ví dụ : hành khách ngồi trên toa tàu đang rời ga
+) hành khách chuyển động so với nhà ga
+) Nhưng hành khách đứng yên so với toa tàu

1. Hoàng tử bé đến từ một hành tinh khác tới. Hoàng tử bé đã phiêu lưu tới nhiều hành tinh khác nhau, phát hiện nhiều điều thú vị và nếm trải cả những thất vọng, đau khổ. Cuối cùng, cậu quyết định quay trở về hành tinh của mình với một bông hồng duy nhất. Hoàng tử bé gặp cáo trong hoàn cảnh cậu đang trên đường đi tìm con người. 

2. Từ "cảm hóa" xuất hiện 13 lần trong đoạn trích. Qua những giải thích của cáo, em hiểu "cảm hóa có nghĩa là làm cho  người khác cảm phục cái hay, cái tốt của mình để từ bỏ tính xấu, làm cho nhau trở nên gần gũi hơn. Trong tiếng Anh, từ này biểu thị ý thuần hóa và hạ cấp. Tuy nhiên, hoàng tử bé sử dụng động từ "cảm hóa" ám chỉ sự kết nối yêu thương qua lại.

123456789+123456789=2469113578

Chủ đề của văn bản Rừng cọ quê tôi được thể hiện trong toàn văn bản từ nhan đề đến các ý triển khai, tập trung vào đối tượng của văn bản là rừng cọ: miêu tả các bộ phận của cây cọ, cả rừng cọ; nói về sự gắn bó giữa cuộc sống của người dân với rừng cọ (trong cuộc sống sinh hoạt, lao động; trong cuộc sống tinh thần).

Là học sinh ai cũng từng trải qua rất nhiều buổi khai giảng đáng nhớ. Nhưng năm nay lại khác vì dịch bệnh càng ngày càng phát triển phức tạp nên chúng em phải ở nhà nên buổi lễ khai giảng đc tổ chức qua hình thức trực tuyến. Đúng 7h buổi lễ khai giảng đc bắt đầu. Như thường lệ là nghi thức chào cờ, ai ai cũng nghiêm túc với một niềm hi vọng lớn lao, ngọn cờ bay cao trong gió rộn ràng của ngày khai giảng mang lại bầu không khí tươi vui. Sau đó là nghi thức hát quốc ca, những tiếng hát vang vọng, lan tỏa khắp nơi mang bao niềm tự hào mãnh liệt, cao cả. Rồi cô tổng phụ trách lên đọc diễn đàng khai mạc buổi lễ, giọng cô ngọt ngào, ấm áp. Rồi thầy hiệu trưởng đọc thư của Chủ Tịch nước thân gửi các em học sinh toàn nước. Đã tới lúc quan trọng nhất là tiếng trống trường "Tùng,Tùng..". Tuy buổi lễ chỉ thực hiện qua trực tuyến nhưng để lại cho chúng em những ấn tượng sâu sắc về buổi khai trường mang nhiều cảm xúc, tâm trạng như thế này.

My mother is a teacher, and her name is Thanh. She is 40 years old. She is tall and slim, and she has bright skin with long black hair. She is a very nice and friendly person. Her students always give her compliments, and they love to study with her. Every day, she wakes up at 6 o'clock to cook breakfast for me, and then she goes to school. She teaches Math at a secondary school, and she is a very good teacher. She comes back home at 5 o'clock in the afternoon, and I help her to make dinner. Her hobbies are reading books, listening to music, and doing shopping. At the weekend, she usually goes to the mall to buy something she likes, and I really enjoy going with her. She is a good mother who always takes care of the family, and I love her so much.

Dịch bài luận tả mẹ:

Mẹ tôi là một giáo viên, và tên của bà ấy là Thanh. Hiện nay mẹ tôi 40 tuổi. Mẹ tôi cao và mảnh dẻ, và bà có nước da sáng màu cùng với mái tóc đen dài. Bà ấy là một người tốt bụng và thân thiện. Học sinh của bà luôn khen bà, và họ rất thích được học với bà. Mỗi ngày, mẹ thức dậy lúc sáu giờ sáng để nấu bữa sáng cho tôi, sau đó mẹ đi đến trường. Mẹ tôi dạy Toán ở một trường cấp hai, và mẹ là một giáo viên rất giỏi. Bà ấy trở về nhà lúc 5 giờ chiều, và tôi giúp mẹ nấu bữa tối. Sở thích của mẹ tôi là đọc sách, nghe nhạc và đi mua sắm. Vào mỗi cuối tuần, bà ấy thường đến trung tâm thương mại để mua sắm những thứ bà ấy thích, và tôi rất thích đi cùng với bà ấy. Mẹ tôi là một người mẹ tốt luôn chăm sóc cho gia đình, và tôi yêu bà ấy rất nhiều.

