Trong kho tàng ca dao, dân ca có nhiều câu phản ánh đạo lí sống của nhân dân Việt Nam. Ví dụ như: Con người có tổ có tông Như cây có cội như sông có nguồn. Hay: Công cha như núi Thái Sơn, Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra, Một lòng thờ mẹ kính cha, Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con. Hoặc: Cây có cội mới nảy cành, xanh lá, Nước có nguồn mới bể rộng, sông sâu… Điều đó cho thấy nhân dân ta từ xưa đến nay sống theo đạo lí Ăn quả nhớ kẻ trồng cây, Uống nước nhớ nguồn.

Ý nghĩa của hai câu tục ngữ trên nhắc nhở chúng ta phải trân trọng, biết ơn những người đi trước đã đổ mồ hôi, nước mắt và cả máu xương để đem lại thành quả tốt đẹp mà chúng ta đang được hưởng thụ hôm nay.

Lòng biết ơn là biểu hiện của truyền thống coi trọng nghĩa nhân. Lòng biết ơn được nhắc tới trong mọi hoàn cảnh khác nhau của cuộc sống. Nâng bát cơm trên tay, người ta khuyên nhau đừng quên sự vất vả, lam lũ của người nông dân: Ai ơi bưng bát cơm đầy, Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần. Uống ngụm nước mát lành giữa trưa hè oi bức, lại nhắc nhau phải nhớ nguồn. Nâng niu một trái chín mọng vừa hái trên cành, chớ quên công lao của kẻ trồng cây.

Tại sao lòng biết ơn lại được nhân dân ta trân trọng đặt lên hàng đầu như vậy ? Bởi vì đó chính là tình cảm thiêng liêng của con người, là cơ sở của mọi hành động tốt đẹp ở đời. Ông bà xưa nay đã dạy: ơn ai một chút chẳng quên… và lòng biết ơn phải được thể hiện qua lời nói, hành động, sự việc cụ thể hằng ngày.

Trong mỗi gia đình, dù giàu sang hay nghèo khó đều có bàn thờ gia tiên. Dẫu chỉ nén nhang, chén nước nhưng con cháu gửi gắm vào đó tấm lòng thành kính tưởng nhớ tới công đức của tổ tiên, ông bà, cha mẹ. Có một mối quan hệ vô hình nhưng vô cùng khăng khít giữa các thế hệ với nhau. Người đã khuất dường như luôn có mặt bên cạnh người đang sống, tiếp thêm sức mạnh cho họ trên bước đường mưu sinh vất vả. Lớp hậu sinh bày tỏ lòng biết ơn các bậc tiền nhân bằng cách gìn giữ, phát huy truyền thống để làm vẻ vang cho gia đình, dòng họ.

Trải qua hơn bốn ngàn năm lịch sử dựng nước và giữ nước, dân tộc ta đã phải đương đầu với hàng chục đạo quân xâm lược hung hãn, tàn bạo như Hán,Tống, Minh, Thanh rồi thực dân Pháp, phát xít Nhật và cuối cùng là đế quốc Mĩ. Bao nhiêu xương máu đã đổ xuống để bảo vệ chủ quyền tự do, độc lập cho Tổ quốc. Trên khắp đất nước, đâu đâu cũng có những đền miếu, chùa chiền và đài tưởng niệm để ghi nhớ công ơn của những anh hùng liệt sĩ đã cống hiến và hi sinh cho Tổ quốc. Đền thờ các vua Hùng trên đất tổ Phong Châu, đền thờ Hai Bà Trưng ở Hà Tây, đền thờ Đinh Tiên Hoàng ở Ninh Bình, đền thờ các vị vua đời Trần có công ba lần đánh tan quân Nguyên Mông ở Nam Định, Quảng Ninh, lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Hà Nội, đền Bến Dược ở Củ Chi, thành phố Hồ Chí Minh, nghĩa trang Trường Sơn ở Quảng Bình… và hàng ngàn nghĩa trang liệt sĩ quanh năm được nhân dân ta chăm sóc khói nhang với tấm lòng biết ơn vô hạn.

Một trong những biểu hiện thiết thực của lòng biết ơn là chính sách đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta đối với thương binh, liệt sĩ và gia đình có công với cách mạng. Biết bao bà mẹ Việt Nam anh hùng được cả nước tôn vinh, được các cơ quan, đoàn thể, trường học nhận phụng dưỡng để các mẹ yên hưởng tuổi già. Phong trào đền ơn đáp nghĩa nhân rộng khắp nơi. Những ngôi nhà tình nghĩa mọc lên từ miền xuôi cho đến miền ngược. Những đội quân tình nguyện ngày đêm miệt mài đi tìm hài cốt đồng đội ở các chiến trường xưa nơi rừng sâu núi thẳm để quy tập về nghĩa trang liệt sĩ hoặc đưa các anh về với mảnh đất quê hương… Đó là biểu hiện sinh động của đạo lí Uống nước nhớ nguồn, Ăn quả nhớ kẻ trồng cây của nhân dân.

