Thứ nhất, có thể thấy điểm tương đồng đầu tiên trong chính sách đối ngoại dưới thời kỳ chính quyền của Tổng thống Mỹ J. Biden và người tiền nhiệm đó là mục tiêu tối thượng trong chính sách đối ngoại của Mỹ. Nếu như chính quyền của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump sử dụng cụm từ “Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại”, “Nước Mỹ trên hết”, thì chính quyền của Tổng thống J. Biden dùng thuật ngữ “Nước Mỹ trở lại” và “Xây dựng lại tốt hơn” để diễn giải cho mục tiêu đối ngoại của Mỹ.

“Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại”, “Nước Mỹ trên hết” là khẩu hiệu xuyên suốt trong chiến lược phát triển quốc gia dưới thời kỳ chính quyền của cựu Tổng thống D. Trump. Chính vì vậy, “nhất cử nhất động” trong suốt quá trình hoạch định và triển khai sách lược đối ngoại của chính quyền cựu Tổng thống D. Trump đều không tách rời mục tiêu này. Trong bài diễn văn tuyên thệ nhậm chức tổng thống thứ 45 của nước Mỹ vào ngày 21-1-2017, ông D. Trump đã tuyên bố, từ nay về sau sẽ chỉ có “nước Mỹ trước tiên”, lợi ích nước Mỹ được đặt lên hàng đầu. Mọi quyết định về vấn đề thương mại, thuế, xuất - nhập cảnh và đối ngoại đều nhằm mang lại lợi ích cho người lao động Mỹ và các hộ gia đình Mỹ. Việc bảo hộ hàng nội địa sẽ dẫn đến sự thịnh vượng và sức mạnh...(1).

Trong khi đó, ông J. Biden đề ra phương châm hành động “Nước Mỹ trở lại” và “Xây dựng lại tốt hơn”. Từ bài phát biểu tại Bộ Ngoại giao Mỹ (ngày 4-2-2021), cuộc gặp trực tuyến các nhà lãnh đạo Nhóm các nền công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G-7, ngày 14-2-2021), cho tới Hội nghị thượng đỉnh trực tuyến của nhóm “Bộ tứ” (ngày 12-3-2021), Tổng thống J. Biden liên tục đưa ra thông điệp về “sự trở lại của nước Mỹ” khi ông không ít lần đề cập đến cụm từ “Nước Mỹ trở lại” và “Xây dựng lại tốt hơn”. Ngày 28-4-2021, trong bài phát biểu trước Quốc hội Mỹ - sự kiện đánh dấu kỷ niệm 100 ngày đầu tiên kể từ khi nhậm chức - Tổng thống J. Biden tiếp tục nhấn mạnh: “Giờ đây, sau 100 ngày, tôi có thể nói với các bạn rằng nước Mỹ đang trên đà phát triển trở lại. Biến nguy cơ thành tiềm năng, khủng hoảng thành cơ hội, thất bại thành sức mạnh”(2). Ngoài ra, thông điệp “Nước Mỹ trở lại” còn được nêu rõ trong tài liệu “Hướng dẫn chiến lược an ninh quốc gia tạm thời” do Bộ Ngoại giao Mỹ công bố vào ngày 3-3-2021, để truyền tải tầm nhìn của Tổng thống J. Biden về cách thức nước Mỹ sẽ can dự với thế giới, đồng thời cung cấp hướng dẫn cho các bộ, ngành, cơ quan của Mỹ thống nhất trong hành động.