Tác giả muốn gửi gắm thông điệp: bước vào tuổi trung niên, con người sẽ bình tĩnh hơn để đón nhận những thay đổi bất ngờ của cuộc sống, những sóng gió của cuộc đời. Đồng thời, cũng là lời khẳng định đất nước sẽ vững vàng hơn trong mọi khó khăn, thử thách phía trước và vững bước tiến vào tương lai.

ời giải chi tiết:

- Một số từ miêu tả cảm xúc của em khi nghĩ về một người bạn thân: tự hào, vui vẻ, hạnh phúc.

- Lý do khiến cho em và bạn trở thành đôi bạn thân: em và bạn cùng nhau chơi đùa, có nhiều điểm tương đồng trong tính cách, sở thích. Bạn luôn dành những điều tốt đẹp nhất cho em, nếu em bị điểm kém thì bạn luôn dành lời động viên, an ủi em, khích lệ tinh thần để cả hai cùng cố gắng.

Câu 2

Câu 2 (trang 21 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Em và người bạn thân ấy đã làm quen với nhau như thế nào?

Phương pháp giải:

Nhớ lại ngày đầu biết bạn.

Lời giải chi tiết:

Bạn là hàng xóm nhà em nên chúng em chơi thân từ nhỏ, lớn lên chúng em học chung lớp Tiểu học và giờ chung trường cấp hai.

Phần II

Đọc văn bản

Câu 1 (trang 23 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Cáo đã chỉ cho hoàng tử bé cách "cảm hóa" mình như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ đoạn đầu văn bản.

Lời giải chi tiết:

Cáo đã chỉ cho hoàng tủ bé cách "cảm hóa" mình:

- "Cảm hóa" - đó là thứ bị lãng quên lâu lắm rồi. Nó có nghĩa là làm cho nhau gần gũi hơn.

- Cáo nói những bước chân khác chỉ khiến nó trốn sâu vào trong lòng đất còn bước chân của hoàng tử bé sẽ khiến nó ra khỏi hang.

- Đó là điều cần phải rất kiên nhẫn: "Trước tiên, bạn ngồi xa mình một chút, như thế, trên cỏ. Mình sẽ liếc nhìn bạn, còn bạn không nói gì cả. Lời nói là nguồn gốc của mọi sự hiểu lầm. Nhưng mỗi ngày, bạn có thể ngồi xích lại gần hơn".

Câu 2

Câu 2 (trang 24 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Điều gì đã khiến những bông hoa trên Trái đất và bông hồng của hoàng tử bé khác hẳn nhau?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ chi tiết nói về hai vật này.

Lời giải chi tiết:

Những bông hoa trên Trái đất và những bông hoa của Hoàng tử bé khác hẳn nhau vì: không ai "cảm hóa" những bông hồng trên Trái đất còn những bông hồng của Hoàng tử bé thì được “cảm hóa” bởi cậu.

Câu 3

Câu 3 (trang 24 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Hoàng tử bé đã nhắc lại lời nói nào của cáo?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản đoạn này và xem lời nào được nhắc lại.

Lời giải chi tiết:

Hoàng tử bé đã nhắc lại lời của Cáo: "Điều cốt lõi vô hình trong mắt trần".

Phần III

Sau khi đọc

Câu 1 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Hoàng tử bé đến từ đâu và gặp cáo trong hoàn cảnh nào?

Phương pháp giải:

- Tìm hiểu thêm qua việc tìm kiếm tác phẩm này trên internet để biết hoàng tử bé đến từ đâu.

- Chú ý phần đầu đoạn trích để biết họ gặp nhau trong hoàn cảnh nào.

Lời giải chi tiết:

- Hoàng tử bé đến từ một hành tinh khác tới. Hoàng tử bé đã phiêu lưu tới nhiều hành tinh khác nhau, phát hiện nhiều điều thú vị và nếm trải cả những thất vọng, đau khổ. Cuối cùng, cậu quyết định quay trở về hành tinh của mình với một bông hồng duy nhất.

- Hoàng tử bé gặp cáo trong hoàn cảnh cậu đang trên đường đi tìm con người.

Câu 2

Câu 2 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Từ "cảm hóa" xuất hiện bao nhiêu lần trong đoạn trích? Qua những lời giải thích của cáo, em hiểu "cảm hóa" có nghĩa là gì?

Phương pháp giải:

Đọc lại đoạn trích và đếm số lần xuất hiện, tìm hiểu tình huống để xác định nghĩa.

Lời giải chi tiết:

- Từ "cảm hóa" xuất hiện 15 lần trong đoạn trích.

- Theo em, “cảm hóa” nghĩa là ta dùng tư tưởng, tình cảm, hành động, sự chân thành của mình để trao tặng một đối tượng nào đó, làm cho đối tượng đó thay đổi tốt hơn.

