Chiến thắng của quân Tây Sơn gắn liền với tên tuổi của người anh hùng áo vải Nguyễn Huệ - Quang Trung. Ông không chỉ là một thiên tài quân sự mà còn là một nhà chính trị tầm vóc, người đã đặt những viên gạch đầu tiên cho sự phục hưng của dân tộc sau nhiều thế kỷ chia cắt.
- Dưới đây là đánh giá về vai trò của ông và bài học rút ra:
1. Vai trò của Nguyễn Huệ - Quang Trung
- Đối với việc thống nhất đất nước
+ Chấm dứt chia cắt: Nguyễn Huệ là linh hồn của phong trào Tây Sơn, lần lượt đánh đổ các tập đoàn phong kiến mục nát: Chúa Nguyễn ở Đàng Trong và Chúa Trịnh ở Đàng Ngoài.
+ Xóa bỏ ranh giới sông Gianh: Ông đã phá bỏ ranh giới chia cắt đất nước kéo dài hơn 200 năm, lật đổ ngai vàng nhà Lê, tạo ra những tiền đề cơ bản và quan trọng nhất để thống nhất lại lãnh thổ quốc gia từ Bắc chí Nam.
- Đối với cuộc đấu tranh chống quân xâm lược
+ Đập tan mưu đồ của quân Xiêm: Với chiến thắng lẫy lừng Rạch Gầm - Xoài Mút (1785), ông đã tiêu diệt 5 vạn quân Xiêm, bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ phía Nam.
+ Quét sạch quân Thanh: Đỉnh cao là cuộc hành quân thần tốc và chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa (1789), đánh bại 29 vạn quân Thanh xâm lược. Đây là một trong những trang sử vàng chói lọi nhất, khẳng định nền độc lập dân tộc trước một thế lực phong kiến phương Bắc hùng mạnh.
- Đối với việc bước đầu xây dựng đất nước
+ Củng cố chính trị - kinh tế: Sau khi lên ngôi hoàng đế, Quang Trung đã ban hành nhiều chính sách tiến bộ như Chiếu khuyến nông để phục hồi nông nghiệp, cho phép thông thương để phát triển kinh tế.
+ Chấn hưng văn hóa - giáo dục: Ông đề cao chữ Nôm (đưa chữ Nôm trở thành chữ viết chính thức của quốc gia), ban hành Chiếu lập học, mở rộng hệ thống trường lớp nhằm tìm kiếm tài năng phục vụ đất nước.
2. Bài học rút ra từ nhân vật Nguyễn Huệ - Quang Trung
- Từ cuộc đời và sự nghiệp của vị "Vua chiến thắng" này, chúng ta có thể rút ra những bài học quý báu:
-  Tinh thần quyết đoán và thần tốc: Trong mọi công việc, sự nhạy bén, nắm bắt thời cơ và hành động quyết liệt (như cuộc hành quân thần tốc ra Bắc) là chìa khóa của thành công.
- Lấy dân làm gốc: Nguyễn Huệ luôn dựa vào sức mạnh của nhân dân (những người nông dân áo vải) để tạo nên sức mạnh vô địch. Bài học ở đây là dù làm việc gì cũng cần sự đoàn kết và ủng hộ của tập thể.
- Tâm thế tự tôn dân tộc: Sự kiên quyết bảo vệ độc lập và ý thức chấn hưng văn hóa dân tộc (chữ Nôm) nhắc nhở chúng ta về lòng yêu nước và ý thức giữ gìn bản sắc dân tộc trong thời đại mới.
- Trọng dụng nhân tài: Quang Trung là người rất biết cầu hiền tài (như cách ông trọng dụng Nguyễn Thiếp). Bài học về việc tôn trọng tri thức và sử dụng người có năng lực vẫn luôn đúng ở mọi thời đại.