Phong trào cách mạng 1930-1931 phát triển mạnh mẽ nhất ở Nghệ Tĩnh, đạt đến đỉnh cao là Xô viết Nghệ Tĩnh, là do sự hội tụ của nhiều yếu tố khách quan và chủ quan: 
 
1. Nguyên nhân khách quan (Điều kiện kinh tế - xã hội)
Truyền thống đấu tranh kiên cường: Nghệ Tĩnh là vùng đất có truyền thống yêu nước và chống giặc ngoại xâm mãnh liệt từ bao đời nay. Tinh thần quật cường này đã được hun đúc qua nhiều phong trào đấu tranh trước đó, khiến người dân nơi đây rất nhạy bén với các phong trào cách mạng.
Hậu quả nặng nề của khủng hoảng kinh tế: Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929-1933 ảnh hưởng nặng nề đến Việt Nam, đặc biệt là tầng lớp nhân dân lao động ở các vùng nông thôn. Nghệ Tĩnh là một trong những khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, khiến đời sống của nông dân và công nhân cực kỳ cơ cực, mâu thuẫn giai cấp và mâu thuẫn dân tộc trở nên gay gắt hơn bao giờ hết, tạo nên sự bức xúc tột cùng và sẵn sàng bùng nổ.
Sự bóc lột tàn bạo của đế quốc và phong kiến: Nhân dân Nghệ Tĩnh phải chịu sự áp bức, bóc lột kép (của thực dân Pháp và phong kiến tay sai) rất hà khắc. Chính sách sưu cao thuế nặng, tình trạng đói khổ cùng cực đã làm gia tăng tinh thần cách mạng của người dân. 
 
2. Nguyên nhân chủ quan (Vai trò lãnh đạo của Đảng)
Tổ chức Đảng Cộng sản hoạt động mạnh mẽ: Đảng Cộng sản Việt Nam (nay là Đảng Cộng sản Việt Nam) được thành lập (đầu năm 1930) đã kịp thời lãnh đạo phong trào đấu tranh. Ở Nghệ Tĩnh, các chi bộ Đảng được thành lập từ rất sớm, có đội ngũ cán bộ đông đảo và giàu kinh nghiệm, sâu sát quần chúng.
Đường lối lãnh đạo đúng đắn: Đảng đã đề ra đường lối cách mạng đúng đắn, phù hợp với nguyện vọng của đại đa số quần chúng nhân dân, đặc biệt là liên minh công-nông, hướng mục tiêu đấu tranh vào việc giành độc lập dân tộc và ruộng đất cho dân cày.
Sự đoàn kết và giác ngộ của quần chúng: Dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân Nghệ Tĩnh đã giác ngộ sâu sắc về mục tiêu đấu tranh, đoàn kết chặt chẽ thành một khối thống nhất, tạo nên sức mạnh to lớn cho phong trào. 
Sự kết hợp của các yếu tố này đã biến Nghệ Tĩnh thành "mảnh đất" màu mỡ cho phong trào cách mạng phát triển, nơi quần chúng nổi dậy đấu tranh quyết liệt, đỉnh cao là việc thành lập các Xô viết (chính quyền công nông) ở một số địa phương.