Xem thêm:

Lý thuyết Nếu cậu muốn có một người bạn
Tưởng tượng và viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) miêu tả cảm xúc của nhân vật cáo sau khi từ biệt hoàng tử bé
Viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) trình bày cảm nhận của em về nhân vật hoàng tử bé trong đoạn trích “Nếu cậu có một người bạn”. Trong đoạn văn co sử dụng ít nhất 2 từ ghép và 2 từ láy
Soạn bài Nếu cậu muốn có một người bạn (siêu ngắn)
Câu 3

Câu 3 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Điều gì ở hoàng tử bé khiến cáo tha thiết mong được làm bạn với cậu?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, chú ý các từ ngữ nói về hoàng tử bé để xác định câu trả lời.

Lời giải chi tiết:

- Cáo đã tha thiết mong được làm bạn với hoàng tử bé vì:

+ Hoàng tử bé rất dễ thương, không làm hại cáo mà muốn chơi cùng cáo.

+ Cuộc sống của cáo thật đơn điệu, "mình săn gà, con người săn mình. Mọi con gà đều giống nhau, mọi con người đều giống nhau. Cho nên mình hơi chán".

+ Cáo cũng nghĩ hoàng tử bé cần có một người bạn và vì thế nó dậy cho hoàng tử bé cách "cảm hóa" nó.

Câu 4

Câu 4 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Nếu được hoàng tử bé "cảm hóa", cuộc sống của cáo sẽ thay đổi như thế nào? Qua đó, em cảm nhận được ý nghĩa gì của tình bạn?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ và chú ý các chi tiết.

Lời giải chi tiết:

- Nếu được hoàng tử bé "cảm hóa", cuộc sống của cáo sẽ được "chiếu sáng". "Mình sẽ biết thêm một tiếng chân khác hẳn mọi bước chân khác". Đó là bước chân sẽ gọi cáo ra khỏi hang, như là tiếng nhạc. Màu vàng óng ả của lúa mì sẽ gợi nhớ cho cáo đến mái tóc vàng của hoàng tử bé.

- Qua đó, có thể thấy được ý nghĩa của tình bạn: Tình bạn thật sự chạm đến sự chân thành khi cả hai "cảm hóa" được lẫn nhau, khi cả hai tầm hồn luôn hướng về nhau, và giúp đối phương trở nên tốt đẹp hơn. Tình bạn chính là sự cảm nhận bằng trái tim, nó khiến thế giới của ta tốt đẹp hơn.

Câu 5

Câu 5 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Khi chia tay hoàng tử bé, cáo đã có những cảm xúc gì? Những cảm xúc ấy có khiến cáo hối hận về việc kết bạn với hoàng tử bé không?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ đoạn cuối và chú ý cảm xúc của cáo.

Lời giải chi tiết:

- Khi chia tay hoàng tử bé, cáo đã không hối hận về việc kết bạn với hoàng tử bé.

- Và cáo còn gửi đến Hoàng tử bé bài học trong cuộc sống. Cáo đã khiến cho hoàng tử bé hiểu tại sao bông hồng lại là duy nhất. Như cách lý giải của cáo, đối với cậu thì cáo cũng như hàng trăm con cáo khác. Nhưng nếu cậu có thể thấy sự khác biệt của nó giữa hàng ngàn con cáo khác, thì đó mới chính là tình bạn chân thành. Tình bạn chính là giản dị như vậy.

Câu 6

Câu 6 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Hoàng tử bé đã nhắc lại những lời nào của cáo "để cho nhớ"? Nêu cảm nhận của em về ý nghĩa của một trong những lời nói đó.

Phương pháp giải:

Đọc toàn văn bản và tìm những lời hoàng tử bé nhắc lại của cáo.

Lời giải chi tiết:

Hoàng tử bé đã nhắc lại những lời của cáo "để cho nhớ": "Điều cốt lõi vô hình trong mắt thần", "chính thời gian của mình bỏ ra cho bông hồng của mình", "minh có trách nhiệm với bông hồng của mình".

Câu 7

Câu 7 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Cáo đã chia sẻ với hoàng tử bé nhiều bài học về tình bạn. Em thấy bài học nào gần gũi và có ý nghĩa nhất với mình?

Phương pháp giải:

Chọn bài học có ý nghĩa nhất mà cáo đã chia sẻ với hoàng tử bé.

Lời giải chi tiết:

Cáo đã chia sẻ với hoàng tử bé nhiều bài học về tình bạn. Bài học gần gũi và có ý nghĩa nhất đối với em là: sự cảm hóa sẽ làm cho thế giới này tốt đẹp hơn và chúng ta có thêm những người bạn đáng quý. Bởi vậy hãy dành tặng cho bạn bè chúng ta những tình yêu thương, sự cảm thông, chia sẻ để mỗi người trở nên tốt hơn và tình bạn càng đẹp đẽ, ý nghĩa hơn nữa.

Câu 8

Câu 8 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Theo em, nhân vật cáo có phải là một nhân vật của truyện đồng thoại không? Vì sao.

Phương pháp giải:

Tìm hiểu truyện đồng thoại là gì, từ đó đưa ra câu trả lời.

Lời giải chi tiết:

- Theo em, nhân vật cáo là một nhân vật của truyện đồng thoại.

