Một số sự kiện nổi bật của Nam Phi trong mấy thập niên gần đây
Zondo Commission (Điều tra tham nhũng, “state capture”, 2018–2022)
Thời gian & nội dung: Ủy ban được thành lập năm 2018 để điều tra các cáo buộc “state capture” — nghĩa là khai thác quyền lực nhà nước để tư lợi, tham nhũng trong khu vực công. Đến tháng 6/2022, ủy ban kết thúc công việc và công bố báo cáo cuối cùng. Wikipedia
Ý nghĩa: Sự kiện này phản ánh nỗ lực của Nam Phi trong việc làm rõ trách nhiệm của các quan chức, minh bạch hoá bộ máy nhà nước sau nhiều năm bị cáo buộc lạm quyền, tham nhũng. Đồng thời, nó cũng ảnh hưởng lớn đến niềm tin của người dân vào công lý và quản trị.
COVID‑19 lockdown in South Africa (2020–2021)
Thời gian & nội dung: Khi dịch COVID-19 bùng phát toàn cầu, từ 26/03/2020 Nam Phi áp dụng phong tỏa toàn quốc (hard lockdown) để hạn chế lây lan virus. Wikipedia
Tác động: Nền kinh tế Nam Phi chịu ảnh hưởng nặng — GDP giảm mạnh, nhiều người mất việc, đời sống khó khăn; chính quyền phải tung ra gói kích cầu, hỗ trợ xã hội lớn. Wikipedia+1 Đây cũng là một thử thách lớn với xã hội Nam Phi trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng và cân đối phát triển kinh tế – xã hội.
Bầu cử quốc gia và nội các mới – nhiệm kỳ của Cyril Ramaphosa (từ 2019 đến nay)
2019: Sau bầu cử quốc gia, đảng African National Congress (ANC) vẫn giữ đa số nhưng với tỷ lệ thấp hơn trước; Ramaphosa được tuyên thệ làm Tổng thống. Wikipedia+1
2019 nội các mới: Nội các mà Ramaphosa bổ nhiệm được đánh giá là nội các đầu tiên ở Nam Phi đạt “bình đẳng giới đầy đủ” (gender parity) – có số lượng bộ trưởng nam và nữ cân bằng. Wikipedia
Ý nghĩa: Việc thay đổi chính quyền, nội các với cấu trúc mới phản ánh xu hướng cải cách, hiện đại hóa, và có nhiều hy vọng về ổn định chính trị, cải thiện quản lý nhà nước sau nhiều thập kỷ chính quyền hậu-apartheid.
Cuộc bầu cử địa phương (municipal elections) năm 2021 và xu hướng chính trị mới
Sự kiện: Cuộc bầu cử địa phương được tổ chức vào cuối năm 2021 để bầu hội đồng các thành phố, quận, tỉnh — là chu kỳ bầu cử thứ 6 kể từ năm 1994 khi chế độ apartheid chấm dứt. Wikipedia+1
Ý nghĩa: Kết quả bầu cử phản ánh xu hướng thay đổi trong lòng dân — mặc dù đảng ANC vẫn chiếm đa số, nhưng tỉ lệ ủng hộ giảm, mở ra không gian cho các đảng/phong trào khác phát triển; giúp hệ thống chính trị Nam Phi trở nên đa dạng hơn.
Khô hạn miền Nam Châu Phi (2018–2021) ảnh hưởng tới môi trường & nông nghiệp
Sự kiện: Giai đoạn 2018–2021, Nam Phi nằm trong khu vực chịu đợt khô hạn trầm trọng cùng nhiều nước khác ở miền nam châu Phi. Wikipedia+1
Tác động: Khô hạn ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh lương thực, nguồn nước, sinh kế người dân, đặc biệt nông dân. Đồng thời đặt ra yêu cầu cấp bách về chính sách phát triển bền vững, quản lý tài nguyên thiên nhiên và thích ứng biến đổi khí hậu.

 Vì sao nên sưu tầm những sự kiện gần đây?
Chúng giúp hiểu thực trạng hiện tại của Nam Phi: chính trị — kinh tế — xã hội — môi trường.
Hỗ trợ phân tích được những khó khăn (tham nhũng, bất bình đẳng, biến đổi khí hậu, hậu COVID-19…) và nỗ lực cải cách của chính phủ.
Phù hợp để làm bài viết, báo cáo, so sánh quốc gia — đặc biệt nếu bạn học lịch sử, địa lý hoặc môn xã hội.

