NHỮNG VẤN ĐỀ LỚN CỦA CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ HAI (1939–1945)
1. Nguyên nhân bùng nổ chiến tranh
Cuộc khủng hoảng kinh tế 1929–1933 làm nhiều nước rơi vào khủng hoảng nặng nề.
Chủ nghĩa phát xít xuất hiện và trỗi dậy ở Đức, Ý, Nhật với mục tiêu:

Mở rộng lãnh thổ
Xóa bỏ trật tự Versailles–Washington
Thống trị thế giới
Các nước phát xít chạy đua vũ trang, xâm lược các nước yếu hơn.
Chính sách nhân nhượng của Anh – Pháp khiến phát xít Đức lấn tới.
→ Kết quả: 1/9/1939, Đức tấn công Ba Lan, Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ.

2. Những giai đoạn chính của chiến tranh
a. Giai đoạn 1939–1941: Phát xít tấn công và mở rộng
Đức thắng nhanh ở châu Âu: chiếm Ba Lan, Đan Mạch, Na Uy, Pháp, Bỉ.
Ý và Nhật mở rộng vùng chiếm đóng ở châu Phi và châu Á.
Đây là thời kỳ phe phát xít chiếm ưu thế.
b. Giai đoạn 1941–1943: Chiến tranh lan rộng – bước ngoặt
22/6/1941: Đức tấn công Liên Xô.
7/12/1941: Nhật đánh Trân Châu Cảng → Mỹ tham chiến.
Liên Xô, Mỹ, Anh hình thành liên minh chống phát xít.
Bước ngoặt:

Thắng lợi Stalingrad (1943) của Liên Xô
Trận Midway (1942) giữa Mỹ – Nhật
c. Giai đoạn 1943–1945: Phát xít bị đánh bại
Liên Xô phản công, giải phóng Đông Âu.
6/6/1944: Đồng minh mở mặt trận thứ hai ở Tây Âu (D-Day).
5/1945: Đức đầu hàng vô điều kiện.
8/1945: Mỹ thả bom nguyên tử xuống Hiroshima và Nagasaki.
2/9/1945: Nhật đầu hàng → Chiến tranh kết thúc.

3. Tính chất của cuộc chiến
Là cuộc chiến tranh phi nghĩa do phe phát xít gây ra.
Nhân loại tiến hành chiến tranh chính nghĩa để chống phát xít.

4. Hậu quả nặng nề của chiến tranh
Khoảng 60 triệu người chết, 90 triệu người bị thương.
Nhiều thành phố, cơ sở kinh tế – văn hóa bị phá hủy.
Tạo ra sự thay đổi sâu sắc trong trật tự thế giới.

5. Kết quả và ý nghĩa
Chủ nghĩa phát xít Đức – Ý – Nhật bị tiêu diệt.
Liên Xô và Mỹ trở thành hai siêu cường → hình thành trật tự thế giới hai cực.
Tạo điều kiện cho phong trào giải phóng dân tộc bùng nổ ở châu Á, châu Phi, Mỹ Latinh.
Khẳng định vai trò của nhân dân yêu chuộng hòa bình trên toàn thế giới.

6. Bài học rút ra
Cần duy trì hòa bình, chống chạy đua vũ trang và chủ nghĩa quân phiệt.
Tôn trọng chủ quyền các quốc gia.
Củng cố hợp tác quốc tế để ngăn chặn xung đột.

Chiến tranh thế giới thứ hai (1939–1945) là cuộc xung đột quân sự lớn nhất, khốc liệt nhất trong lịch sử loài người, liên quan đến hầu hết các quốc gia trên thế giới và gây ra hậu quả sâu rộng về chính trị, kinh tế, xã hội. Dưới đây là những vấn đề chính yếu xoay quanh cuộc chiến này:

🧭 1. Nguyên nhân bùng nổ chiến tranh
a. Nguyên nhân sâu xa
Khủng hoảng kinh tế thế giới (1929–1933) → làm trầm trọng thêm mâu thuẫn giữa các nước tư bản chủ nghĩa.
Sự bất công của trật tự Versailles – Washington (sau Chiến tranh thế giới thứ nhất) → gây bất mãn cho các nước bại trận và yếu thế (Đức, Ý, Nhật).
Chủ nghĩa phát xít trỗi dậy ở Đức, Ý, Nhật → đòi chia lại thị trường và thuộc địa bằng bạo lực.
Chính sách thoả hiệp của Anh, Pháp, Mỹ → dung túng cho hành động xâm lược của các nước phát xít.
b. Nguyên nhân trực tiếp
Ngày 1/9/1939, Đức tấn công Ba Lan, Anh và Pháp tuyên chiến với Đức → chiến tranh bùng nổ ở châu Âu.
Tháng 9/1940, phe Trục hình thành: Đức – Ý – Nhật.
Ngày 7/12/1941, Nhật tấn công Trân Châu Cảng, chiến tranh lan rộng toàn cầu.

