Bài 5: Cung - cầu trong sản xuất và lưu thông hàng hóa

I. Kiến thức cơ bản

1. Khái niệm cung - cầu

- Cầu là khối lượng hàng hóa, dịch vụ mà người tiêu dùng cần mua trong một thời kì nhất định tương ứng với giá cả và thu nhập xác định.

Ví dụ: Ông A mua xe đạp cho con đi học, thanh toán hết 700000 đồng.

- Cung là khối lượng hàng hóa, dịch vụ hiện có trên thị trường hay có thể đưa ra thị trường trong một thời kì nhất định, tương ứng với mức giá cả, khả năng sản xuất và chi phí sản xuất xác định.

Ví dụ: Sau mùa thu hoạch lúa, ông A đã bán 10 tấn lúa và 5 tấn mía, còn lại 50 tấn lúa do sự biến động của giá cả trên thị trường ông A không bán số lúa còn lại mà chờ khi giá tăng lên ông mới bán.

2. Mối quan hệ cung - cầu.

a. Nội dung khái quát quan hệ cung - cầu

- Quan hệ cung - cầu là mối quan hệ tác động lẫn nhau giữa người bán với người mua hay giữa những người sản xuất với những người tiêu dùng diễn ra trên thị trường để xác định giá cả và số lượng hàng hóa dịch vụ.

b. Biểu hiện của nội dung quan hệ cung - cầu:

- Cung – cầu tác động lẫn nhau.

   + Khi cầu tăng → sản xuất mở rộng → cung tăng

   + Khi cầu giảm → sản xuất thu hẹp → cung giảm

- Cung – cầu ảnh hưởng đến giá cả thị trường.

   + Khi cung lớn hơn cầu → giá giảm

   + Khi cung bé hơn cầu → giá tăng

   + Khi cung bằng cầu → giá ổn định

- Giá cả thị trường ảnh hưởng đến cung - cầu.

   + Khi giá tăng → sản xuất mở rộng → cung tăng

   + Khi giá giảm → sản xuất thu hẹp → cung giảm

⇒ giá cả và cung tỉ lệ thuận với nhau

   + Khi giá tăng → cầu giảm

   + Khi giá giảm → cầu tăng

⇒ giá cả và cầu tỉ lệ nghịch với nhau.

c. Vai trò của quan hệ cung - cầu

- Lí giải vì sao giá cả và giá trị hàng hoá không ăn khớp với nhau.

- Là căn cứ để các doanh nghiệp quyết định mở rộng hay thu hẹp sản xuất

   + Khi giá tăng thì các doanh nghiệp → Mở rộng SX

   + Khi giá giảm thì các doanh nghiệp → Thu hẹp SX

- Giúp người tiêu dùng lựa chọn việc mua hàng hoá phù hợp.

   + Khi nào nên mua hàng hoá: Cung > cầu

   + Khi nào không nên mua hàng hoá: Cung < cầu

3. Vận dụng quan hệ cung – cầu.

a. Đối với Nhà nước:

- Cung < cầu do khách quan Nhà nước sử dụng lực lượng dự trữ quốc gia để tăng cung.

- Cung < cầu do đầu cơ tích trữ Nhà nước sử dụng lực lượng dự trữ để điều tiết và xử lý kẻ đầu cơ tích trữ.

- Cung > cầu Cung Nhà nước dùng biện pháp kích cầu.

b. Đối với nhà sản xuất, kinh doanh:

- Tăng sản xuất kinh doanh khi cung < cầu, giá cả > giá trị.

- Thu hẹp sản xuất kinh doanh khi cung > cầu, giá cả < giá trị.

c. Đối với người tiêu dùng:

- Giảm mua các mặt hàng khi cung < cầu, giá cao.

- Mua các mặt hàng khi cung > cầu, giá thấp.

II. Bài tập

Câu 1: Khối lượng hàng hóa, dịch vụ mà người tiêu dùng cần mua trong một thời kì nhất định tương ứng với giá cả và thu nhập xác định được gọi là

A. Cung.

B. Cầu.

C. Giá trị.

D. Quy luật cung – cầu.

Đáp án:

Cầu: là khối lượng hàng hóa, dịch vụ mà người tiêu dùng cần mua trong một thời kì nhất định tương ứng với giá cả và thu nhập xác định. Cầu được hiểu là tên gọi tắt của nhu cầu có khả năng thanh toán.

