1. Khái niệm
Loại phong hóa
Khái niệm
Phong hóa lí học
Là quá trình phân giải, vỡ vụn các đá và khoáng chất thành những mảnh nhỏ mà không làm thay đổi thành phần hóa học của chúng.
Phong hóa hóa học
Là quá trình thay đổi về mặt hóa học của khoáng chất và đá, hình thành các chất mới hoặc hòa tan một phần các chất trong đá.

2. Nguyên nhân và cơ chế
Loại phong hóa
Nguyên nhân / cơ chế
Phong hóa lí học
- Thay đổi nhiệt độ (nóng – lạnh → nứt, vỡ)
Tác động của nước đá, gió, sóng biển
Hoạt động sinh học (rễ cây, động vật đào bới) |
| Phong hóa hóa học | - Tác động của nước, oxy, CO₂, axit
Phản ứng oxy hóa – khử, cacbonat hóa, thuỷ phân
Vi sinh vật cũng tham gia thúc đẩy quá trình hóa học |

3. Kết quả
Loại phong hóa
Kết quả
Phong hóa lí học
Đá vỡ vụn thành mảnh nhỏ, cát, sỏi, nhưng thành phần hóa học vẫn giữ nguyên
Phong hóa hóa học
Đá và khoáng vật biến đổi thành các khoáng vật mới, bùn, đất, hoặc hòa tan trong nước

4. Ví dụ minh họa
Phong hóa lí học:

Nứt toác của đá granite do nhiệt độ thay đổi
Vỡ vụn của đá khi nước đóng băng trong khe nứt
Gió thổi làm mài mòn đá sa thạch sa mạc
Phong hóa hóa học:

Thủy hóa feldspar trong granite → tạo đất sét
Oxy hóa pyrit → tạo oxit sắt (gỉ sét)
Canxi cacbonat trong đá vôi tan trong nước mưa có CO₂ → hình thành hang động đá vôi

🪨 So sánh quá trình phong hóa lí học và phong hóa hóa học
Tiêu chí
Phong hóa lí học
Phong hóa hóa học
Khái niệm
Là quá trình làm vỡ vụn đá nhưng không làm thay đổi thành phần hóa học của đá.
Là quá trình làm biến đổi thành phần, khoáng vật trong đá, tạo ra chất mới.
Nguyên nhân chủ yếu
- Thay đổi nhiệt độ (nóng – lạnh làm đá nứt nẻ).
- Tác động cơ học của nước, gió, băng, rễ cây,...
- Tác động của nước, không khí, khí CO₂, và chất hữu cơ, gây phản ứng hóa học với đá.
Kết quả
Đá bị vỡ nhỏ ra, nhưng vẫn giữ nguyên thành phần ban đầu.
Đá bị biến chất, mềm ra hoặc đổi màu, tạo khoáng vật mới.
Nơi xảy ra mạnh
Ở vùng khí hậu khô, lạnh, hoặc nơi chênh lệch nhiệt độ ngày đêm lớn.
Ở vùng khí hậu nóng ẩm, có mưa nhiều, thuận lợi cho phản ứng hóa học.
Ví dụ minh họa
- Đá bị nứt do nhiệt độ thay đổi ngày đêm.
- Rễ cây mọc chen làm vỡ đá.
- Đá vôi bị nước mưa chứa CO₂ hòa tan → tạo hang động đá vôi (Phong Nha, Hạ Long).
- Đá bazan phong hóa → tạo đất đỏ bazan ở Tây Nguyên.