- Bởi đây là một câu chuyện dành cho thiếu nhi, nhà văn lấy loài cáo làm nhân vật, nhân cách hóa trên cơ sở "không thoát ly sinh hoạt thật" của loài cáo, đồng thời không xa rời cách nhìn theo thói quen của đối tượng độc giả là thiếu nhi.

VIẾT KẾT NỐI VỚI ĐỌC

Tưởng tượng và viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) miêu tả cảm xúc của nhân vật cáo sau khi từ biệt hoàng tử bé.

Phương pháp giải:

Viết đoạn văn đáp ứng hình thức theo yêu cầu và tưởng tượng để nói về cảm xúc của cáo.

Lời giải chi tiết:

Cáo cứ nhìn theo bóng dáng của hoàng tử bé và phi thuyền của cậu dần biến mất trên thế gian. Cáo ngậm ngùi, chùi đi giọt nước mắt đã rưng rưng. Cáo ngước mãi lên theo hình bóng phi thuyền ấy cho đến khi mất hẳn. Cáo buồn và cáo vẫn nở một nụ cười gượng gạo. Cáo thầm cảm ơn cuộc đời đã đem cho mình một người bạn tuyệt vời như hoàng tử bé, dù là ngắn ngủi. Cho đến khi không còn nhìn thấy bóng dáng phi thuyền nữa, cáo thầm nói "Hãy luôn cảm hóa bông hồng tuyệt đẹp của đời cậu nhé, hoàng tử bé!".

121 = 11. Hai căn bậc hai của 121 là 11 và -11.

√144 = 12. Hai căn bậc hai của 144 là 12 và -12.

√169 = 13. Hai căn bậc hai của 169 là 13 và -13 

√225 = 15. Hai căn bậc hai của 225 là 15 và -15.

√256 = 16. Hai căn bậc hai của 256 là 16 và -16.

√324 = 18. Hai căn bậc hai của 324 là 18 và -18.

√361 = 19. Hai căn bậc hai của 361 là 19 và -19.

√400 = 20. Hai căn bậc hai của 400 là 20 và -20.
 

Dưới những ràng buộc của lễ giáo khắc nghiệt trong xã hội phong kiến, người phụ nữ luôn phải chịu những thiệt thòi, đau đớn. Đến giai đoạn cuối của chế độ phong kiến, tiếng nói sâu thẳm tâm hồn của người phụ nữ bị dồn nén bấy lâu nay đã có cơ hội trào dâng ra ngoài. Đại diện cho những người phụ nữ bất hạnh ấy, Hồ Xuân Hương đã phản kháng mãnh liệt bằng tiếng nói riêng của mình, kết hợp nhuần nhuyễn với tiếng nói của nhân dân lao động bị xã hội phong kiến áp bức và chà đạp.
Tiếng nói đả kích, tố cáo được nữ sĩ sử dụng thông qua công cụ cố hữu của truyền thống văn học dân tộc cũng như khá phổ biến trên thế giới đó là tiếng cười châm biếm.
Một điều đặc biệt là Hồ Xuân Hương đã sử dụng tiếng cười thông qua yếu tố “tục”. Tiếng nói đả kích tố cáo táo bạo, quyết liệt ấy chủ yếu xoáy sâu vào giai cấp phong kiến với những thành lũy đạo đức hà khắc đã dần mục rữa của nó.
Cái cười đầu tiên mà Hồ Xuân Hương bật ra đó là để cười cợt chính bản thân mình. Cũng vì “tiên trách kỉ, hậu trách nhân” và tiếng cười chính mình đó đồng thời là lời thách thức, lời tố cáo. Chùm thơ “Tự tình” của nàng thơ đã thể hiện đầy đủ điều đó:
                            Ấy ai thăm ván cam lòng vậy,
                            Ngán nỗi ôm đàn những tấp tênh !
                                                                  (Tự tình I)
                            Tài tử, văn nhân ai đó tá ?
                            Thân này đâu đã chịu già tom.
                                                                  (Tự tình II)
                            Ngán nỗi xuân đi, xuân lại lại,
                            Mảnh tình san sẻ tí con con.
                                                                  (Tự tình III)
Tiếng cười chính mình tuy không nhiều, nhưng ý nhị, mang ý nghĩa sâu sắc hàm ẩn những chua xót thân phận hòa nguyện với sự phản kháng mạnh mẽ, quyết liệt.
Nhà thơ không chỉ cười mình mà còn cười người. Tiếng cười trong thơ Hồ Xuân Hương chủ yếu tập trung vào đối tượng chính là bọn giai cấp thống trị với thói đạo đức giả của chúng, phơi bày cái xác thân phàm tục vốn là cái bản chất.
Hồ Xuân Hương vạch trần bộ mặt đạo đức giả của giai cấp phong kiến, đại diện là vua chúa, quan lại, hiền nhân quân tử. Họ là mẫu người lí tưởng của xã hội phong kiến với bao điều tốt đẹp, trong sạch, thanh cao, họ là những người mang sứ mệnh truyền bá, hành xử đạo lí thánh hiền, giữ gìn kỉ cương xã hội. Thế nhưng, bằng con mắt sắc sảo Hồ Xuân Hương đã xé toạc hết bộ phẫm phục lộng lẫy, lộ ra chiếc áo đạo đức cụt cỡn với bộ mặt giả dối, trả họ về với lũ bịp bợm, dối đời và dốt nát. Với tiếng cười châm biếm, Hồ Xuân Hương như sung sướng, hả hê khi làm lộ ra sự thật cay đắng ấy.

