Nguyên nhân chính giải thích vì sao nhiệt độ trung bình năm giảm từ xích đạo về hai cực, còn biên độ nhiệt năm lại tăng từ xích đạo về phía hai cực như sau:

1. **Nhiệt lượng mặt trời phân bố không đều**:
- Khu vực gần xích đạo nhận lượng bức xạ mặt trời trực tiếp nhiều hơn, đều đặn quanh năm, vì trục quay của Trái Đất nghiêng và góc tới của tia sáng mặt trời gần như vuông góc. Do đó, nhiệt độ trung bình năm ở xích đạo cao hơn nhiều so với các vùng phía cực.

2. **Đặc điểm của khí hậu và môi trường**:
- Các vùng nhiệt đới có khí hậu ôn hòa, nhiệt độ trung bình cao và ít thay đổi lớn theo mùa. Trong khi đó, các vùng cận cực và cực có khí hậu khắc nghiệt, mùa đông lạnh, mùa hè ngắn, dẫn đến sự dao động nhiệt độ lớn hơn trong năm.

3. **Biên độ nhiệt năm tăng dần về phía cực**:
- Ở vùng gần xích đạo, nhiệt độ trung bình cao và ít biến động, nên biên độ nhiệt năm (chênh lệch giữa nhiệt độ cao nhất và thấp nhất trong năm) nhỏ.
- Ở các vùng phía cực, mùa đông rất lạnh, mùa hè ấm hơn nhiều, nên biên độ nhiệt năm lớn hơn nhiều.

**Tóm lại**:
- **Nhiệt độ trung bình năm giảm dần từ xích đạo về hai cực** do lượng bức xạ mặt trời nhận được giảm dần về phía các cực.
- **Biên độ nhiệt năm tăng từ xích đạo về phía hai cực** do mùa đông lạnh và mùa hè ấm rõ rệt hơn ở các vùng cận cực và cực, gây ra sự chênh lệch nhiệt độ trong năm lớn hơn.