1. Đảng và Nhà nước ta sớm nhận thức được tầm quan trọng của việc giải quyết các vấn đề dân số đối với sự nghiệp phát triển kinh tế-xã hội và nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân; đồng thời xác định việc kiểm soát quy mô dân số, giảm tốc độ gia tăng quy mô dân số là vấn đề trọng tâm. Quyết định số 216-CP ngày 26-12-1961 của Chính phủ về việc sinh đẻ có hướng dẫn, đánh dấu sự khởi đầu cho chương trình dân số Việt Nam, hướng đến mục tiêu giảm mức sinh đẻ để kiểm soát tốc độ tăng dân số ở miền Bắc.

Sau khi đất nước thống nhất, công tác Dân số-Kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ) được triển khai trên phạm vi cả nước. Tuy nhiên, do trong bối cảnh kinh tế-xã hội hết sức khó khăn lại bị bao vây, cấm vận, chưa xác định được cách làm phù hợp, thiếu một tổ chức chuyên trách chăm lo cho công tác này cộng với cơ chế quản lý kém hiệu quả… nên kết quả đạt được còn hạn chế. Liên tục qua 3 kỳ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IV (1976), lần thứ V (1981) và lần thứ VI (1986), công tác DS- KHHGĐ tuy đã đạt được một số kết quả, song mục tiêu giảm tỷ lệ phát triển dân số hàng năm xuống mức 1,7% đều không đạt được.

Theo kết quả Tổng Điều tra Dân số và Nhà ở năm 1989, dân số Việt Nam ở thời điểm này là 64,4 triệu người, tăng gấp 2,2 lần so với năm 1960. Tỷ lệ phát triển dân số vẫn còn ở mức 2,3%, số con trung bình của mỗi cặp vợ chống là gần 4 con, số dân tăng lên hàng năm khoảng 1,5 triệu người, tương đương dân số của một tỉnh.

Căn cứ vào số liệu của cuộc Tổng Điều tra nêu trên và tốc độ đạt kết quả trong gần 30 năm triển khai công tác DS-KHHGĐ ở Việt Nam kể từ khi bắt đầu vào năm 1961, Quỹ dân số Liên hợp quốc đã dự báo quy mô dân số Việt Nam sẽ đạt mức 128 triệu người vào năm 2025 và 158 triệu người trước thời điểm giữa thế kỷ XXI.

Trước tình hình công tác DS-KHHGĐ chậm đạt được kết quả, xác định “tốc độ gia tăng dân số quá nhanh là một yếu tố cản trở sự phát triển kinh tế-xã hội, hạn chế những nỗ lực nâng cao chất lượng cuộc sống nhân dân. Nếu tình hình trên vẫn tiếp tục di