Mát mặt anh hùng khi tắt gió,
Che đầu quân tử lúc sa mưa.
Nâng niu ướm hỏi người trong trướng,
Phì phạch trong lòng đã sướng chưa?
                             (Vịnh cái quạt II)
Đối tượng đầu tiên của bà đó chính là bọn vua chúa, những kẻ thay trời trị dân. Đã từng là đối tượng của những anh đồ ghẹo gái, Hồ Xuân Hương càng hiểu sâu hơn bản chất của những kẻ cầm quyền, tất cả chỉ là những kẻ mê hoa, háo sắc.
                                      Hồng hồng má phấn duyên vì cậy,
                                                Chúa dấu vua yêu một cái này.
                                                                                     (Vịnh cái quạt I)
Vua chúa là vậy mà quan thị còn đáng lên án hơn. Bọn quan thị tức là bọn thái giám, ngày đêm hầu hạ bọn vua chúa chẳng ra gì. Xã hội đã giơ cao, đánh thẳng vào cuộc sống trái lẽ của chúng, thậm chí trước cái dị hợm, quái gỡ, bà văng tục, bà chửi đổng, bà cười mỉa mai:
                            Mười hai bà mụ ghét chi nhau?
                            Đem cái xuân tình vứt bỏ đâu?
                            Rúc rích thây cha con chuột nhắt,
                            Vo ve mặc mẹ cái ong bầu.
                            Đố ai biết được vông hay trốc,
                            Còn kẻ nào hay cuống với đầu.
                            Thôi thế thì thôi, thôi cũng được,
                            Nghìn năm khỏi bị tiếng nương dâu.
                                                                                     (Quan thị)
Chỉ vì một chức quan, một địa vị, họ sẵn sàng vứt bỏ tất cả, kể cả tình yêu. Thật đáng tức, đáng phải bị tố cáo, vạch mặt những con người chẳng biết trân trọng, luôn xem người phụ nữ là một món đồ chơi tình cảm.
Đối tượng được nữ sĩ châm biếm đả kích nhất vẫn là bọn “hiền nhân quân tử”. Những việc làm lén lút, thậm chí những ý nghĩa “tiểu nhân” trong đầu chúng cũng bị xã hội phát hiện và phơi bày ra ánh sáng. Xã hội đã bóc trần bộ mặt ngụy quân tử để chúng ta nhận ra những kẻ giả dối ấy vẫn có những khao khát phàm tục, song vì khoác áo đạo đức, chúng đành phải lén lút, phải ăn vụng. Những ý nghĩ mờ ám ấy còn đáng ghê tởm hơn gấp trăm lần khi chúng bị phát hiện bởi nữ sĩ họ Hồ.
                            Đôi gò Bồng đảo sương còn ngậm,
                            Một lạch Đào nguyên suối chửa thông.
                            Quân tử dùng dằng đi chẳng dứt,
                            Đi thì cũng dở, ở không xong.
                                                                                     (Thiếu nữ ngủ ngày)  
Hồ Xuân Hương đã không ngần ngại khi vạch ra những đen tối của cái đầu trọc nhà sư. Trong cái xã hội rối ren, nhà chùa đã không còn giữ được cái cung cách nghiêm trang của nó, không ít kẻ đã lợi dụng nơi tu hành để làm những chuyện bậy bạ, đó là lối tu hành giả dối.
                            Chẳng phải Ngô, chẳng phải ta
                            Đầu thì trọc lóc áo không tà
                            Oản dâng trước mặt dăm ba phẩm
                           

Vãi nấp sau lưng sáu bảy bà
                            Khi cảnh, khi tiu, khi chũm chọe
                            Giọng hì, giọng hỉ, giọng hi ha.
(Sư Hổ Mang)
Dẫu nấp bóng Phật, dẫu cạo đầu trọc lóc, dẫu miệng có hi ha, tụng niệm thì Hồ Xuân Hương vẫn nhận ra bao hành vi dâm đãng đang ẩn náu trong đó.
Chùa chiền giờ đây không thể cho Hồ Xuân Hương tìm ra những vẻ đẹp đơn sơ, thanh tĩnh nữa mà với bà đó chỉ là nơi làm rõ hơn bộ mặt giả tạo, cảnh ngược đời của bọn sung đạo. Bà nhìn ra họ chỉ là những kẻ nho sĩ dốt nát, huênh hoang, ngổ ngáo. Nhà thơ chỉ trích những kẻ học không ra gì, làm thơ mà chẳng ra thơ, lại còn dám đề thơ ở chùa, ở miếu:
                            Dắt díu nhau lên đến cửa chiền
                            Cũng đòi học nói, nói không nên
                            Ai về nhắn bảo phường lòi tói
                            Muốn sống đem vôi quét trả đền.
                                                                  (Mắng học trò dốt II)
Qua thơ Nôm Hồ Xuân Hương, ta thấy cả một xã hội phong kiến thời bà bị chế giễu, đả kích. Bà dùng tiếng cười, thông qua yếu tố tục, xoáy vào đời sống bản năng của giai cấp thống trị để từ đó đả kích, tố cáo thói đạo đức giả của chúng.

