Nhận định của Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương về thời cơ cách mạng năm 1945
Tình hình thế giới: Tháng 8/1945, phát xít Nhật đầu hàng Đồng minh vô điều kiện, chính quyền tay sai Nhật ở Đông Dương rơi vào tình trạng hoang mang, tan rã.
Trong nước:

Nhân dân ta đã sẵn sàng vùng dậy, khí thế cách mạng dâng cao sau thắng lợi của phong trào khởi nghĩa từng phần (tháng 3 – 8/1945).
Lực lượng chính trị, lực lượng vũ trang của ta đã được chuẩn bị, có khả năng lãnh đạo và tiến hành khởi nghĩa giành chính quyền.
Chính quyền địch từ trung ương đến địa phương rệu rã, mất chỗ dựa, tạo ra “khoảng trống quyền lực”.
Kết luận: Trung ương Đảng nhận định thời cơ “ngàn năm có một” đã đến – kẻ thù chính đã bại trận, chính quyền tay sai tan rã, nhân dân sẵn sàng vùng lên → quyết định phát động Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước (Cách mạng Tháng Tám 1945).

Thời cơ 1945 là khi phát xít Nhật đầu hàng, chính quyền bù nhìn tan rã, lực lượng cách mạng và quần chúng đã sẵn sàng vùng lên, tạo nên “thời cơ ngàn năm có một” để giành độc lập.

* Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương đã nhận định thời cơ để nhân dân Việt Nam vùng lên giành chính quyền vào năm 1945 là một thời cơ ngàn năm có một, với những điều kiện thuận lợi mang tính quyết định và tổng hợp cả về trong nước và quốc tế. Cụ thể, thời cơ đó được xác định rõ vào khoảng tháng 8 năm 1945, dựa trên những yếu tố sau:

1. Phát xít Nhật đầu hàng Đồng minh (15/8/1945)
+ Ngày 6 và 9/8/1945: Mỹ ném bom nguyên tử xuống Hiroshima và Nagasaki.
+ Ngày 9/8/1945: Liên Xô tuyên chiến và tiến công Nhật ở Mãn Châu.
+ Ngày 15/8/1945: Nhật Bản đầu hàng vô điều kiện, phát xít bị đánh bại hoàn toàn trong Thế chiến thứ hai.
=> Điều này làm cho chính quyền phát xít Nhật tại Đông Dương sụp đổ nhanh chóng, tạo nên khoảng trống quyền lực.

2. Chính quyền tay sai Nhật (Trần Trọng Kim) hoang mang, tê liệt
+ Sau khi Nhật đầu hàng, chính quyền bù nhìn mất phương hướng, không có khả năng kiểm soát tình hình, không còn chỗ dựa từ Nhật.
+ Quân Nhật tại Việt Nam cũng hoang mang, chờ lệnh giải giáp từ Đồng minh, không còn can thiệp mạnh vào chính trị Việt Nam.

3. Phong trào cách mạng trong nước dâng cao
+ Từ tháng 3 – 8/1945: Phong trào kháng Nhật cứu nước lan rộng trên toàn quốc.
+ Quần chúng đã giành được chính quyền ở nhiều địa phương như Bắc Giang, Hải Dương, Quảng Nam...
+ Lực lượng vũ trang và chính trị đã được chuẩn bị sẵn sàng.

4. Quần chúng nhân dân đã sẵn sàng khởi nghĩa
+ Sự phẫn nộ dâng cao sau nạn đói cuối năm 1944 – đầu 1945.
+ Nhân dân tin tưởng vào Việt Minh – tổ chức do Đảng lãnh đạo.
+ Lực lượng cách mạng đã có mặt ở hầu hết các địa phương.

5. Đồng minh chưa kịp vào Đông Dương giải giáp quân Nhật
- Theo quyết định tại Hội nghị Potsdam (7/1945):

+ Quân Anh sẽ vào giải giáp quân Nhật ở miền Nam vĩ tuyến 16.
+ Quân Trung Hoa Dân quốc vào miền Bắc vĩ tuyến 16.
=> Khi Nhật đầu hàng (15/8) đến lúc Đồng minh vào Việt Nam là một khoảng trống quyền lực cực kỳ quý giá, cho phép ta giành chính quyền trước khi kẻ thù mới đến.

* Kết luận:
Trung ương Đảng nhận định rằng vào tháng 8/1945, thời cơ cách mạng đã chín muồi:

"Nhật đầu hàng Đồng minh, quân Nhật ở Đông Dương hoang mang, chính phủ bù nhìn sụp đổ, phong trào cách mạng phát triển mạnh, quần chúng sẵn sàng khởi nghĩa... đó là thời cơ ngàn năm có một để toàn dân nổi dậy giành chính quyền."