Ngoài ra, còn nhiều hình thức khác như xây dựng bảo tàng lịch sử, bảo tàng cách mạng, nhà truyền thống… để nhắc nhở mọi người phải sống sao cho xứng đáng với truyền thống bất khuất, hào hùng của dân tộc; nhắc nhở các thế hệ sau không phải chỉ biết hưởng thụ mà còn phải có nhiệm vụ giữ gìn, vun đắp và phát triển các thành quả lao động, chiến đấu do các thế hệ trước tạo dựng nên.

Có thể khẳng định rằng lòng biết ơn là nền tảng của đạo lí, là thước đo phẩm chất, đạo đức của mỗi con người. Nhận thức được điều đó, chúng ta sẽ sống tốt hơn, có ích hơn cho gia đình và xã hội. Tuy vậy, lòng biết ơn không phải tự nhiên mà có. Nó là kết quả của cả một quá trình rèn luyện, tu dưỡng lâu dài suốt cả cuộc đời.

Cậu tham khảo ạ!

       Dân tộc Việt Nam vốn có truyền thống đạo lí vô cùng tốt đẹp, thể hiện trong văn hóa, ứng xử của con người. Trong đó, câu tục ngữ “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” là một đạo lí mà ông cha ta đã lưu truyền cho con cháu đời sau.

        Nhân dân ta coi đạo lí “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” là một nét đẹp trong văn hóa và truyền thống của mỗi người và luôn giữ gìn, phát huy. Về nghĩa đen, khi được hưởng trái ngọt thì phải nhớ đến công lao vun xới, chăm bón của người nông dân. Về nghĩa bóng, người được hưởng thành quả lao động phải nhớ ơn người đã mất công lao để tạo ra những thành quả đó. Ông cha ta đã lấy hình ảnh ẩn dụ vô cùng độc đáo “ăn quả - kẻ trồng cây” để khuyên răn con người phải biết ơn, báo đáp công ơn những người đã có công gây dựng nên để cho chúng ta hưởng thụ. Một xã hội văn minh, đoàn kết là nhờ có sự đóng góp của mỗi người. Câu tục ngữ như lời cảnh tỉnh với những thế hệ sau đang dần đánh mất đi nhân cách và lòng biết ơn quý báu.

         Tục lệ thờ cúng tổ tiên là một biểu hiện đẹp của truyền thống “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”. Cứ đến ngày giỗ tổ Hùng Vương, người dân cả nước lại đổ về Đền Hùng để thắp nhang bày tỏ lòng biết ơn. Người đến dự hội rất đông, trên tay là những lễ vật để cúng tạo nên một nét văn hóa, truyền thống ngàn đời mà con cháu đời sau cần giữ gìn và tiếp nối. Ngoài ra, đất nước ta tự hào vì có các vị anh hùng dân tộc như Hai Bà Trưng, Lý Bí, Ngô Quyền, Đinh Tiên Hoàng,… Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các anh hùng. Đây là một cách để đưa sự biết ơn vào một bộ phận giới trẻ đã sa vào nhịp sống của thế giới hiện đại mà quên đi những truyền thống của dân tộc.

         Hay như trong đại dịch Covid-19, tấm lòng biết ơn được thể hiện qua các hành động tri ân các y bác sĩ - “những chiến sĩ tuyến đầu” của nhiệm vụ chống dịch. Họ đã ngày đêm vất vả để bệnh nhân có thể bước qua ranh giới giữa sự sống và cái chết. Một lần nữa tất cả chúng ta nói lời tri ân với những người thầy thuốc - những chiến sỹ áo trắng bất chấp hiểm nguy để mang lại sức khỏe cho cộng đồng và xã hội.

         Ngày nay, đời sống vật chất đã hiện đại, nhưng những nét văn hóa truyền thống luôn được bảo vệ và gìn giữ cho biết bao thế hệ mai sau. Tuy nhiên, có nhiều người đi ngược lại với truyền thống quý báu ấy, không biết bảo vệ truyền thống từ ngàn đời của ông cha ta mà lại đi theo những thứ hiện đại, tân tiến. Những con người ấy, hành vi thật đáng lên án và cần được thay đổi góc nhìn về những đạo lí thời xưa để nền văn hóa lâu đời mãi mãi trường tồn.

          Câu “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” đã thể hiện được giá trị cao đẹp của lòng biết ơn, nhắc nhở chúng ta phải nhớ ơn những người đã giúp đỡ mình. Những đạo lí, lối sống, đạo đức này sẽ luôn hiện hữu trong cách sống của nhân dân Việt Nam. Với vai trò là học sinh, tôi - chủ nhân của tương lai sau, cùng tất cả người dân Việt Nam khác sẽ luôn noi theo, phát huy những nét đẹp văn hóa người Việt.

Học tốt

#vpgh1810