1. Khái niệm trách nhiệm pháp lý

Trách nhiệm pháp lý là nghĩa vụ của chủ thể pháp luật phải gánh chịu những hậu quả bất lợi về pháp lý khi có hành vi vi phạm pháp luật. Đây là một biện pháp cưỡng chế nhà nước nhằm bảo đảm cho pháp luật được thực hiện nghiêm chỉnh và thống nhất.

Nói cách khác, khi cá nhân hay tổ chức có hành vi vi phạm quy định của pháp luật, thì họ phải chịu trách nhiệm pháp lý trước nhà nước và xã hội theo quy định của pháp luật.

2. Phân loại trách nhiệm pháp lý

Trách nhiệm pháp lý được phân thành 4 loại cơ bản, tương ứng với các ngành luật điều chỉnh:

Loại trách nhiệm pháp lý
Giải thích
Trách nhiệm hình sự
Áp dụng cho người có hành vi phạm tội theo quy định của Bộ luật Hình sự. Người vi phạm có thể bị áp dụng hình phạt như tù giam, cải tạo không giam giữ, tử hình,...
Trách nhiệm hành chính
Áp dụng cho hành vi vi phạm pháp luật hành chính. Hình thức xử lý gồm: phạt tiền, cảnh cáo, tước quyền sử dụng giấy phép,...
Trách nhiệm dân sự
Phát sinh khi cá nhân/tổ chức gây thiệt hại đến tài sản, danh dự, nhân phẩm,... của người khác. Người vi phạm phải bồi thường thiệt hại, khôi phục tình trạng ban đầu,...
Trách nhiệm kỷ luật
Áp dụng trong nội bộ cơ quan, tổ chức đối với cán bộ, công chức, viên chức,... khi có hành vi vi phạm nội quy, quy chế. Có thể bị khiển trách, cảnh cáo, cách chức, buộc thôi việc,...
 

Tóm lại: Trách nhiệm pháp lý là công cụ bảo đảm hiệu lực của pháp luật. Việc phân loại giúp áp dụng đúng hình thức xử lý theo tính chất và mức độ vi phạm của hành vi.