1994 — Chấm dứt apartheid; Nelson Mandela làm tổng thống đầu tiên của Nam Phi da đen.
Bầu cử năm 1994 kết thúc chế độ apartheid; Mandela nhậm chức, mở kỷ nguyên đa chủng, đa đảng.
1996–1998 — Thành lập và hoạt động của Ủy ban Sự thật và Hòa giải (TRC).
TRC do Desmond Tutu chủ trì nhằm làm sáng tỏ các vi phạm nhân quyền thời apartheid và thúc đẩy hòa giải quốc gia; báo cáo chính thức trình năm 1998.
2012 — Thảm kịch Marikana (Marikana massacre).
Cảnh sát bắn chết nhiều thợ mỏ trong cuộc đình công tại mỏ Lonmin (Marikana), làm bùng nổ phẫn nộ xã hội về điều kiện lao động và bất bình đẳng. 
2018–2022 — Cuộc điều tra “state capture” (Ủy ban Zondo) và báo cáo liên quan tới tham nhũng quy mô lớn.
Zondo Commission điều tra việc “cướp nhà nước” thời Jacob Zuma; báo cáo từng phần và toàn bộ hé lộ nhiều bằng chứng về tham nhũng, can thiệp vào doanh nghiệp nhà nước. 
2021 (tháng 7) — Bạo loạn, cướp bóc quy mô lớn sau việc bắt cựu tổng thống Jacob Zuma; triển khai quân đội.
Việc bắt giam/điều tra Zuma đã trở thành một trong những khởi đầu của làn sóng bạo lực, cướp bóc và bất ổn xã hội lớn ở một số tỉnh (KwaZulu-Natal, Gauteng), chính phủ phải huy động quân đội. 
Nhiều năm 2010s–2020s — Khủng hoảng điện (load-shedding) do Eskom; tác động lớn tới kinh tế và đời sống.
Các đợt cắt điện luân phiên kéo dài gây thiệt hại kinh tế, là vấn đề chính sách nội bộ lớn trong nhiều năm. Tình hình có cải thiện từng phần vào 2025 nhưng vẫn là đề tài nóng. 
Chính trị đương đại: phân hóa nội bộ ANC, sự trỗi dậy của các đảng nhỏ và liên minh cầm quyền (2024–2025).
Từ cuộc bầu cử gần đây, ANC suy giảm tỷ lệ ủng hộ; xuất hiện liên minh/đàm phán liên chính đảng, làm thay đổi cách vận hành chính phủ. Ví dụ: vận động liên minh sau bầu cử 2024 và tái bầu (parliamentary re-election) của Cyril Ramaphosa.
Ngoại giao gần đây & căng thẳng G20 (2025) — quan hệ Nam Phi với một số nước biến động.
Trong quá trình đảm nhiệm vai trò chủ tịch G20, Nam Phi đã gặp một số bất đồng với Mỹ (vụ mời/bỏ mời hội nghị), làm nảy sinh tranh luận ngoại giao cấp cao năm 2025.