⚔️ 2. Các giai đoạn chính
Giai đoạn 1 (1939–1941): Chiến tranh cục bộ
Đức chiếm phần lớn châu Âu (Ba Lan, Pháp, Đan Mạch, Na Uy, Bỉ, Hà Lan…).
Ý mở rộng ở Bắc Phi, Nhật tiến vào Đông Dương, Trung Quốc.
Giai đoạn 2 (1941–1943): Chiến tranh lan rộng toàn cầu
Đức tấn công Liên Xô (6/1941).
Nhật tấn công Mỹ → Mỹ tham chiến.
Liên minh chống phát xít hình thành: Anh – Mỹ – Liên Xô (Đồng minh).
Giai đoạn 3 (1943–1945): Phe Đồng minh phản công và thắng lợi
Liên Xô thắng lớn ở Stalingrad (2/1943).
Đồng minh đổ bộ Normandy (6/1944) → giải phóng Pháp.
5/1945: Đức đầu hàng vô điều kiện.
8/1945: Mỹ ném bom nguyên tử xuống Hiroshima và Nagasaki → Nhật đầu hàng 15/8/1945.

💥 3. Hậu quả
a. Thiệt hại
Hơn 70 triệu người chết, hàng trăm triệu người bị thương.
Nhiều thành phố lớn bị phá hủy (Berlin, Tokyo, Hiroshima…).
Thiệt hại vật chất cực kỳ to lớn.
b. Chính trị – xã hội
Phát xít Đức, Ý, Nhật bị tiêu diệt.
Liên Xô và Mỹ trở thành hai siêu cường → dẫn đến Chiến tranh Lạnh.
Liên Hợp Quốc (1945) được thành lập nhằm duy trì hòa bình thế giới.
Phong trào giải phóng dân tộc ở châu Á, châu Phi, Mỹ Latinh phát triển mạnh.

🌏 4. Ý nghĩa lịch sử
Bảo vệ nền văn minh nhân loại khỏi hiểm họa phát xít.
Thúc đẩy sự ra đời của hệ thống xã hội chủ nghĩa.
Thay đổi căn bản cục diện thế giới trong nửa sau thế kỷ XX.

 
 
 
 

 

1.1. Hậu quả của Thế chiến I
Hiệp ước Versailles (1919) trừng phạt Đức quá nặng → kinh tế kiệt quệ, xã hội bất ổn.
Chủ nghĩa phục thù và cực đoan phát triển mạnh.
1.2. Sự trỗi dậy của chủ nghĩa phát xít
Đức (Hitler), Ý (Mussolini), Nhật Bản (Quân phiệt) theo đuổi tham vọng mở rộng lãnh thổ.
Các nước này lập khối Trục: Đức – Ý – Nhật.
1.3. Chính sách nhượng bộ của Anh – Pháp – Mỹ
Không muốn chiến tranh nên nhượng bộ (Chính sách Appeasement).
Ví dụ: cho Đức chiếm Áo và vùng Sudetenland (Tiệp Khắc).
1.4. Mâu thuẫn về lãnh thổ – tài nguyên
Nhật muốn mở rộng ở châu Á – Thái Bình Dương.
Đức muốn chiếm Đông Âu, tạo “không gian sinh tồn”.

⚔️ 2. Những diễn biến chính
2.1. Thời kỳ đầu (1939–1941)
1/9/1939: Đức xâm lược Ba Lan → Chiến tranh bùng nổ.
Đức đánh chiếm hầu hết châu Âu.
1940: Nhật mở rộng ở Đông Á và Đông Nam Á.
2.2. Cục diện thay đổi (1941–1943)
6/1941: Đức tấn công Liên Xô.
7/12/1941: Nhật tấn công Trân Châu Cảng → Mỹ tham chiến.
1942–1943: Liên Xô thắng lớn ở Stalingrad, Mỹ thắng Nhật ở Midway → bước ngoặt.
2.3. Phản công và kết thúc (1944–1945)
6/1944: Đồng minh đổ bộ Normandy.
5/1945: Đức đầu hàng.
8/1945: Mỹ ném bom nguyên tử xuống Hiroshima & Nagasaki.
9/1945: Nhật đầu hàng → Chiến tranh kết thúc.

🧨 3. Hậu quả
3.1. Con người và xã hội
~70–85 triệu người chết.
Thảm họa diệt chủng Do Thái (Holocaust).
Thành phố, kinh tế, cơ sở hạ tầng bị phá huỷ nặng nề.
3.2. Chính trị – quốc tế
Sự hình thành hai cực: Mỹ (Tư bản) và Liên Xô (XHCN) → bắt đầu Chiến tranh Lạnh.
Liên Hợp Quốc (UN) ra đời năm 1945.
Hệ thống thuộc địa tan rã nhanh hơn.
3.3. Công nghệ – quân sự
Vũ khí hạt nhân lần đầu được sử dụng.
Công nghệ radar, máy bay, tên lửa phát triển mạnh.

📌 4. Ý nghĩa lịch sử
Cổ vũ phong trào giải phóng dân tộc ở châu Á và châu Phi.
Khẳng định sức mạnh của các lực lượng chống phát xít.
Định hình trật tự thế giới mới sau 1945.