Đáp án cần chọn là: B

Câu 2: Khối lượng hàng hóa, dịch vụ hiện có trên thị trường và chuẩn bị đưa ra thị trường trong một thời kì nhất định, tương ứng với mức giá cả, khả năng sản xuất và chi phí sản xuất xác định được gọi là

A. Cung.

B. Cầu.

C. Giá trị.

D. Quy luật cung – cầu.

Đáp án:

Cung: là khối lượng hàng hóa, dịch vụ hiện có trên thị trường và chuẩn bị đưa ra thị trường trong một thời kì nhất định, tương ứng với mức giá cả, khả năng sản xuất và chi phí sản xuất xác định

Đáp án cần chọn là: A

Câu 3: Cầu là khối lượng hàng hóa, dịch vụ mà người tiêu dùng cần mua trong một thời kì nhất định tương ứng với

A. Khả năng thanh toán.

B. Khả năng sản xuất.

C. Giá cả và giá trị xác định.

D. Giá cả và thu nhập xác định.

Đáp án:

Cầu: là khối lượng hàng hóa, dịch vụ mà người tiêu dùng cần mua trong một thời kì nhất định tương ứng với giá cả và thu nhập xác định. Cầu được hiểu là tên gọi tắt của nhu cầu có khả năng thanh toán

Đáp án cần chọn là: D

Câu 4: Quan hệ cung - cầu là mối quan hệ tác động lẫn nhau giữa người bán với người mua hay giữa những người sản xuất với những người tiêu dùng diễn ra trên thị trường để xác định

A. giá cả và số lượng hàng hóa dịch vụ.

B. khả năng sản xuất của thị trường.

C. nhu cầu của thị trường.

D. giá cả và nhu cầu xác định.

Đáp án:

Quan hệ cung - cầu là mối quan hệ tác động lẫn nhau giữa người bán với người mua hay giữa những người sản xuất với những người tiêu dùng diễn ra trên thị trường để xác định giá cả và số lượng hàng hóa dịch vụ

Đáp án cần chọn là: A

Câu 5: Trong sản xuất và lưu thông hàng hóa, khi cầu tăng thì người sản xuất có xu hướng

A. Thu hẹp sản xuất.

B. Mở rộng sản xuất.

C. Giữ nguyên sản xuất.

D. Ngừng sản xuất.

Đáp án:

Khi cầu tăng, người sản xuất có xu hướng mở rộng sản xuất để đáp ứng nhu cầu của thị trường, từ đó cung có xu hướng tăng lên.

Đáp án cần chọn là: B

Câu 6: Trong sản xuất và lưu thông hàng hóa, khi cầu giảm, cung có xu hướng

A. Tăng.

B. Giảm.

C. Giữ nguyên.

D. Bằng cầu.

Đáp án:

Trong sản xuất và lưu thông hàng hóa, khi cầu giảm sản xuất sẽ bị thu hẹp khiến cung có xu hướng giảm.

Đáp án cần chọn là: B

Câu 7: Trong sản xuất và lưu thông hàng hóa, khi cung lớn hơn cầu thì giá cả thị trường so với giá trị hàng hóa trong sản xuất sẽ

A. Thấp hơn.

B. Cao hơn.

C. Bằng nhau.

D. Tương đương.

Đáp án:

Trường hợp cung lớn hơn cầu thì giá cả thị trường thường thấp hơn giá trị hàng hóa trong sản xuất.

Đáp án cần chọn là: A

Câu 8: Trong sản xuất và lưu thông hàng hóa, khi cung nhỏ hơn cầu thì giá cả thị trường so với giá trị hàng hóa trong sản xuất sẽ

A. Thấp hơn.

B. Cao hơn.

C. Bằng nhau.

D. Tương đương.

Đáp án:

Trường hợp cung nhỏ hơn cầu thì giá cả thị trường thường cao hơn giá trị hàng hóa trong sản xuất.

Đáp án cần chọn là: B

Câu 9: Trong sản xuất và lưu thông hàng hóa, giá cả và nhu cầu của người tiêu dùng

A. Tỉ lệ thuận.

B. Tỉ lệ nghịch.

C. Bằng nhau.

D. Tương đương nhau.

Đáp án:

Khi giá cả giảm xuống, thì nói chung cầu có xu hướng tăng lên và ngược lại. Vì vậy, giá cả và nhu cầu của người tiêu dùng tỉ lệ nghịch với nhau.

