Từ nửa sau thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XVI, tôn giáo giữ vai trò rất quan trọng trong sự phát triển văn hoá Đông Nam Á, thể hiện trên nhiều phương diện: tư tưởng, nghệ thuật, kiến trúc, giáo dục và tổ chức xã hội.

1. Tôn giáo là nền tảng tư tưởng – tinh thần của xã hội
Các tôn giáo lớn như Phật giáo, Ấn Độ giáo (Bà-la-môn giáo), Hồi giáo và Nho giáo được truyền bá và phát triển mạnh.
Tôn giáo góp phần:

-Hình thành thế giới quan, nhân sinh quan của cư dân.
-Cố kết cộng đồng, ổn định đời sống tinh thần.
-Ở nhiều quốc gia, tôn giáo còn gắn với quyền lực nhà nước (vua được xem là hiện thân của thần linh hoặc người bảo hộ Phật pháp).
2. Thúc đẩy sự phát triển rực rỡ của kiến trúc và điêu khắc
Tôn giáo là nguồn cảm hứng chủ đạo cho các công trình kiến trúc – nghệ thuật lớn:

-Phật giáo – Ấn Độ giáo: quần thể Angkor (Campuchia), Pagan (Mi-an-ma), tháp Chăm ở Chăm-pa.
-Phật giáo ở Đại Việt: chùa Một Cột, chùa Dâu, chùa Phật Tích.
Các công trình mang giá trị:

-Nghệ thuật cao
-Kĩ thuật xây dựng tinh xảo
-Thể hiện sự giao thoa giữa văn hoá bản địa và văn hoá ngoại lai (Ấn Độ, Trung Hoa).
3. Góp phần hình thành và phát triển văn học – chữ viết
Tôn giáo thúc đẩy:

Sáng tác kinh sách, truyện kể, thần thoại, sử thi.
Phát triển chữ viết như chữ Chăm, chữ Khmer, chữ Mi-an-ma, chữ Nôm ở Đại Việt.
Nội dung văn học thường mang:

-Tinh thần từ bi của Phật giáo
-Quan niệm luân hồi, nhân quả
-Giáo lí đạo đức xã hội.
4. Ảnh hưởng đến giáo dục và đạo đức xã hội
Phật giáo: chùa chiền là trung tâm giáo dục, đào tạo tăng lữ và trí thức.
Nho giáo (ở Đại Việt):

-Góp phần hình thành hệ thống giáo dục, thi cử.
-Xây dựng chuẩn mực đạo đức xã hội (tam cương, ngũ thường).
-Hồi giáo (ở In-đô-nê-xi-a, Ma-lắc-ca):

-Tạo nên bản sắc văn hoá mới, gắn với thương mại và đời sống cộng đồng.
5. Thúc đẩy giao lưu văn hoá khu vực và quốc tế
Thông qua truyền bá tôn giáo, Đông Nam Á:

Giao lưu mạnh mẽ với Ấn Độ, Trung Quốc, Tây Á.
Tiếp thu có chọn lọc, biến đổi phù hợp với bản sắc bản địa.
Góp phần tạo nên nền văn hoá Đông Nam Á đa dạng nhưng thống nhất.

Kết luận
Từ nửa sau thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XVI, tôn giáo giữ vai trò trung tâm trong đời sống văn hoá Đông Nam Á, vừa là nền tảng tư tưởng, vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển của kiến trúc, nghệ thuật, văn học, giáo dục và giao lưu văn hoá, góp phần hình thành bản sắc văn hoá đặc sắc của khu vực