Trong tế bào nhân thực, các bào quan và thành phần cấu trúc đảm nhiệm những chức năng chuyên biệt, giúp duy trì hoạt động sống của tế bào. Dưới đây là cấu trúc và chức năng của **không bào**, **lysosome**, **peroxisome**, **khung xương tế bào**, và **trung thể**.

### 1. **Không bào (Vacuole)**

#### Cấu trúc:
- Không bào là một khoang chứa trong tế bào, được bao bọc bởi màng đơn gọi là **tonoplast**.
- Kích thước và số lượng không bào thay đổi tùy thuộc vào loại tế bào và chức năng cụ thể. Trong tế bào thực vật, không bào thường chiếm phần lớn thể tích tế bào, còn trong tế bào động vật, không bào nhỏ hơn và ít hơn.

#### Chức năng:
- **Lưu trữ**: Không bào lưu trữ nước, ion, đường, acid amin, chất thải và chất dinh dưỡng cần thiết cho tế bào.
- **Duy trì áp suất thẩm thấu**: Ở tế bào thực vật, không bào giúp duy trì áp suất turgor, đảm bảo tế bào giữ được hình dạng và duy trì sự cứng cáp của thực vật.
- **Phân hủy**: Không bào cũng tham gia vào quá trình phân hủy các chất không cần thiết trong tế bào, tương tự như lysosome ở tế bào động vật.
- **Cân bằng pH**: Không bào có vai trò điều chỉnh pH trong tế bào bằng cách tích trữ các ion H⁺, giúp môi trường tế bào không bị quá axit hoặc kiềm.

---

### 2. **Lysosome**

#### Cấu trúc:
- Lysosome là các túi nhỏ chứa enzyme tiêu hóa, được bao bọc bởi màng đơn.
- Các enzyme trong lysosome có khả năng phân hủy các chất hữu cơ như protein, lipid, carbohydrate, và acid nucleic.

#### Chức năng:
- **Tiêu hủy chất thải**: Lysosome phân hủy các chất thải tế bào, các bào quan bị tổn thương hoặc không còn hoạt động, cũng như các phần tử ngoại lai như vi khuẩn, virus.
- **Tái chế**: Các chất bị phân hủy bởi lysosome có thể được tái sử dụng trong các quá trình sinh tổng hợp mới của tế bào.
- **Thực bào và tự thực bào**: Lysosome hỗ trợ các quá trình thực bào (phagocytosis) khi tế bào nuốt các phần tử lớn và tự thực bào (autophagy) để tiêu hủy bào quan bị hư hỏng.

---

### 3. **Peroxisome**

#### Cấu trúc:
- Peroxisome là bào quan hình cầu nhỏ, cũng được bao bọc bởi màng đơn.
- Bên trong peroxisome chứa nhiều loại enzyme oxy hóa, đặc biệt là enzyme **catalase** và **oxidase**.

#### Chức năng:
- **Giải độc**: Peroxisome tham gia vào quá trình phân hủy các chất độc hại như **hydrogen peroxide (H₂O₂)** – một sản phẩm phụ độc hại của quá trình trao đổi chất. Enzyme catalase trong peroxisome sẽ phân giải H₂O₂ thành nước và oxy để bảo vệ tế bào khỏi sự tổn thương.
- **Chuyển hóa lipid**: Peroxisome tham gia vào quá trình oxy hóa acid béo và chuyển hóa các hợp chất liên quan đến lipid, chẳng hạn như tổng hợp và phân giải phospholipid.
- **Tổng hợp chất sinh hóa**: Peroxisome tổng hợp một số loại lipid màng tế bào và cholesterol, cần thiết cho nhiều chức năng sinh học.

---

### 4. **Khung xương tế bào (Cytoskeleton)**

#### Cấu trúc:
- Khung xương tế bào là một mạng lưới các sợi protein bao gồm ba thành phần chính:
1. **Vi sợi (Actin filaments)**: Sợi mỏng, có đường kính khoảng 7nm, chủ yếu được cấu tạo từ protein actin.
2. **Vi ống (Microtubules)**: Sợi dày hơn, có đường kính khoảng 25nm, cấu tạo từ protein tubulin.
3. **Sợi trung gian (Intermediate filaments)**: Đường kính trung bình (8–12nm), bền chắc, có chức năng gia cố cấu trúc tế bào.

#### Chức năng:
- **Duy trì hình dạng tế bào**: Khung xương tế bào giúp tế bào giữ được hình dạng và cấu trúc ổn định.
- **Vận chuyển nội bào**: Các vi ống và vi sợi tham gia vào việc vận chuyển các bào quan và phân tử bên trong tế bào, như quá trình vận chuyển túi màng và bào quan.
- **Di chuyển tế bào**: Vi sợi và vi ống tham gia vào quá trình di chuyển tế bào thông qua cơ chế co cơ, di động tế bào hoặc phân chia tế bào (cytokinesis).
- **Phân bào**: Khung xương tế bào cũng quan trọng trong quá trình phân bào, giúp sắp xếp nhiễm sắc thể và phân tách tế bào con.

---

### 5. **Trung thể (Centrosome)**

#### Cấu trúc:
- Trung thể nằm gần nhân tế bào, bao gồm hai **trung tử (centrioles)**, mỗi trung tử có cấu trúc hình trụ, được tạo thành từ các vi ống.
- Trung tử thường xếp vuông góc với nhau và bao quanh là các chất nền protein gọi là **vùng xung quanh trung thể (pericentriolar material)**.

#### Chức năng:
- **Tổ chức vi ống**: Trung thể là trung tâm tổ chức vi ống, có vai trò quan trọng trong việc hình thành và sắp xếp các vi ống trong quá trình phân bào.
- **Phân chia tế bào**: Trong quá trình phân chia tế bào, trung thể tạo ra **thoi phân bào (spindle fibers)**, giúp sắp xếp và tách các nhiễm sắc thể đều đặn vào các tế bào con.
- **Di động của lông và roi**: Trung thể còn có vai trò trong việc hình thành cấu trúc lông (cilia) và roi (flagella), các cấu trúc giúp tế bào di chuyển.

---

### Kết luận:
Mỗi bào quan và thành phần trong tế bào nhân thực như không bào, lysosome, peroxisome, khung xương tế bào và trung thể đều có chức năng quan trọng giúp duy trì hoạt động của tế bào. Những thành phần này không chỉ tham gia vào các quá trình trao đổi chất, tiêu hủy chất thải mà còn điều chỉnh hình dạng và di động của tế bào, đảm bảo cho sự sống và phát triển của tế bào nhân thực.