phân tích đặc sắc chủ đề và nghệ thuật bài thơ Không ngủ được của Hồ Chí Minh“Một canh, hai canh, lại ba canh
Trằn trọc băn khăn giấc chẳng thành
Canh bốn, canh năm vừa chợp mắt
Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh.
Quảng cáo
2 câu trả lời 33
1. Đặc sắc về chủ đề
Chủ đề của bài thơ là sự kết hợp hài hòa giữa tình yêu nước nồng nàn và tinh thần lạc quan cách mạng.
Nỗi lo nước thương dân: Việc Bác không ngủ được suốt "một canh, hai canh, lại ba canh" không phải do tuổi già hay bệnh tật, mà xuất phát từ nỗi "trằn trọc băn khoăn" về vận mệnh dân tộc khi Người đang bị giam cầm nơi đất khách [1].
Khát vọng tự do và niềm tin thắng lợi: Hình ảnh "sao vàng năm cánh" hiện ra trong giấc mộng chính là biểu tượng của lá quốc kỳ, đại diện cho độc lập, tự do và tương lai tươi sáng của cách mạng Việt Nam [2].
2. Đặc sắc về nghệ thuật
Bài thơ đạt đến độ súc tích, hàm súc của thơ tứ tuyệt Đường luật nhưng mang hơi thở thời đại.
Bút pháp tự sự kết hợp trữ tình: Cách đếm thời gian "Một canh... hai canh... ba canh... bốn, năm" tạo nhịp điệu chậm rãi, diễn tả sự kéo dài vô tận của những đêm thao thức trong tù [1].
Sử dụng số từ và phép điệp: Việc liệt kê các canh giờ không chỉ gợi sự trôi chảy của thời gian mà còn nhấn mạnh trạng thái trăn trở, khắc khoải của nhân vật trữ tình [2].
Hình ảnh biểu tượng giàu sức gợi: Hình ảnh "sao vàng năm cánh" là nhãn tự của bài thơ, chuyển đổi trạng thái từ thực tại nghiệt ngã (nhà tù) sang giấc mơ huy hoàng, thể hiện sự thăng hoa của tâm hồn người chiến sĩ [1].
Sự kết hợp giữa chất thép và chất tình: Bài thơ vừa có cái "thép" của ý chí kiên cường, vừa có cái "tình" thiết tha với Tổ quốc, tạo nên phong cách đặc trưng của thơ Hồ Chí Minh.
Bạn có thể tìm đọc toàn bộ tập thơ và các bài phân tích chuyên sâu tại Bảo tàng Hồ Chí Minh hoặc tra cứu tài liệu học thuật trên Thư viện Quốc gia Việt Nam.
Bài thơ Không ngủ được là một tác phẩm ngắn gọn nhưng giàu ý nghĩa, thể hiện sâu sắc tình yêu nước nồng nàn và tâm hồn luôn hướng về cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trong hoàn cảnh đêm khuya, khi mọi người đã chìm vào giấc ngủ, Người vẫn thao thức không yên. Nỗi “không ngủ được” ấy không phải vì bệnh tật hay lo âu cá nhân, mà xuất phát từ trách nhiệm lớn lao đối với vận mệnh dân tộc.
Hai câu thơ đầu sử dụng cách đếm thời gian “một canh, hai canh, lại ba canh” kết hợp với các từ ngữ “trằn trọc”, “băn khoăn” đã diễn tả rõ trạng thái thao thức kéo dài suốt đêm. Qua đó, người đọc cảm nhận được sự lo lắng, suy tư không nguôi của Bác trước công việc cách mạng. Đến hai câu cuối, dù “vừa chợp mắt” nhưng trong giấc mơ của Người vẫn hiện lên “sao vàng năm cánh” – hình ảnh biểu tượng cho lá cờ Tổ quốc, cho độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam. Điều này cho thấy cách mạng đã trở thành lý tưởng sống, ăn sâu vào tiềm thức của Người.
Về nghệ thuật, bài thơ nổi bật ở lối thơ tứ tuyệt ngắn gọn, ngôn ngữ giản dị, mộc mạc nhưng giàu sức gợi. Việc sử dụng hình ảnh biểu tượng “sao vàng năm cánh” mang ý nghĩa chính trị sâu sắc, kết hợp hài hòa giữa yếu tố hiện thực và mộng tưởng. Nhịp thơ chậm rãi, đều đặn góp phần khắc họa rõ tâm trạng trăn trở của một con người suốt đời vì nước, vì dân.
Tóm lại, Không ngủ được không chỉ phản ánh một đêm không ngủ của Hồ Chí Minh mà còn làm nổi bật tấm lòng yêu nước thiết tha, tinh thần trách nhiệm cao cả và vẻ đẹp tâm hồn của người chiến sĩ – thi sĩ. Dù trong hoàn cảnh nào, Bác vẫn một lòng hướng về Tổ quốc và sự nghiệp cách mạng.
Quảng cáo
Bạn cần hỏi gì?
Câu hỏi hot cùng chủ đề
-
16501
-
8536
-
6982
-
4763
