từ năm 1991 Liên Xô sụp đổ một trật tự thế giới mới đang dần hình thành theo xu hướng nào
Quảng cáo
3 câu trả lời 532
Sau khi Liên Xô sụp đổ vào năm 1991, một trật tự thế giới mới dần hình thành theo xu hướng đơn cực với sự thống trị của Mỹ. Dưới đây là những xu hướng chính trong giai đoạn này:
Đơn cực với sự dẫn dắt của Mỹ: Sau sự tan rã của Liên Xô, Mỹ trở thành siêu cường duy nhất trên thế giới. Các quốc gia phương Tây, đặc biệt là Mỹ, dẫn dắt trong việc định hình các quy tắc toàn cầu về kinh tế, chính trị, và an ninh. Tổ chức như NATO và Liên Hợp Quốc tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong việc duy trì hòa bình và an ninh quốc tế, nhưng phần lớn các quyết định lớn vẫn có sự ảnh hưởng mạnh mẽ từ Mỹ.
Toàn cầu hóa: Sau khi Liên Xô tan rã, xu hướng toàn cầu hóa trở nên mạnh mẽ hơn, đặc biệt là trong các lĩnh vực thương mại, tài chính và công nghệ. Các hiệp định thương mại như Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA), sự mở rộng của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) đã tạo ra một mạng lưới liên kết kinh tế mạnh mẽ giữa các quốc gia.
Sự trỗi dậy của các nền kinh tế mới: Mặc dù Mỹ là siêu cường duy nhất, nhưng từ những năm 2000, một số quốc gia, đặc biệt là Trung Quốc và Ấn Độ, bắt đầu vươn lên mạnh mẽ về kinh tế và chính trị. Trung Quốc trở thành một cường quốc kinh tế và chính trị lớn, tạo ra sự cạnh tranh mới với Mỹ và phương Tây.
Sự chuyển dịch quyền lực và đối đầu mới: Từ những năm 2000 trở đi, trật tự đơn cực bắt đầu xuất hiện những dấu hiệu thay đổi, với sự nổi lên của các cường quốc mới, đặc biệt là Trung Quốc và các quốc gia như Nga. Những năm gần đây, sự cạnh tranh giữa các siêu cường, đặc biệt là Mỹ và Trung Quốc, đã tạo ra một thế giới đa cực, thay vì chỉ có một trung tâm quyền lực như trước.
Vấn đề an ninh và xung đột khu vực: Mặc dù trật tự thế giới được điều chỉnh theo xu hướng hòa bình và hợp tác, nhưng các xung đột khu vực như chiến tranh ở Trung Đông, các cuộc khủng hoảng ở Afghanistan, Iraq và Ukraine đã chứng tỏ rằng không phải tất cả các vấn đề có thể được giải quyết bằng cách thống nhất toàn cầu.
Tóm lại, sau sự sụp đổ của Liên Xô, thế giới đã chuyển từ một cấu trúc hai cực (Liên Xô và Mỹ) sang một trật tự đơn cực do Mỹ dẫn dắt, và trong những năm gần đây, chúng ta bắt đầu chứng kiến sự xuất hiện của một thế giới đa cực, nơi nhiều quốc gia lớn có ảnh hưởng đáng kể.
Sau khi Liên Xô sụp đổ năm 1991, trật tự thế giới chuyển từ "hai cực" (Xô-Mỹ) sang một hệ thống mới với những xu hướng chính sau:
1. Xu hướng đa cực hóa
Mỹ trở thành siêu cường duy nhất nhưng không hoàn toàn thống trị:
✅ Giai đoạn 1991–2001: Mỹ áp đảo về quân sự, kinh tế (ví dụ: Chiến tranh Vùng Vịnh 1991, can thiệp Kosovo 1999).
✅ Từ sau 2001: Sự trỗi dậy của các trung tâm quyền lực mới (EU, Trung Quốc, Nga, Ấn Độ) khiến Mỹ giảm dần ảnh hưởng.
Sự nổi lên của các cực mới:
Trung Quốc: Cải cách kinh tế từ 1978, sau 1991 tăng tốc trở thành "công xưởng thế giới".
EU: Mở rộng thành liên minh chính trị-kinh tế mạnh (Hiệp ước Maastricht 1992, đồng Euro 1999).