Trong bài Sang thu, việc sử dụng những câu thơ ngắn, ngắt nhịp nhanh kết hợp với sự quan sát và miêu tả thiên nhiên một cách tinh tế, độc đáo đã thể hiện được sự phong phú phú của khoảnh khắc giao mùa, làm cho cảnh sắc thiên nhiên trong bài thơ hòa quyện với tâm trạng của tác giả, giúp bộc lộ được những điều mà tác giả ...

A=5+10+15+...........+100+105 
Tổng đã cho có:(105-5):5+1=21(số hạng)
A=(105+5)x 21:2= 1155
Vậy 1155 là tổng của tập hợp A
Tính nhanh theo cách trên: 
C=3-1+4-1+5-1+.............+102-1+103-1

liền thành vàng.
Điều ước linh nghiệm. Nhà vua chỉ thỏa mãn chưa được nửa ngày trời. Khi khát cầm cốc nước, nước hóa thành vàng. Khi đói cầm bánh ăn, bánh hóa thành vàng không ăn được. Khi dạo chơi, guốc dép, ngựa nghẽo hóa thành vàng không đi được... Thế là phải xin rút điều ước. Trở về cái bình thường ban đầu, ông ta mới cảm thấy đó là hạnh phúc. Ai cũng thấy ý nghĩa của truyện là vàng không hẳn là sẽ mang lại sự tốt đẹp, thậm chí không biết sử dụng thì sẽ là bất hạnh.

Truyện cổ tích “Đồng tiền Vạn Lịch” của ta có gì khác so với thế giới?

Ngày xưa có người lái buôn tên Vạn Lịch giàu có vào hạng nhất, nhì trong nước. Đồ dùng toàn bằng vàng, bạc. Ông có một người vợ trẻ đẹp tên Mai Thị. Chồng có tính ghen nên Mai Thị sống trong nhung lụa mà chẳng sung sướng gì.

Minh họa: KHOA AN
Một hôm thuyền buôn đậu ở một bãi vắng. Một người đánh giậm ở đâu đến xin một miếng trầu cho đỡ rét. Thấy cảnh vợ “tình tứ” với trai lạ, cơn ghen nổi lên, Vạn Lịch xỉ vả vợ thậm tệ. Ông ta vứt cho nàng một thoi vàng, một thoi bạc rồi đuổi đi. Mai Thị gặp lại người đánh giậm rồi kết vợ chồng. Họ sống trong túp lều ven sông. Cuộc sống nghèo nàn nhưng cũng tạm ổn. Một lần vô tình người chồng cầm thoi vàng ném gà, người vợ trách sao lại lấy vàng mà ném. Người chồng ngạc nhiên nói, những thứ ấy tôi thấy nhiều ở bãi sông. Người vợ giục chồng đem về. Đó là vàng của Vạn Lịch, chắc do đắm thuyền. Từ đó, vợ chồng giàu có. Nhiều của cải nhưng người chồng đần độn nên chẳng có ai chơi. Một hôm, người chồng làm đổ tượng trong ngôi đền vốn là nơi phát tích của nhà vua. Nhà vua bị đau bại nửa người, không danh y nào chữa được. Vua sai yết thị ai dựng lại được tượng sẽ được thưởng. Anh chồng dựng lại được như cũ. Vợ chồng chỉ xin vua làm chức tuần ty ở sông. Vạn Lịch kinh ngạc gặp người vợ cũ cùng người đánh giậm ngày xưa. Mai Thị mát mẻ: “Biết rằng anh vẫn đi buôn/ Em về kiếm chốn nha môn ngồi tuần/ Dù anh buôn bán xa gần/ Làm sao tránh khỏi cửa tuần em đây”. Vạn Lịch vô cùng xấu hổ. Ông ta làm giấy kê khai tất cả của cải đem biếu Mai Thị để chuộc lỗi xưa, rồi đâm cổ tự tử. Mai Thị hối hận. Nàng đem tất cả tài sản của Vạn Lịch, tâu vua xin đúc một thứ tiền gọi là “Đồng tiền Vạn Lịch” rồi đem phân phát cho những người nghèo khổ. Từ đó ca dao có câu hát: “Đồng tiền Vạn Lịch thích bốn chữ vàng/ Anh tiếc công anh dan díu với nàng bấy lâu”...

