Trong Vợ nhặt (Kim Lân) và Chiếc thuyền ngoài xa (Nguyễn Minh Châu),
đều xuất hiện những khoảnh khắc nhân vật đối diện với nghịch cảnh khắc nghiệt của đời sống.
Phân tích sự khác biệt trong cách hai nhà văn khám phá “bản chất con người” từ những nghịch cảnh ấy,
từ đó làm rõ sự vận động của tư duy nghệ thuật văn học Việt Nam hiện đại.
Quảng cáo
2 câu trả lời 44
Trong Vợ nhặt của Kim Lân và Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu, các nhân vật đều bị đặt vào những nghịch cảnh khắc nghiệt của đời sống. Tuy nhiên, từ cùng điểm xuất phát là bi kịch con người, hai nhà văn đã tiếp cận và khám phá “bản chất con người” theo những cách khác nhau, qua đó cho thấy sự vận động quan trọng của tư duy nghệ thuật văn học Việt Nam hiện đại.
Trong Vợ nhặt, nghịch cảnh là nạn đói khủng khiếp năm 1945, nơi ranh giới giữa sống và chết trở nên mong manh. Đặt nhân vật Tràng, người “nhặt” được vợ giữa cái đói, Kim Lân không khai thác sự sa đọa hay tuyệt vọng tuyệt đối, mà tập trung làm nổi bật bản chất nhân ái, khát vọng sống và niềm tin mộc mạc của con người nghèo khổ. Trong cảnh đói rét, Tràng vẫn khao khát một mái ấm; người vợ nhặt từ chỗ chao chát, trơ trẽn dần bộc lộ vẻ e dè, nữ tính; bà cụ Tứ dù lo lắng vẫn cố gieo vào lòng các con hi vọng mong manh. Nghịch cảnh, vì thế, trở thành “phép thử” làm sáng lên phẩm chất tốt đẹp của con người, cho thấy niềm tin nhân đạo sâu sắc của Kim Lân vào bản tính lương thiện và sức sống bền bỉ của người lao động.
Ngược lại, Chiếc thuyền ngoài xa đặt con người vào nghịch cảnh hậu chiến phức tạp, không còn là bi kịch sinh tồn đơn tuyến mà là bi kịch đạo đức – nhận thức. Người đàn bà hàng chài phải sống trong bạo lực gia đình, song lại lựa chọn nhẫn nhục để bảo vệ con cái và duy trì sự tồn tại của gia đình. Nghịch cảnh ở đây không làm lộ ra một bản chất “đẹp đẽ” thuần khiết, mà phơi bày sự phức tạp, mâu thuẫn và khó phán xét của con người. Qua cái nhìn của Phùng, Nguyễn Minh Châu cho thấy: con người không thể bị đánh giá chỉ bằng các chuẩn mực đạo đức giản đơn; bản chất con người gắn chặt với hoàn cảnh sống cụ thể, nơi mỗi lựa chọn đều mang tính bi kịch.
Từ sự khác biệt ấy, có thể thấy rõ sự vận động của tư duy nghệ thuật văn học Việt Nam hiện đại. Nếu Kim Lân, trong mạch văn học trước 1975, thiên về khẳng định giá trị nhân bản và niềm tin vào con người giữa hoàn cảnh tăm tối, thì Nguyễn Minh Châu, tiêu biểu cho văn học sau 1975, lại hướng đến khám phá chiều sâu phức tạp của đời sống và con người, đặt vấn đề nhận thức và phản tư đạo đức lên hàng đầu. Văn học không còn chỉ là tiếng nói ngợi ca hay cứu rỗi, mà trở thành không gian đối thoại, nơi chân lí không đơn nhất và con người hiện lên trong những nghịch lí khó giải quyết.
Như vậy, từ Vợ nhặt đến Chiếc thuyền ngoài xa, văn học Việt Nam đã chuyển từ cái nhìn lạc quan nhân đạo mang tính khẳng định sang cái nhìn đa chiều, phản tỉnh. Chính sự chuyển dịch này đã làm nên chiều sâu hiện đại của tư duy nghệ thuật, khi văn học không chỉ kể về nỗi khổ của con người, mà còn buộc người đọc suy nghĩ về giới hạn của mọi phán xét đối với con người trong đời sống.