Đáp án cần chọn là: B

Câu 10: Trong sản xuất và lưu thông hàng hóa, giá cả và cung của nhà sản xuất

A. Tỉ lệ thuận.

B. Tỉ lệ nghịch.

C. Bằng nhau.

D. Tương đương nhau.

Đáp án:

Khi giá cả tăng lên, các doanh nghiệp mở rộng sản xuất, lượng cung tăng lên và ngược lại. Vì vậy, giá cả và cung tỉ lệ thuận với nhau.

Đáp án cần chọn là: B

Câu 11: Trên thị trường giả định không mua bán chịu mà mua bán trả tiền ngay. Trong điều kiện đó, khái niệm cầu được hiểu là tên gọi tắt của

A. Nhu cầu có khả năng thanh toán.

B. Nhu cầu của người tiêu dùng.

C. Mong muốn chính đáng của người dân.

D. Nhu cầu đúng đắn.

Đáp án:

Trên thị trường giả định không mua bán chịu mà mua bán trả tiền ngay. Trong điều kiện đó, khái niệm cầu được hiểu là tên gọi tắt của nhu cầu có khả năng thanh toán, tức là nhu cầu mà người tiêu dùng cần mua, được bảo đảm bằng số lượng tiền mà họ sẵn có tương ứng.

Đáp án cần chọn là: A

Câu 12: Theo em, trường hợp nào sau đây có lợi cho người mua hàng trên thị trường?

A. Cung lớn hơn cầu.

B. Cung bằng cầu.

C. Cung nhỏ hơn cầu.

D. Cung gấp đôi cầu.

Đáp án:

Khi cung lớn hơn cầu, giá cả thị trường nhỏ hơn giá trị sản xuất, vì vậy người mua hàng sẽ được lợi hơn.

Đáp án cần chọn là: A

Câu 13: Theo em, trường hợp nào sau đây có lợi cho người bán hàng trên thị trường?

A. Cầu nhỏ hơn cung.

B. Cung bằng cầu.

C. Cầu lớn hơn cung.

D. Cung gấp đôi cầu.

Đáp án:

Khi cung nhỏ hơn cầu, giá cả thị trường sẽ lớn hơn giá trị sản xuất, người sản xuất và người bán hàng sẽ thu được nhiều lợi nhuận hơn.

Đáp án cần chọn là: C

Câu 14: Chị H đang kinh doanh mặt hàng X nhưng trên thị trường cung mặt hàng này đang lớn hơn cầu. Theo em, chị H nên làm gì?

A. Ngừng kinh doanh, chuyển sang làm công việc khác.

B. Tích cực quảng cáo, tăng cường khuyến mãi để thu hút khách hàng.

C. Nhanh chóng mở thêm chi nhánh, mở rộng kinh doanh.

D. Chuyển đổi kinh doanh sang mặt hàng mới có cung nhỏ hơn cầu.

Đáp án: 

Khi thị trường cung lớn hơn cầu, người kinh doanh nên điều chỉnh để lựa chọn mặt hàng kinh doanh mới có cung nhỏ hơn cầu để có thể bán được hàng và thu lợi nhuận.

Đáp án cần chọn là: D

Câu 15: Trong dịp Tết Nguyên Đán, nhiều doanh nghiệp nắm bắt cơ hội, tích trữ hàng đến gần tết mới bán, đẩy giá một số mặt hàng lên cao. Theo em, lúc đó, nhà nước thể hiện vai trò điều tiết khi

A. Tổ chức các điểm bán hàng bình ổn giá, điều tiết cung – cầu.

B. Khuyến khích các doanh nghiệp tích trữ hàng hóa.

C. Cấp phép cho các doanh nghiệp tích trữ hàng hóa.

D. Không quan tâm đến vấn đề đầu cơ tích trữ.

Đáp án:

Nhà nước thực hiện điều tiết cung – cầu trên thị trường thông qua pháp luật, chính sách nhằm cân đối lại cung – cầu ổn định giá cả và đời sống của nhân dân.

Đáp án cần chọn là: A