Về chủ đề “cái ghen đàn ông” thì trong văn học viết đã có một “Người con gái Nam Xương” nổi tiếng của Nguyễn Dữ (thế kỷ XVI). Cái anh chàng Trương Sinh nông nổi tin vào lời đứa con ba tuổi (Đản) là chỉ có đêm đến thì cha mới về, mẹ đi thì cha đi, mẹ ngồi thì cha ngồi nên không bao giờ bế Đản. Vì trước đó Trương Sinh phải đi lính trong khi vợ ở nhà có con. Cái ghen bóng ghen gió cứ ấm ức rồi ngày một lớn dần, để rồi Trương Sinh mắng nhiếc người vợ ngoan (Vũ nương) những điều tệ hại nhất về phẩm tiết người phụ nữ. Nàng phải tự tử... Trong cô đơn, trống vắng, vào một tối tê tái buồn trong ngôi nhà có người vừa chết, Trương Sinh đi đi lại lại, bồn chồn, thằng Đản chợt hét toáng lên: “Ba tôi đến kìa!”. Nó chỉ vào cái bóng Trương Sinh trên tường... Sững sờ, thảng thốt, bàng hoàng, chàng gục xuống như cái mầm ghen của thằng đàn ông nhỏ nhen teo tóp thảm hại trước ánh sáng sự thật: Những ngày chàng xa nhà, vợ lấy bóng của mình nói với con về ba nó. Dân gian vẫn nói vợ chồng “như hình với bóng”...Thế mà!!!

Hai hình tượng Trương Sinh (văn học bác học) và Vạn Lịch (văn học dân gian) như hai cánh cửa văn hóa mở ra một thế giới ghen đàn ông mà người đọc bao đời chỉ nên là khách tham quan lướt qua chứ không nên ở lại. Chỉ cần đủ có thời khắc lướt qua mà suy ngẫm, rút bài học. Ở lại sẽ bị “nhiễm” tính ghen thì vợ khổ rồi mình khổ. Thế nên ở cả hai truyện này, tác giả chỉ lấy cái ghen làm điểm tựa kết cấu để dựng lên câu chuyện theo nhiều hướng chủ đề khác.

Người Việt tiểu nông chỉ quen cấy lúa, làm ruộng chất phác, hồn hậu nên ghét kẻ buôn “Thật thà cũng thể lái trâu”. Rõ ràng Vạn Lịch không được thiện cảm: Đã đi buôn lại giàu, thế nên phải là người xấu. Lại có tính ghen thì càng xấu. Nhìn thấy vợ thương người mà giúp người, lẽ ra phải khen, phải phục thì ông ta lại mắng chửi. Đó là trái về đạo làm người. Đuổi vợ là trái về đạo vợ chồng, lẽ ra phải là “tương kính như tân” (kính trọng nhau như khách). Nhưng vẫn còn cái tối thiểu tính người là vứt cho một thoi vàng, một thoi bạc. Như vậy, Vạn Lịch vừa đáng chê, vừa đáng trách! Để hả giận, dân gian cho Vạn Lịch bị sạt nghiệp vì thua lỗ, vì gặp bão to, gió lớn mà đắm thuyền... Đấy là ánh sáng xưa của cổ tích hắt về rồi đọng lại: Ở ác gặp ác! Nhưng ý nghĩa phổ quát thì rộng dài hơn nhiều: Cái quý nhất là hạnh phúc gia đình. Tự mình phá vỡ hạnh phúc, tất sẽ gặp bất hạnh! Vạn Lịch có người vợ quý mà không biết giữ, không biết trân trọng lại ứng xử tàn nhẫn như thế thì gặp hạn là đương nhiên. Hỡi thế giới đàn ông! Đừng như Vạn Lịch! Hãy biết quý trọng vợ mình, tức quý trọng cuộc sống và hạnh phúc của chính mình!

Mai Thị thật đáng thương. Bị đuổi, nàng bơ vơ. Gặp lại người đánh giậm, tất nhiên gá nghĩa vợ chồng. Nhưng cũng không hạnh phúc vì chồng đần độn. Đần đến mức dân gian không cho anh ta một cái tên để gọi. Chỉ gọi là anh đánh giậm. Tên gọi là một ký hiệu ở đời. Không có tên tức anh ta chẳng có ý nghĩa tý tẹo nào với cuộc sống. Vô danh. Ở đây lại phát sáng một ý nghĩa mới: Con người ta phải có học, khi vô học (không biết chữ) thì sẽ không phân biệt được giá trị của cuộc sống (vàng là một giá trị mà anh ta không hề biết đấy là vàng!). Không có cái nền tri thức thì anh chàng đánh giậm ấy chỉ có thể “làm bạn” với những pho tượng câm chứ không thể làm bạn được với người! Thế nên có người trách dân gian “lòng thòng” cho câu chuyện dài ra bằng cách để anh ta mua bún lòng, mắm tôm mời các pho tượng ăn rồi nhét thức ăn vào mồm họ, là không nghệ thuật! Trời ơi! Minh triết dân gian là ở đấy: Những kẻ ngu đần thì chỉ có thể “ăn ở” với các pho tượng vô hồn, vô cảm, vô tri kia mà thôi!