Phân tích sự khác biệt trong cách khám phá “bản chất con người” trong Vợ nhặt và Chiếc thuyền ngoài xa
Trong Vợ nhặt của Kim Lân và Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu, cả hai tác phẩm đều xây dựng những khoảnh khắc nhân vật đối diện với nghịch cảnh khắc nghiệt của đời sống. Tuy nhiên, cách mỗi nhà văn khai thác và khám phá bản chất con người lại khác nhau, phản ánh sự vận động và đa dạng của tư duy nghệ thuật văn học Việt Nam hiện đại.
1. Cách khám phá của Kim Lân trong Vợ nhặt
Trong Vợ nhặt, nghịch cảnh hiện lên qua bối cảnh đói nghèo, đói kém trầm trọng sau chiến tranh, khi con người phải đối mặt với cái chết, sự thiếu thốn trầm trọng về vật chất. Kim Lân tập trung khai thác khía cạnh đời sống thường nhật và bản năng sinh tồn của con người.
Khoảnh khắc trở về với mẹ chồng, khi Tràng “nhặt” vợ về nhà là một minh chứng điển hình: mặc dù cuộc sống còn đầy khó khăn, nhưng con người vẫn biết yêu thương, biết hy vọng, vẫn tìm thấy hạnh phúc trong những điều giản dị nhất.
Kim Lân thể hiện bản chất nhân hậu, lương thiện và khả năng vươn lên trong hoàn cảnh khó khăn của con người. Nghệ thuật của ông là miêu tả hiện thực đậm chất nhân văn, giản dị, gần gũi, tạo nên cảm giác ấm áp trong nghịch cảnh.
2. Cách khám phá của Nguyễn Minh Châu trong Chiếc thuyền ngoài xa
Trong Chiếc thuyền ngoài xa, nghịch cảnh được thể hiện qua cảnh đời đầy bạo lực, bất công và bi kịch gia đình, cụ thể là bức tranh gia đình người đàn bà bị chồng bạo hành. Nguyễn Minh Châu không chỉ mô tả nghịch cảnh vật chất, mà còn khai thác nghịch cảnh tinh thần và đạo đức, giúp nhà văn khám phá bản chất đa chiều, phức tạp của con người.
Nhân vật Phùng chứng kiến cảnh bạo hành nhưng thấu hiểu nỗi đau, sự hy sinh và kiên cường của con người trong hoàn cảnh éo le.
Nguyễn Minh Châu sử dụng nghệ thuật kết hợp hiện thực và triết lý, khai thác chiều sâu tâm lý, làm nổi bật mâu thuẫn giữa cái thiện và cái ác, giữa vẻ bề ngoài và thực chất bên trong con người.
3. So sánh và sự vận động của tư duy nghệ thuật
Kim Lân tập trung vào hiện thực giản dị, gần gũi, khắc họa bản chất lương thiện, nhân hậu và khát vọng sống trong nghịch cảnh.
Nguyễn Minh Châu đi sâu vào tâm lý, triết lý và chiều sâu đạo đức, khai thác bản chất phức tạp, mâu thuẫn của con người khi đối diện với bạo lực và bất công.
Sự khác biệt này phản ánh sự vận động của tư duy văn học Việt Nam hiện đại: từ việc khai thác hiện thực đời sống với nhãn quan nhân văn giản dị (Kim Lân) đến việc đào sâu tâm lý, tư tưởng và giá trị nhân đạo tinh tế, đa chiều (Nguyễn Minh Châu). Cả hai tác phẩm đều nhấn mạnh sức mạnh nội tại của con người nhưng theo những cách tiếp cận khác nhau, làm giàu thêm hình ảnh nhân vật trong văn học hiện đại.
4. Kết luận
Qua Vợ nhặt và Chiếc thuyền ngoài xa, ta thấy hai nhà văn đều khai thác nghịch cảnh để làm sáng tỏ bản chất con người, nhưng từ hai góc nhìn khác nhau: Kim Lân nhẹ nhàng, nhân văn, gần gũi với đời sống thường nhật; Nguyễn Minh Châu sâu sắc, triết lý, đa chiều. Sự khác biệt này cho thấy sự phát triển tư duy nghệ thuật và chiều sâu nhân đạo trong văn học Việt Nam hiện đại.
Quảng cáo
Bạn cần hỏi gì?
Câu hỏi hot cùng chủ đề
-
Đã trả lời bởi chuyên gia
2809 -
1457
-
Đã trả lời bởi chuyên gia
1414 -
Đã trả lời bởi chuyên gia
1200