Một số sự kiện lịch sử gần đây ở Nam Phi
Nelson Mandela được trả tự do (1990)
Thời gian: 11/2/1990 OLM+2OLM+2
Nội dung: Sau 27 năm bị cầm tù vì đấu tranh chống chế độ phân biệt chủng tộc, Mandela được thả — đánh dấu bước ngoặt lớn trong phong trào giải phóng dân tộc và xóa bỏ phân biệt chủng tộc tại Nam Phi. OLM+2OLM+2
Kết quả & ý nghĩa: Đây là khởi điểm cho quá trình chấm dứt chính thức chế độ Apartheid, mở đường cho tiến trình chuyển đổi dân chủ, hoà giải dân tộc và xây dựng một quốc gia đa chủng tộc. OLM+2OLM+2
Cuộc bầu cử đa chủng tộc đầu tiên & Mandela trở thành tổng thống da màu đầu tiên (1994)
Thời gian: tháng 4/1994 OLM+2OLM+2
Nội dung: Lần đầu tiên mọi người — bất kể chủng tộc — được bỏ phiếu trong một cuộc bầu cử tự do tại Nam Phi; đảng African National Congress (ANC) thắng cử, và Nelson Mandela trở thành tổng thống da màu đầu tiên. OLM+2OLM+2
Kết quả & ý nghĩa: Sự kiện đánh dấu sự chấm dứt chế độ Apartheid; Nam Phi chính thức bước vào kỷ nguyên dân chủ, bình quyền và nỗ lực hoà giải, thống nhất dân tộc. The Guardian+2OLM+2
Thành lập chính thức các cơ chế hoà giải — Ngày Hòa giải (Day of Reconciliation)
Thời gian: 1995 trở đi Wikipedia+1
Nội dung: Chính phủ mới thiết lập ngày lễ quốc gia nhằm tưởng nhớ cả hai truyền thống: truyền thống của cộng đồng da trắng Afrikaner và cộng đồng da đen — nhằm thúc đẩy đoàn kết, hoà hợp dân tộc sau nhiều năm phân biệt chủng tộc. Wikipedia+1
Kết quả & ý nghĩa: Là biểu tượng của hoà giải dân tộc, giúp giảm bớt hận thù chủng tộc, hỗ trợ xây dựng một xã hội đa chủng nhưng bình đẳng hơn, góp phần giữ ổn định chính trị – xã hội. Wikipedia+1
Khủng hoảng năng lượng & vấn đề hạ tầng – ví dụ năm 2023
Thời gian: 2023 Wikipedia
Nội dung: Hệ thống điện quốc gia do tập đoàn Eskom vận hành gặp khủng hoảng nghiêm trọng, nhiều khu vực mất điện liên tục (load-shedding), nhà nước bổ nhiệm bộ trưởng điện đầu tiên nhằm xử lý khủng hoảng. Wikipedia
Kết quả & ý nghĩa: Phản ánh những thách thức lớn mà Nam Phi phải đối mặt trong phát triển hạ tầng, ảnh hưởng đến đời sống người dân — cho thấy rằng dù đã đổi mới chính trị, Nam Phi vẫn còn nhiều bài toán về phát triển kinh tế, cơ sở hạ tầng và công bằng xã hội. Wikipedia+1
Bạo loạn và bất ổn xã hội sau việc bỏ tù cựu tổng thống (2021)
Thời gian: 9–18/7/2021 Wikipedia
Nội dung: Sau khi cựu tổng thống Jacob Zuma bị kết án, một làn sóng bạo loạn, cướp bóc lan rộng tại nhiều tỉnh, gây chết chóc, thiệt hại kinh tế — được xem là đợt bất ổn lớn nhất kể từ sau Apartheid. Wikipedia
Kết quả & ý nghĩa: Sự kiện thể hiện sâu sắc những mâu thuẫn về kinh tế — xã hội: bất bình đẳng, thất nghiệp, nghèo đói, bất mãn với chính quyền. Là lời cảnh báo về việc xây dựng hòa bình, ổn định bền vững — Nam Phi vẫn phải đối mặt nhiều thử thách trước khi thực sự đạt được công bằng và phát triển toàn diện. Wikipedia+1

🎯 Một số nhận xét và ý nghĩa tổng quát
Việc xóa bỏ chế độ Apartheid, cử người da màu làm tổng thống, và thiết lập các ngày lễ hoà giải cho thấy Nam Phi đã trải qua một cuộc chuyển đổi lịch sử vĩ đại từ phân biệt chủng tộc sang bình quyền — điều có ý nghĩa sâu rộng không chỉ với Nam Phi mà với cả châu Phi và thế giới.
Tuy vậy, sau gần ba thập niên, Nam Phi vẫn đối mặt với nhiều thách thức kinh tế – xã hội: bất bình đẳng, nghèo đói, thất nghiệp, khủng hoảng năng lượng, khó khăn trong dịch vụ công, dẫn đến bất ổn xã hội.
Quá trình phát triển — dân chủ hoá — đổi mới không chỉ là về mặt chính trị, mà còn phải gắn với phát triển kinh tế, công bằng xã hội, cải thiện đời sống người dân.

Nếu bạn muốn — mình có thể soạn sẵn một đoạn văn tiếng Việt (~200–250 chữ) tóm tắt các sự kiện này — phù hợp để bạn dán vào vở bài tập hoặc bài kiểm tra. Bạn có muốn mình làm luôn không?

Tin tức liên quan về Nam Phi gần đây