" ấy đang họp nhau linh đình ngoài đình làng kia bằng những ván tổ tôm long trời. Mặc mưa gió phía ngoài gào thét, tiếng nước dâng bì bạch, trong đình vẫn ấm áp, đầy ắp tiếng nói cười nhộn nhịp, trái ngược hẳn với cái khung cảnh ngoài kia. Tác giả đã vận dụng các biện pháp đối lập, ẩn dụ, nhân hóa, ... để tạo nên bức tranh làm rõ bộ mặt của lũ quan tham thời phong kiến đồng thời chỉ rõ hoàn cảnh khốn cùng của người dân dưới thiên tai. Ngoài bờ đê gấp gáp bao nhiêu, trong đình làng lại nhàn nhã bấy nhiêu. Đến khi có tiếng bẩm "Dễ có đê vỡ", chỉ một câu "kệ" của bậc quan phụ mẫu đã cho thấy cái thói vô trách nhiệm của bọn quan lại đương thời, đồng thời dựng lên bức tranh khốn khổ, thảm thương của những người nông dân trong thời kỳ ấy.

Truyện ngắn “Sống chết mặc bay” của nhà văn Phạm Duy Tốn đã khắc họa tình cảnh của người nông dân vô cùng chân thực. Truyện mở đầu bằng một tình huống hết sức căng thẳng, gay cấn - mọi người đang cùng nhau gắng sức hộ đê. Thời gian lúc đó là gần một giờ đêm, nước sông Nhị Hà mỗi lúc một cao, trời mưa tầm tã không ngớt. Trong hoàn cảnh đó, người dân ra sức bảo vệ con đê: “Dân phu kể hàng trăm nghìn con người, từ chiều đến giờ, hết sức giữ gìn, kẻ thì thuổng, người thì cuốc, kẻ đội đất, kẻ vác tre, nào đắp, nào cừ, bì bõm dưới bùn lầy ngập quá khuỷu chân, người nào người nấy ướt như chuột lột”. Đọc đến đây, có ai mà không cảm thấy xót xa thay cho những người dân đang rơi vào một hoàn cảnh thật là khổ sở, éo le? Không khí lúc này thật căng thẳng, hãi hùng. Sự đối lập giữa sức người với sức nước đã lên tới điểm đỉnh: “Tuy trống đánh liên thanh, ốc thổi vô hồi, tiếng người xao xác gọi nhau sang hộ, nhưng xem chừng ai cù cũng mệt lử cả rồi. Ấy vậy mà trên trời thời vẫn mưa tầm tã trút xuống, dưới sông thời nước cứ cuồn cuộn bốc lên. Than ôi! Sức người khó lòng địch nổi với sức trời! Thế đê không sao cự lại được với thế nước! Lo thay! Nguy thay! Khúc đê này hỏng mất”. Những lời bình luận của nhà văn gợi cho người đọc cảm nhận được một thái độ đồng cảm, đau xót của tác giả. Vậy mà trong hoàn cảnh đó, viên quan phụ mẫu vẫn thản nhiên ngồi chơi bài, bỏ mặc người dân một mình chống chọi với bão lũ. Sự đối lập giữa khung cảnh ngoài đê và trong đình, giữa nhân dân và quan phụ mẫu đã cho thấy rõ nỗi thống khổ của nhân dân. ặc biệt là đoạn cuối truyện, tác giả vừa dùng ngôn ngữ miêu tả, vừa dùng ngôn ngữ biểu cảm để tả cảnh tượng vỡ đê và tỏ lòng ai oán cảm thương của mình đối với những người nông dân khốn cùng. Nhà văn muốn nhấn mạnh với người đọc rằng cuộc sống lầm than đói khổ của nhân dân không phải chỉ do thiên tai gây nên mà trước hết và trực tiếp hơn cả là do thái độ thờ ơ vô trách nhiệm, vô nhân đạo của những kẻ cầm quyền đương thời.

Sống chết mặc bay là một tác phẩm phản ánh thực trạng của người nông dân trong xã hội phong kiến xưa. Tác phẩm được dựng lên bằng hình ảnh đối lập, một bên là hình ảnh những người nông dân lam lũ đang cố gắng chống chọi với thiên tai, một bên là những viên quan "phụ mẫu" đang vui vẻ đánh tổ tôm trong đình làng sung sướng làm sao! Vào lúc một giờ đêm, khi mà canh khuya đã điểm, trời thì mưa tầm tã, khúc đê sông Nhị Hà xem chừng đã tới cực hạn, với công cụ thô sơ, những người nông dân đem hết sức mình cuốc thuổng, tre, bì bõm đắp đê, mỗi người một tư thế cùng nhau gắng sức chống thiên tai. Họ căng thẳng, gấp gáp, tiếng gọi nhau í ới, tiếng nước vỗ bì bõm, đê vỡ là cuộc sống của họ sẽ lâm vào bế tắc, đói khổ triền miên.Vậy nên, dốc sức cùng lực kiệt, họ cùng nhau giữ lấy bờ đê như giữ tính mạng mình. Ấy thế mà trong cả câu chuyện, chẳng thấy xuất hiện một viên quan phụ trách, một bậc phụ mẫu nào đứng lên chỉ đạo nhân dân? Đó là bởi vì, những viên quan "phụ mẫu" ấy đang họp nhau linh đình ngoài đình làng kia bằng những ván tổ tôm long trời. Mặc mưa gió phía ngoài gào thét, tiếng nước dâng bì bạch, trong đình vẫn ấm áp, đầy ắp tiếng nói cười nhộn nhịp, trái ngược hẳn với cái khung cảnh ngoài kia. Tác giả đã vận dụng các biện pháp đối lập, ẩn dụ, nhân hóa, ... để tạo nên bức tranh làm rõ bộ mặt của lũ quan tham thời phong kiến đồng thời chỉ rõ hoàn cảnh khốn cùng của người dân dưới thiên tai. Ngoài bờ đê gấp gáp bao nhiêu, trong đình làng lại nhàn nhã bấy nhiêu. Đến khi có tiếng bẩm "Dễ có đê vỡ", chỉ một câu "kệ" của bậc quan phụ mẫu đã cho thấy cái thói vô trách nhiệm của bọn quan lại đương thời, đồng thời dựng lên bức tranh khốn khổ, thảm thương của những người nông dân trong thời kỳ ấy.