1. Chế độ A-pác-thai (Apartheid)
Chế độ A-pác-thai là hệ thống phân biệt chủng tộc và phân chia xã hội theo chủng tộc được áp dụng ở Nam Phi từ năm 1948 đến 1994. Thuật ngữ "A-pác-thai" (Apartheid) có nguồn gốc từ tiếng Afrikaans, có nghĩa là "phân chia" hoặc "tách biệt". Đây là một chính sách chính thức của chính quyền Nam Phi, nhằm duy trì sự thống trị của người da trắng và phân biệt đối xử với người da đen, chủ yếu là người da đen, người gốc Ấn Độ, người da màu và các dân tộc thiểu số khác.

Những đặc điểm chính của chế độ A-pác-thai:
Phân chia lãnh thổ: Người da trắng và người da đen bị chia tách rõ rệt về mặt địa lý. Người da đen bị buộc phải sống trong các khu vực riêng biệt gọi là "homelands" hoặc "bantustans". Các khu vực này được phân định theo chủng tộc và không có quyền tự do di chuyển.

Phân biệt trong giáo dục và việc làm: Chế độ này quy định các trường học và cơ hội nghề nghiệp khác nhau cho các chủng tộc. Người da trắng được hưởng một nền giáo dục tốt hơn và có nhiều cơ hội việc làm hơn.

Quyền hạn chế đối với người da đen: Người da đen không được tham gia vào chính trị, không có quyền bỏ phiếu và không thể trở thành công dân đầy đủ của Nam Phi. Chính quyền da trắng kiểm soát tất cả các quyết định chính trị quan trọng.

Tạo dựng các luật phân biệt chủng tộc: Một loạt các luật được ban hành để củng cố chế độ phân biệt chủng tộc, bao gồm các luật về hôn nhân, cư trú, và quyền công dân.

Chế độ A-pác-thai đã gây ra sự phản đối mạnh mẽ không chỉ trong nước mà còn từ cộng đồng quốc tế. Hệ thống này đã bị chỉ trích vì tước đoạt quyền con người và làm tổn hại đến nhân phẩm của những người da đen.

Chế độ A-pác-thai cuối cùng bị phá bỏ vào năm 1994, khi các cuộc bầu cử dân chủ đa chủng tộc được tổ chức và người da đen lần đầu tiên được quyền bỏ phiếu.

2. Nelson Mandela
Nelson Mandela (1918 - 2013) là một trong những nhà lãnh đạo vĩ đại nhất trong lịch sử thế giới, nổi tiếng với cuộc đấu tranh chống lại chế độ A-pác-thai ở Nam Phi. Ông không chỉ là người đứng đầu phong trào chống phân biệt chủng tộc mà còn là biểu tượng của hòa bình, công lý và nhân quyền.

Cuộc đời và sự nghiệp:
Sự nghiệp đấu tranh: Mandela gia nhập Đảng Đại hội Quốc gia Phi (ANC) từ năm 1944 và bắt đầu tham gia vào các hoạt động chống lại chế độ A-pác-thai. Ông trở thành một trong những người lãnh đạo quan trọng nhất của phong trào này.

Bị bắt và ngồi tù: Năm 1962, Mandela bị bắt và bị kết án tù chung thân vì âm mưu lật đổ chính quyền. Ông đã bị giam cầm trong suốt 27 năm tại các nhà tù của Nam Phi, chủ yếu là Robben Island. Trong suốt thời gian ngồi tù, Mandela vẫn kiên định với lý tưởng chống phân biệt chủng tộc và đấu tranh cho tự do và công bằng xã hội.

Giải phóng và lãnh đạo: Sau khi được phóng thích vào năm 1990, Mandela tiếp tục lãnh đạo phong trào chống A-pác-thai và làm trung gian trong các cuộc đàm phán để đạt được một nền dân chủ đa chủng tộc ở Nam Phi. Ông là người đóng vai trò quyết định trong việc chuyển hóa Nam Phi từ một chế độ phân biệt chủng tộc sang một quốc gia dân chủ.

Chức vụ Tổng thống: Vào năm 1994, Mandela trở thành Tổng thống đầu tiên của Nam Phi sau chế độ A-pác-thai, với sự bầu cử tự do và bình đẳng. Ông làm Tổng thống từ 1994 đến 1999. Trong thời gian này, Mandela tập trung vào việc hòa giải dân tộc, hàn gắn vết thương của quá khứ và xây dựng một xã hội dân chủ và bình đẳng.

Giải thưởng và di sản:
Giải Nobel Hòa bình: Năm 1993, Mandela và Frederik Willem de Klerk (Tổng thống cuối cùng của Nam Phi dưới chế độ A-pác-thai) được trao Giải Nobel Hòa bình vì những đóng góp của họ trong việc kết thúc chế độ phân biệt chủng tộc và thiết lập nền dân chủ ở Nam Phi.

Di sản: Mandela được nhớ đến không chỉ vì sự lãnh đạo của ông trong việc lật đổ chế độ A-pác-thai, mà còn vì tinh thần hòa giải và tha thứ, giúp Nam Phi vượt qua những chia rẽ dân tộc sâu sắc. Ông là một biểu tượng toàn cầu của đấu tranh vì tự do, công lý và nhân quyền.

Tóm lại:
Chế độ A-pác-thai là một hệ thống phân biệt chủng tộc khắc nghiệt tồn tại ở Nam Phi từ năm 1948 đến 1994, với mục tiêu duy trì quyền lực của người da trắng và tước đoạt quyền lợi của người da đen và các dân tộc thiểu số.

Nelson Mandela là người lãnh đạo đấu tranh chống A-pác-thai, một người bị tù đày suốt 27 năm, nhưng sau khi được tự do, ông đã lãnh đạo Nam Phi tiến tới nền dân chủ đa chủng tộc, trở thành Tổng thống đầu tiên của Nam Phi sau chế độ phân biệt chủng tộc. Di sản của ông không chỉ ảnh hưởng đến Nam Phi mà còn có tầm ảnh hưởng toàn cầu, là biểu tượng của sự kiên trì, hy vọng và hòa bình.