Con người ta khi có ý đồ, dù xấu, dù tốt cũng đều có “kế hoạch”. Mai Thị là người sâu sắc nên khi vua ban cho chức nọ, tước kia, nàng không nhận, chỉ nhận chức tuần ty trên sông. Chức này chỉ cần biết thu tiền, không cần biết chữ nên hợp với chồng nàng. Xa hơn, là một kế hoạch “dằn mặt” chồng cũ. Vì Vạn Lịch buôn bằng thuyền. Quả nhiên cái chủ động của nàng có kết quả. Lời mát mẻ của nàng có thể làm nàng “bõ hờn” một lúc nhưng sẽ làm lương tâm nàng hối hận cả đời: Vạn Lịch tự vẫn!

Thì ra, sự trả thù bao giờ cũng là nhỏ nhen. Dân gian đã thực sự sâu sắc và thâm thúy hơn chúng ta tưởng rất nhiều: Sự bao dung, tha thứ, khoan hòa, nhân hậu bao giờ cũng tốt hơn rất nhiều. Đó là những cánh cửa để mở thông với những thế giới tốt đẹp! Còn không thì ngược lại. Mai Thị đã dựng lên bức tường thù hằn để cự tuyệt với tình nghĩa cũ. Nàng đã đi ngược lại đạo lý thông thường “Vợ chồng một ngày nên nghĩa”!

Nhưng sâu thẳm nàng vẫn là người phụ nữ nhân hậu. Cái hối hận của nàng muộn mằn nhưng đáng quý. Giá mà trong mỗi người đừng có sự nhỏ nhen thù hằn thì sẽ không phải hối hận!

Nhưng Vạn Lịch sao phải chết? Cái chết này cho thấy ông ta cũng cố chấp, nhỏ bé. “Người ta là hoa của đất”, “Người sống đống vàng” cơ mà!? Vì sao phải thế? Cái sự cắt nghĩa chết là để “chuộc lại lỗi xưa” chỉ là bề nổi câu chữ. Cái sâu thẳm bên trong vẫn là triết lý bất hủ của dân gian: Là người đi buôn nên quan tâm nhiều nhất tới lợi nhuận tiền bạc, nên không sâu sắc, thiếu hiểu biết và thiếu bản lĩnh trong ứng xử văn hóa. Ông ta thật đáng trách vì quá coi rẻ mạng sống chính mình (một mạng người để “chuộc lỗi” ghen “thường tình”), cũng thật đáng thương vì mất hết. Một ý nghĩa bật ra: Cái nền tảng, cái gốc của nhân cách con người chính là sự học, là sự hiểu biết, là lòng nhân ái, khoan dung. Vạn Lịch chưa phải là con người như vậy. Một “tý” là ghen! Một sự “sốc” khủng hoảng tinh thần nhất thời đã tự chết!

Cái kết tỏa sáng, cái “đồng tiền vàng” của truyện này chính là hình tượng “Đồng tiền Vạn Lịch”. Thế nên nó được đặt làm tên truyện là đích đáng, khôn ngoan và thật sự thấu nhân tình. Công lao của Mai Thị, cái tâm của nàng, chắc chắn có nước mắt (hối hận) của nàng đã hòa kết chung với tài sản của Vạn Lịch, “máu” của Vạn Lịch để tạo thành “đồng tiền vàng” lóng lánh. Tiền là quý, là giá trị. Vàng là quý, là giá trị. Là đồng tiền vàng thì sự “bảo hiểm” về giá trị cao hơn gấp nhiều lần. Đồng tiền ấy còn được “bảo hiểm” bằng pháp lý (vua cho phép) nên càng muôn lần giá trị. Giá trị ấy lại được đón nhận rộng rãi vì lan tỏa tới muôn người (phân phát cho những người nghèo). Tiền giấy sẽ mất nhưng tiền vàng là vĩnh cửu để khẳng định cái vĩnh cửu hơn, giá trị hơn là tình người nói chung, tình nghĩa vợ chồng nói riêng!

“Đồng tiền Vạn Lịch thích bốn chữ vàng/ Anh tiếc công anh dan díu với nàng bấy lâu”. Tại sao không phải là “khắc” mà lại là “thích”? Lại thuộc về phạm trù triết học ngôn ngữ, xin bàn đến vào một dịp khác!

PGS, TS NGUYỄN THANH TÚ
 
 
Tag(s): Đồng tiền Vạn Lịch
 
 

Tổng số hạt trong nguyên tố A là 58 : 2Z + n = 58.

Số hạt proton ít hơn số hạt nơ tron là 1 hạt : -Z + n =1. 

lập hệ phương trình tính ra Z= 19, n= 20.

kết quả p= e= Z= 19. n= 20 . A= 39

Chúc bạn học tốt nhé