Thứ hai, cả chính quyền của Tổng thống J. Biden và cựu Tổng thống D. Trump đều đẩy mạnh gia tăng ảnh hưởng của Mỹ đối với khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Chiến lược An ninh quốc gia năm 2017 và Chiến lược Quốc phòng năm 2018 của Mỹ chính thức coi Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương là một không gian địa - chiến lược mới và điểm tựa mới cho chiến lược của Mỹ đối với khu vực châu Á. Trong tháng 5-2018, Bộ Chỉ huy Thái Bình Dương của Mỹ đã đổi tên thành Bộ Chỉ huy Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Tháng 7-2018, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đưa ra “Tầm nhìn kinh tế Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương” với khuôn khổ đầu tư chiến lược cho khu vực này là 113 triệu USD. Tháng 8-2018, Mỹ công bố dành khoản ngân sách 290 triệu USD để hỗ trợ bảo đảm an ninh xuyên Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương(3). Đặc biệt là, ngày 1-6-2019, Mỹ tiếp tục công bố “Báo cáo chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Bộ Quốc phòng Mỹ: Tăng cường quân bị, quan hệ đối tác và thúc đẩy kết nối khu vực”. Như vậy, Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương từ một khái niệm đã nhanh chóng được chuyển thành một chiến lược mới của Mỹ với một số bước triển khai ban đầu.

Sau bốn năm kể từ tuyên bố của cựu Tổng thống D. Trump tại Tuần lễ cấp cao Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) được tổ chức tại thành phố Đà Nẵng (Việt Nam, năm 2017) về một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở, một phiên bản mới của Mỹ đối với khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương dần được định hình. Theo tài liệu “Hướng dẫn chiến lược an ninh quốc gia tạm thời” của Mỹ, khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương được Mỹ xếp vị trí ưu tiên số 1 (trên cả châu Âu) trong các khu vực có sự hiện diện lớn nhất của Mỹ. Điều này được khẳng định rõ hơn trong Dự luật cạnh tranh chiến lược năm 2021 được Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ thông qua vào ngày 20-4-2021, khi thuật ngữ “Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương” được đề cập đến hơn 100 lần bên cạnh đề xuất tăng cường sự hiện diện về ngoại giao và quân sự đối với khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương theo chiều hướng thúc đẩy, đề cao vai trò của nhóm “Bộ tứ”; vận động các đồng minh ngoài khu vực gia tăng can dự, kết nối khu vực và tiếp tục triển khai, cụ thể hóa Chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở (IPS) thông qua các cam kết đầu tư của Cơ quan Phát triển tài chính quốc tế Mỹ (DFC); coi trọng Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và tăng cường sự can dự vào khu vực này… Nói cách khác, Chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tiếp tục được kế thừa, triển khai, nâng cấp theo chiều hướng thay đổi thành tố “tự do” và “rộng mở” bằng một thành tố mới thể hiện được tâm thế “quay trở lại” và thực thi “sức mạnh thông minh” trong chính sách đối ngoại của Mỹ.

Thứ ba, củng cố mối quan hệ với các nước đồng minh. Dưới thời kỳ chính quyền của cựu Tổng thống D. Trump, đối với Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), cả Tổng thống D. Trump, Phó Tổng thống Mike Pence và Bộ trưởng Bộ Quốc phòng James Mattis, đều khẳng định tiếp tục tôn trọng các cam kết của Mỹ đối với NATO; đồng thời nhấn mạnh, NATO luôn là đồng minh chiến lược giúp Mỹ giải quyết những vấn đề toàn cầu. Ở khu vực Đông Á, năm 2017, Phó Tổng thống M. Pence, Bộ trưởng Quốc phòng J. Mattis và Bộ trưởng Ngoại giao Rex Tillerson lần lượt thực hiện chuyến công du nước ngoài đầu tiên tới Nhật Bản và Hàn Quốc, nhằm khẳng định mối quan hệ đồng minh vững mạnh với các nước này. Trong khi đó, Tổng thống D. Trump chọn khu vực Trung Đông là điểm đến trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên trong nhiệm kỳ của mình. Tại Saudi Arabia, bên cạnh bài phát biểu được cho là làm lay động thế giới Hồi giáo của ông D. Trump, hai bên ký kết hàng loạt hợp đồng, bao gồm hợp đồng mua bán thiết bị quân sự hiện đại trị giá 110 tỷ USD. Tiếp đó, ông D. Trump thăm Israel và Palestine với mục tiêu mở ra một trang mới, một bước ngoặt lịch sử trên con đường tiến tới hòa bình ở khu vực Trung Đông, mà thực chất là hòa giải mâu thuẫn trong mối quan hệ giữa Israel và Palestine đã tồn tại hàng chục năm qua.