1. Trong kháng chiến chống Pháp (1945–1954)

• Sau Cách mạng Tháng Tám 1945, Việt Nam bước vào cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.
• Thời điểm này, Cuba cũng đang đấu tranh chống chế độ độc tài thân Mỹ, nên chưa có điều kiện thiết lập quan hệ chính thức.
• Tuy vậy, nhân dân Cuba tiến bộ và các phong trào cánh tả đã bày tỏ sự cảm thông, ủng hộ tinh thần đối với cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân Việt Nam.

$\to$Giai đoạn này, quan hệ Việt Nam – Cuba mới ở mức đồng cảm, ủng hộ tinh thần.

2. Trong kháng chiến chống Mỹ (1954–1975)

Đây là giai đoạn quan hệ Việt Nam – Cuba phát triển mạnh mẽ và toàn diện nhất.

a. Thiết lập quan hệ ngoại giao

• Năm 1960, Cuba là quốc gia đầu tiên ở Tây bán cầu thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
• Điều này thể hiện lập trường kiên định của Cuba trong việc ủng hộ Việt Nam chống Mỹ.

b. Ủng hộ chính trị – tinh thần

• Lãnh tụ Cuba Fidel Castro nhiều lần khẳng định sự ủng hộ tuyệt đối đối với Việt Nam.
• Câu nói nổi tiếng của Fidel Castro: “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình.”
• Cuba tích cực lên án chiến tranh xâm lược của Mỹ, vận động phong trào đoàn kết với Việt Nam trên thế giới.

c. Viện trợ vật chất – quân sự

Cuba đã viện trợ cho Việt Nam:

• Vũ khí, trang thiết bị quân sự
• Lương thực, thuốc men
• Chuyên gia xây dựng, y tế, kỹ thuật
• Cuba giúp xây dựng nhiều công trình quan trọng ở miền Bắc Việt Nam.

d. Biểu tượng đoàn kết đặc biệt

• Năm 1973, Fidel Castro là nguyên thủ nước ngoài đầu tiên và duy nhất thăm vùng giải phóng miền Nam Việt Nam khi chiến tranh chưa kết thúc.
• Chuyến thăm này trở thành biểu tượng sinh động của tình đoàn kết Việt Nam – Cuba.

3. Đánh giá chung

Quan hệ Việt Nam – Cuba trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ là:

• Quan hệ đoàn kết chiến đấu
• Thủy chung, trong sáng, hiếm có trong quan hệ quốc tế
• Sự ủng hộ của Cuba là nguồn động viên to lớn về tinh thần và vật chất đối với nhân dân Việt Nam trong cuộc đấu tranh giành độc lập, thống nhất đất nước.

1. Hỗ trợ về chính trị và ngoại giao
Người bạn phương Tây đầu tiên: Cuba là quốc gia đầu tiên ở Tây bán cầu công nhận Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam và thiết lập cơ quan đại diện tại khu vực giải phóng.

Tiếng nói trên trường quốc tế: Tại các diễn đàn đa phương như Liên Hợp Quốc, Fidel Castro và các nhà lãnh đạo đạo Cuba luôn là những người mạnh mẽ nhất để lên kế hoạch chiến tranh xâm lược của Mỹ và kêu gọi thế giới ủng hộ Việt Nam.

2. Sự giúp đỡ vô tư về vật chất và kinh tế
Trong giai đoạn chiến đấu chống Mỹ cứu nước, mặc dù bản thân cũng bị bao vây cấm vận, Cuba đã dành cho Việt Nam những sự trợ giúp quý giá:

Viện hỗ trợ hàng hóa: Cuba gửi sang Việt Nam hàng vạn tấn đường, thuốc men, thực phẩm và các thiết bị y tế.

Xây dựng hạ tầng: Fidel Castro đã tặng Việt Nam 5 công trình kinh tế - Phúc lợi quan trọng (thường gọi là 5 công trình biểu tượng) bao gồm: Khách sạn Thắng Lợi, Bệnh viện Đa khoa Đồng Hới, trại bò giống Ba Vì, trại gà Lương Mỹ và đường cao tốc Xuân Mai.

3. Sự đồng hành trực tiếp: Chuyến thăm lịch sử của Fidel Castro (1973)
Tháng 9/1973, Fidel Castro trở thành nguyên thủ quốc gia đầu tiên và duy nhất trên thế giới đến thăm khu vực giải phóng Quảng Trị ngay khi khói súng chưa dứt. Hình ảnh Fidel phản cao lá cờ của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam đã trở thành biểu tượng bất tử cho sự cổ vũ tinh thần lớn.

4. Biểu tượng câu nói mang tính tính
Tình cảm giữa hai nước được đúc kết qua những câu nói nổi tiếng, thể hiện sự hy sinh và gắn bó máu thịt:

“Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng dâng hiến cả máu của mình!” – Câu nói bất hủ của Fidel Castro đã truyền cảm hứng mạnh mẽ cho quân và dân Việt Nam trên khắp các chiến trường.

Ngược lại, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng từng khẳng định: “Việt Nam và Cuba cách xa nhau về đập trường nhưng lại rất gần nhau về tấm lòng như anh em một nhà.”

Tổng kết
Mối quan hệ Việt Nam - Cuba không dừng lại ở đẳng cấp thông thường mà là tình đồng chí, tình anh em . Sự ủng hộ của Cuba không chỉ có giá trị về vật chất mà còn là nguồn thành viên tinh thần cực lớn, giúp Việt Nam vững tin trên con đường giành lại độc lập dân tộc.