Nga: Dù suy yếu sau 1991, dưới thời Putin (từ 2000) tái khẳng định vai trò qua năng lượng và quân sự.
2. Toàn cầu hóa gia tăng
Kinh tế: Hệ thống tư bản lan rộng toàn cầu, WTO (1995) thúc đẩy tự do thương mại.
Công nghệ: Internet phổ cập (WWW ra đời 1991), xóa nhòa biên giới thông tin.
Văn hóa: Văn hóa Mỹ (Hollywood, McDonald’s) thống trị, nhưng cũng gây phản ứng "bảo hộ bản sắc" (ví dụ: Pháp chống tiếng Anh hóa).
3. Chủ nghĩa dân tộc và xung đột cục bộ
Bùng nổ xung đột sắc tộc, tôn giáo:
✅ Chiến tranh Nam Tư (1991–2001): Tan rã thành 7 nước, diệt chủng Bosnia.
✅ Khủng bố toàn cầu (Al-Qaeda sau 1991, 11/9/2001).
Chủ nghĩa dân túy và ly khai: Brexit, phong trào đòi độc lập ở Catalonia (Tây Ban Nha), Scotland (Anh).
4. An ninh phi truyền thống lên ngôi
Các mối đe dọa mới: Biến đổi khí hậu, dịch bệnh (HIV/AIDS thập niên 1990, COVID-19 2020), khủng bố mạng.
Vai trò của các tổ chức đa phương: NATO mở rộng sang Đông Âu, Liên Hợp Quốc can thiệp các điểm nóng (Rwanda 1994, Syria).
5. Sự dịch chuyển quyền lực sang châu Á
Trung Quốc: Từ "nước nghèo" thành nền kinh tế số 2 thế giới (2024), đầu tư toàn cầu qua Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI).
Ấn Độ: Cải cách 1991 giúp trở thành cường quốc công nghệ.
ASEAN: Tăng vai trò với Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC 2015).
Nhận định chung
1991–2001: Thế giới "đơn cực" do Mỹ thống trị.
2001–nay: Chuyển sang "đa cực" với cạnh tranh Mỹ-Trung là trục chính.
Tương lai: Xu hướng "chia rẽ giữa các khối" (Mỹ-EU-Nhật vs. Trung-Nga-Iran) và công nghệ quyết định sức mạnh (AI, vũ khí lượng tử).
- Năm 1991, Liên Xô sụp đồ đã đánh dấu kết thúc sự tồn tại của Trật tự hai cực l-an-ta (1945-1991). Tình hình thế giới có những chuyển biến căn bản.
- Xu thế phát triển của thế giới sau Chiến tranh lạnh:
+ Xu hướng đối đầu trong Chiến tranh lạnh dần được thay thế bằng xu thế đối thoại, hoà hoãn,...
+ Hầu hết các quốc gia đều điều chỉnh chiến lược phát triển, lấy kinh tế làm trọng tâm, tích cực tham gia liên kết kinh tế trong các tổ chức khu vực và quốc tế.
+ Hoà bình là xu thế chủ đạo, tuy nhiên, nội chiến, xung đột dân tộc, sắc tộc, tôn giáo vẫn diễn ra ở một số khu vực.
+ Một trật tự thế giới mới đang dần hình thành theo xu đa cực, nhiều trung tâm với sự cạnh tranh của các cường quốc như Mỹ, Liên minh châu (EU), Nhật Bản, Trung Quốc và Liên bang Nga.
- Sau khi Liên Xô tan rã, Trật tự hai cực sụp đổ, Mỹ tham vọng thiết lập trật tự đơn cực do Mỹ chi phối. Tuy nhiên, từ dầu thế kỉ XXI, nhiều quốc gia, khu vực vươn lên cạnh tranh với Mỹ:
+ EU ngày càng lớn mạnh với quá trình liên kết sâu rộng.
+ Nhật Bản dang tìm cách dạt dược vị thế chính trị tương xứng.
+ Liên bang Nga-quốc gia kế thừa chủ yếu tiềm lực, địa vị quốc tế của Liên Xô đang phục hồi và trỗi dậy.
+ Trung Quốc-nền kinh tế lớn thứ hai thế giới (sau Mỹ)-từ năm 2010, đã và đang là đối thủ cạnh tranh quyết liệt vị thế siêu cường với Mỹ.
Quảng cáo