Đình làng đã gắn bó với cuộc sống nông dân Việt Nam từ rất lâu. Đình là nơi chứng kiến những cảnh sinh hoạt, những thay đổi trong đời sống của làng quê Việt Nam. Đình còn là nơi trang trọng, thiêng liêng, là biểu tượng quyền lực của ngôi làng. Đình chính là nơi để mọi người tụ họp, hội bàn những công việc lớn nhỏ trong làng. Không ai rõ từ bao giờ đình làng đã trở thành một nơi để che chở, là nét đẹp văn hóa trong tâm hồn của người dân Việt Nam. Không những thế, nó còn là hình ảnh để những người con xa quê luôn nhớ về, là niềm tự hào mỗi khi nhắc tới quê hương.

Đình làng có thể xếp vào loại hình kiến trúc công cộng dân gian vì đó là một trung tâm sinh hoạt chính trị và xã hội của làng. Bên cạnh đó đình làng còn chính là tế bào sống và là đơn vị cư trú của xã hội Việt Nam trước cách mạng tháng 8 năm 1945.

Đa số đình làng ở đầu thế kỷ 16 có kiến trúc hình chữ nhất chri với một nếp nhà ngang, bên trong chia thành nhiều gian. Gian chính giữa chính là nơi thờ Thành Hoàng, cũng là trung tâm cân đối cho bố cục các gian bên. Bàn thờ được đẩy cao và lùi về hướng cột phía trong.

Phần quan trọng nhất trong toàn bộ kiến trúc chính là tòa Đại Đình. Đây chính là nơi hành lễ sinh  hoạt công cộng và hành chính công vụ nên đòi hỏi diện tích và không gian khá lớn, trang trọng bề thế. Nhìn từ bên ngoài: mái đình có tỉ lệ đồ sộ và khá dày, chiến 2/3 chiều cao ngôi đình, bốn góc xòe rộng uốn lượn nhẹ nhàng. Bờ nóc hơi võng, có khi 2 đầu nhô cao vút ra ngoài như hình con thuyền lớn, có khi lại được đắp hình đôi rồng chầu vòng sáng các bờ dải có đắp hình trang trí con xỏ, con kìm,....

Nhà Tiền tế thường sẽ có kích thước cũng như quy mô nhỏ hơn Đại đình, mặt bằng hình chữ nhật hay hình vuông và đa số không có cửa vách bao quanh.Cùng với sân đình, các hành lang Tả vũ, Hữu vu, Tam quan,.... nhà Tiền tế chính là bộ phận nối tiếp giữa kiến trúc đình làng và ngoại cảnh tổng quan.

Cả ba thành phần kiến trúc trên đều tổ hợp trải ra theo một đường trục thống nhất nhằm tạo được không khí trang nghiêm, hoành tráng của đình làng.

Các chức năng cũng như ý nghĩa của đình làng
Chức năng tín ngưỡng

Đình làng là nơi thờ Thành Hoàng làng, đây chính là thần hộ mệnh của ngôi làng. Thần Hoàng làng trước tiên có thể là các thần tự nhiên với các tiểu sử thế tục như Sơn Tinh, Tủy Tinh,.. Các vị thần núi như Cao Các, Quý Minh cũng được thờ ở nhiều nơi.

Bên cạnh đó thần Hoàng làng có thể là các nhân thần, các nhân vật đã đi vào sử sách Việt Nam như: Ngô Quyền, Đinh Tiên Hoàng, Trần Hưng Đạo. Thần Hoàng làng thứ ba có thể gắn với tín ngưỡng bản địa, như tục thờ cây, thờ đá nguyên thủy,...

Nói chung, các thần làng Việt Nam biểu hiện cho một hệ thống tín ngưỡng đa nguyên. Đó là một hệ thống bao gồm nhiều yếu tố tín ngưỡng như tín ngưỡng phồn thực, tín ngưỡng thờ mẹ, tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, những người anh hùng và có phần nhỏ ảnh hưởng của Phật giáo và Nho giáo.

Chức năng hành chính

Chắc chẳng ai có thể quên được những hình ảnh công bằng về buổi xử kiện của các quan cho tới những hình ảnh ám ảnh nhức nhối khi những người nông dân bị đánh ngay tại ngôi đình khi chưa có tiền nộp tô thuế. Đúng vậy, đình làng chính là trụ sở chính, là nơi mọi công việc hành chính của làng đều được tiến hành. Từ việc xét xử các vụ tranh chấp, phạt vạ việc nộp thuế cho tới việc bắt lính. Cơ sở để giải quyết những công việc chính là lệ làng và hương ước. Hướng ước là một hình thức luật tục.

Đình làng từ lâu đã trở thành một biểu tượng của tính tự trị và sự kết nối cộng đồng trong suốt chiều dài lịch sử của mình.